του Παναγιώτη Παναγόπουλου

Είναι εξαιρετικά δύσκολο για το Λι Ντάνιελς να κρύψει τη φιλοδοξία του. Από τον τίτλο κιόλας, μοστράρει το όνομά του δίπλα σε εκείνο της ταινίας την οποία υπογράφουν 41(!) παραγωγοί. Και έχει επιστρατεύσει ένα θηριώδες καστ, που περιλαμβάνει από την Όπρα μέχρι την Τζέιν Φόντα και από τη Βανέσα Ρέντγκρεϊβ, μέχρι το Λένι Κράβιτς και τη Μαράια Κάρεϊ. Θεωρητικά, ο «Μπάτλερ» θα ήταν ένα πολύ δυνατό χαρτί για τα Όσκαρ. Δε βγήκε, όμως, όπως θα ήλπιζαν οι 41 και ο ίδιος ο Ντάνιελς. Σε πολλά πράγματα, ωστόσο, μοιάζει πολύ με τον άλλο ισχυρό διεκδικητή των κινηματογραφικών βραβείων για αυτή τη σεζόν, το «12 Χρόνια Σκλάβος» του Στιβ ΜακΚουίν.

Και οι δύο ταινίες βασίζονται σε αληθινές ιστορίες, έχουν πολυπρόσωπα καστ, έναν μαύρο κεντρικό ήρωα, αναφέρονται στα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο «Μπάτλερ», όμως, είναι ακόμη πιο αποσπασματικός και προσπαθεί να αγγίξει τόσα θέματα, ώστε, τελικά, να μην καταφέρνει να ασχοληθεί ουσιαστικά με κανένα. Αν υπάρχει ένα θέμα που ξεχωρίζει, είναι αυτό της σχέσης τού βθτλερ, του Σίσιλ Γκέινς, με το γιο του. Ο νεαρός Λούις (με τον Ντέιβιντ Ογέλογουο να δίνει την πιο πειστική ερμηνεία τής ταινίας) αντιδρά στις φυλετικές διακρίσεις, αγωνίζεται, αντιστέκεται και συμμετέχει επιθετικά, ως μέλος των Καβαλάρηδων της Ελευθερίας και των Μαύρων Πάνθηρων. Αυτό γίνεται και ο λόγος για τη σύγκρουση του γιου με τον χαμηλών τόνων πατέρα του και την αλκοολική μητέρα του. Ο Ντάνιελς δείχνει ολοφάνερα ότι αυτή είναι η ιστορία που και εκείνος προτιμά και την έχει γυρίσει με περισσότερη προσοχή. Αλλά δεν είναι αυτή ό,τι χαρακτηρίζει την ταινία.

Είναι η ατελείωτη παρέλαση Προέδρων, των συζύγων τους και των κινηματογραφικών τους ενσαρκώσεων, που βάζουν το θεατή στη θέση του να σκέφτεται: «μοιάζει;», «δε μοιάζει;», «ήταν τελικά καλόκαρδος;», «μα, στην τουαλέτα κυβερνούσε;». Με λίγα λεπτά παρουσίας το καστ δεν μπορεί παρά να κάνει μια φιλότιμη μίμηση, άλλες φορές περισσότερο και άλλες λιγότερο επιτυχημένη. Το πρόβλημα είναι ότι, με όλα αυτά, το βασικό μέρος της ταινίας κάνει παρασκηνιακό προεδρικό κουτσομπολιό, ενώ έχει βάλει σε δεύτερη μοίρα το ζήτημα των φυλετικών διακρίσεων.

Το «προεδρικό» μέρος θα είχε μεγαλύτερο ενδιαφέρον αν ο Σίσιλ ήταν μια πιο ενεργητική προσωπικότητα, έστω στην κινηματογραφική της απεικόνιση. Δεν είναι τόσο ενδιαφέρον να παρακολουθείς για περισσότερες από δύο ώρες έναν παρατηρητή, που δείχνει συναίσθημα και οργή μόνο σε δύο σκηνές. Η αποσπασματική δομή τής ταινίας και το συχνά αφελές σενάριο περιορίζουν και τη δυναμική τής ερμηνείας τού Φόρεστ Γουίτακερ. Μέχρι να φτάσουμε στο τέλος και τη συγκινητική για τον Σίσιλ εκλογή – και συνάντησή του – με τον πρώτο μαύρο Πρόεδρο, τον Μπαράκ Ομπάμα, ευχαριστείς το Θεό που ο Ντάνιελς επέλεξε σκηνές αρχείου για τρεις Προέδρους και δεν προσπάθησε να χωρέσει στο καστ όλο το Screen Actors Guild.