του Ηλία Φραγκούλη

Στην προτελευταία του σκηνοθετική δουλειά, ο Ζαν-Πιερ Μελβίλ απομακρύνεται από τα παλιομοδίτικα στερεότυπα του νουάρ και παραδίδει μια αστυνομική περιπέτεια υποκόσμου, με την ανδρική τιμή να παίζει τον κυρίαρχο ρόλο. «Ρόλοι», άλλωστε, είναι και εκείνοι που έχουν επιλέξει για τη ζωή τους οι ήρωες, παίζοντας κλέφτες κι αστυνόμους μέχρι… τελικής πτώσης, με χρέη προσωπικά και αντεκδικήσεις που κρατάνε παντοτινά. Ειρωνικά, από το φιλμ απουσιάζουν πλήρως οι γυναικείοι χαρακτήρες (ο Αλέν Ντελόν, βγαίνοντας από τη φυλακή, επιλέγει από τα προσωπικά του αντικείμενα να αφήσει στα «αζήτητα» κάποιες φωτογραφίες εκείνης…), ενώ οι ομοφυλοφιλικές υπόνοιες πλανώνται ύπουλα στο πετσί κάποιων από τους βασικούς πρωταγωνιστές της ιστορίας (όχι spoilers!).

Η αφήγηση στριφογυρίζει γύρω από δύο πρόσωπα, οι ζωές των οποίων τέμνονται εξαιτίας της παράνομης δράσης τους. Ο ένας (Ντελόν) αποφυλακίζεται και αισθάνεται ασφαλής να βγει ξανά στην «αγορά εργασίας» του υποκόσμου, έχοντας καθαρό κούτελο (δεν είχε καταδώσει κανέναν αφού τον συνέλαβαν). Ο άλλος (Βολοντέ) αποδρά από τρένο και τον φύλακα – μπάτσο που τον είχε αναλάβει, και βρίσκεται σε αναζήτηση κρησφύγετου, ενώ ξοπίσω του τρέχει ανελέητο ανθρωποκυνηγητό σε Παρίσι και περίχωρα. Ο πρώτος έχει ήδη καλή πληροφορία για χτύπημα μεγάλου κοσμηματοπωλείου και ψάχνει για συνεργούς. Ο δεύτερος έχει τα προσόντα και θα ταιριάξουν.

Με μια στιλάτη άνεση που σπάνια κοπιαρίστηκε ιδανικά στο παγκόσμιο σινεμά (μονάχα ο Τζον Γου πλησίασε το συγκεκριμένο ύφος, αν και εκεί υπήρχαν και «δάνεια» από τη φιλμογραφία του Σεϊτζούν Σουζούκι), ο Μελβίλ εδώ δεν νοιάζεται καθόλου για το αν θα κριθεί για προβλήματα ρυθμού ή μακρόσυρτες σεκάνς σιωπής και, έχοντας μόλις μπει στη δεκαετία του ’70, δείχνει να «πενθεί» ακόμη και την αισθητική του φόρμα, σαν κάτι που σύντομα πρόκειται να χαθεί (όπως και οι περισσότεροι από τους ήρωές του, φυσικά). Ο ελεγειακός τόνος δεν είναι τόσο προφανής στον «Κόκκινο Κύκλο», αν και γνωρίζοντας το σινεμά του Μελβίλ, ο θεατής δεν δίνει σοβαρά ποσοστά επιτυχίας της ληστείας και ασφαλούς φυγής από τον αστυνομικό κλοιό. Απλά, το «μοιραίο» εδώ φορτώνεται παραπανίσιες δόσεις από σασπένς, που επιτρέπουν στο φιλμ να «ξεχειλώνει» σε διάρκεια χωρίς να ενοχλεί (δεν ισχύει για όλους αυτό σήμερα, να τα λέμε κι αυτά…).

Highlight (για πολλούς) παραμένει η εξαιρετική σεκάνς της ληστείας, δίχως ίχνος διαλόγου, μολονότι υπάρχουν και εκείνοι (σηκώνω χέρι) που προτιμούν την αντίστοιχη σκηνή από το «Bob le Flambeur» (1956), μιλώντας περί Μελβίλ πάντοτε. Στην τελική, η ψυχολογική διάσταση των χαρακτήρων είναι εκείνη που υποστηρίζει περισσότερο τον μύθο του «Κόκκινου Κύκλου», υποστηριζόμενη από τη σχεδόν ανέκφραστη ψυχρότητα των ερμηνειών, με τον Μπουρβίλ (φημισμένος για τις κωμικές του εμφανίσεις) να κλέβει την παράσταση σε κόντρα ρόλο… αρκετά αινιγματικό (μονάχα λίγο πριν το φινάλε μπορούμε να υποψιαστούμε κάποια πράγματα για τον μοναχικό του βίο αλλά και για τις αιτίες του). Η τελευταία σεκάνς αποκωδικοποιεί αρκετά από τα μυστικά τού έργου, αν και η τελευταία φράση που ακούγεται στο φιλμ σηκώνει διάφορες ερμηνείες, που αξίζει να κουβεντιάσει κανένας, ακόμη και στο σύγχρονο παρόν. Στη φύση του ανθρώπου δεν άλλαξε ποτέ κάτι. Η ίδια «καταδίκη» μας περιμένει…