του Νίκου Παλάτου

Αγαπημένο θέμα του αμερικάνικου ανεξάρτητου (κυρίως) κινηματογράφου, η διστακτική, αναγκαστικού τύπου επιστροφή στο σπίτι φαίνεται πως προβληματίζει έντονα εσχάτως και τη γαλλική φιλμογραφία. Μετά τη συμπαθέστατη «Επιστροφή στη Βουργουνδία» που είδαμε στην αρχή της σεζόν, έχουμε μια περίπου répétition της ίδιας υπόθεσης, με τον γνωστό για τις κοινωνικές του ανησυχίες Ρομπέρ Γκεντιγκιάν να θέλει να πετύχει εδώ ένα μείγμα του ανθρωπιστικού προβληματισμού από τα «Χιόνια του Κιλιμάντζαρο» (2011), με πρόφαση μια οικoγενειακή μάζωξη στην προκειμένη, και της κομεντί «Ο Μίτος της Αριάν» (2014), αν θέλουμε να μείνουμε στα δύο πιο πρόσφατα φιλμ που σκηνοθέτησε και βρήκαν διανομή στη χώρα μας (η αμέσως προηγούμενη ετούτης, το «Une Histoire de Fou» του 2015, πήρε απουσία…).

Αυτό που κάνει το «Σπίτι Δίπλα στη Θάλασσα» να διαφέρει από την πλειονότητα των ταινιών που ασχολούνται με αυτού του είδους τις «επιστροφές», είναι πως εδώ τα τρία αδέλφια βρίσκονται περίπου στην έκτη δεκαετία της ζωής τους, γεγονός που καθιστά τη σταθερά της υπαρξιακής αναζήτησης ενός ίσιου δρόμου πόρευσης για το (πιο) δύσκολο μέλλον, να αντικαθίσταται εύλογα από μια (ανα)θεώρηση των ήδη πεπραγμένων. Ενώ κάτι τέτοιο θα μπορούσε να παραμείνει στο στενό πλαίσιο ενός ενήλικου δράματος ενδοσκόπησης, η απαραίτητη (;) όπως φαίνεται κοινωνική νότα ηθικής που επιθυμεί να περιλαμβάνει στις ταινίες του ο Γκεντιγκιάν, η οποία εδώ έχει να κάνει με το καυτό προσφυγικό θέμα, άπαξ της εμφάνισής της στο δεύτερο μισό τού φιλμ, εκτροχιάζει αφενός την πλοκή (όχι ότι έσκιζε ακριβώς μέχρι τότε, αλλά κάπως λειτουργούσε), αφετέρου δείχνει να αποτελεί μέρος του σεναρίου… άλλης ταινίας.

H Ανζέλ, μεγάλη ηθοποιός του θεάτρου, πέραν των επικείμενων κληρονομικών θεμάτων δεν έχει άλλο λόγο γυρισμού στην πατρική οικία, καθώς οι αναμνήσεις του θανάτου της μικρής της κόρης είναι ακόμα νωπές, παρά τα χρόνια που έχουν περάσει. Ο πρώην καθηγητής Ζοζέφ, ένας δύσκολος intellectuel χαρακτήρας με τουλάχιστον αμφιλεγόμενη αίσθηση του χιούμορ, καταφθάνει με την κατά πολύ μικρότερη φίλη του, σε ένα πρώτο δείγμα τυπικής (όσο δεν πάει) αισθηματικής «γαλλικουργιάς», που φωνάζει πως το τέλος αυτής της σχέσης είναι ένα… σπίτι παραδίπλα, εκεί όπου μένει νεαρός ιατρικός επισκέπτης που τραβάει ζόρια με τους γηραιούς γονείς του. Τα δύο αδέλφια υποδέχεται ο Αρμάν, που έχει μείνει να φυλάττει Θερμοπύλες όλα αυτά τα χρόνια, φροντίζοντας τον πατέρα τους και δουλεύοντας παράλληλα το οικογενειακό εστιατόριο. Οι συζητήσεις τους για θέματα που άπτονται ευχάριστων ή μη γεγονότων του παρελθόντος, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, υπό το πρίσμα των ευκαιριών τουριστικής ανάπτυξης που προσφέρει ο τόπος τους, διακόπτονται από τις περιπολίες του στρατού για την ανεύρεση μεταναστών μετά από σχετικό ατύχημα με φουσκωτό σκάφος στ’ ανοιχτά, καθώς και από το άβολο flirt νεαρού ντόπιου ψαρά με την Ανζέλ.

Ο Γκεντιγκιάν συνεργάζεται ξανά με τους συνήθεις πρωταγωνιστές των ταινιών του, οι περισσότεροι εκ των οποίων βγάζουν μια χαρακτηριστική άνεση στο πανί (χρόνια στο ίδιο κουρμπέτι…), προδίδονται όμως από τη σημαντική αφέλεια των διαλόγων, οι οποίοι σχεδόν ουδέποτε καταφέρνουν να ξυπνήσουν κάποια συναισθήματα, με μια από τις εξαιρέσεις στον κανόνα να είναι ένα ανέμελο flashback από τα νεανικά τους χρόνια, υπό τους ήχους της μουσικής του Μπομπ Ντίλαν. Ο θάνατος της κόρης της Ανζέλ, μια διπλή αυτοκτονία, όπως και η εύρεση των ορφανών προσφυγόπουλων στο κοντινό δάσος, στην παντελώς άστοχη σεναριακή κλιμάκωση του δεύτερου μισού, έρχονται ως άτσαλες υποπλοκές σε μια ούτως ή άλλως αδιάφορη εν πολλοίς φιλμική δομή. Πολύ κοντά σε όλα αυτά ακολουθεί και το εκτός τόπου και χρόνου δεύτερο δείγμα ρομαντικού ειδυλλίου ανάμεσα στον νεαρό Μπενζαμέν και τη… σχεδόν μαμά του Ανζέλ, το οποίο προσδίδει σε αυτή την τυπικά αφόρητη tricolore αισθηματική κατεύθυνση μια κάκιστη, στα όρια του γκροτέσκου ερμηνεία από τον επίσης κλασικό θαμώνα του φιλμικού σύμπαντος του Γκεντιγκιάν, Ρομπενσόν Στεβενέν. Μαζί, ίσως, και την απορία για το εάν στη Γαλλία υπάρχει έστω και ένα… συνομήλικο ανδρόγυνο!