του Νίκου Παλάτου

Ο Εντουάρ Μολιναρό ξεκίνησε τη σκηνοθετική του καριέρα γυρίζοντας μια σειρά αστυνομικών με ροπή προς το νουάρ ταινιών (το ντεμπούτο του από τα 1958, «Ο Δολοφόνος Δεν Είμαι Εγώ», αποτελεί ένα έξοχο δείγμα του είδους), για να γνωρίσει επιτυχία και αναγνωρισιμότητα μεταπηδώντας από τα τέλη της δεκαετίας του ‘60 στο είδος της λαϊκής κωμωδίας (με ροπή προς τη φάρσα, πλέον), με βασικό του πρωταγωνιστή τον Λουί ντε Φινές. Η πιο διάσημη και σίγουρα κορυφαία ταινία του από τη δεύτερη φάση της καριέρας του, ασφαλώς και είναι το «Κλουβί με τις Τρελές» (1978). Τούτος ο «Κακός Μπελάς» αποτελεί μία από τις πολλές μεγάλες επιτυχίες του στο γαλλικό box-office των ΄70s, εν τούτοις, στις μέρες μας είναι παντελώς ξεχασμένος, κάνοντας την επανέκδοσή του τουλάχιστον αξιοπερίεργη.

Ο Λίνο Βεντούρα υποδύεται τον Ραλφ Μιλάν, έναν hitman ο οποίος έχει αναλάβει να καθαρίσει την μπουγάδα των αποτυχιών των… συναδέλφων του, βγάζοντας από τη μέση «ενοχλητικό» μάρτυρα σε δίκη που άπτεται τεραστίων οικονομικών σκανδάλων. Ο Ζακ Μπρελ υποδύεται τον Λουίς Πινιόν, έναν πωλητή υποκαμίσων, ο οποίος περνά μια πολύ δύσκολη φάση στη ζωή του, εξαιτίας της εγκατάλειψής του από τη σύζυγό του. Οι δρόμοι των δύο θα διασταυρωθούν όταν πιάσουν γειτονικά δωμάτια στο ίδιο ξενοδοχείο της πόλης του Μονπελιέ, ο πρώτος με σκοπό να «την ανάψει» στο στόχο του, ο δεύτερος για να αυτοκτονήσει, απογοητευμένος από την απροθυμία της πρώην του, έστω να συναντηθούν.

Ακολουθώντας τους κώδικες της κωμωδίας παρεξηγήσεων, ο Μολιναρό προσθέτει στο προσαρμοσμένο από θεατρικό έργο σενάριο του Φρανσίς Βεμπέρ (ο έτερος πυλώνας της λαϊκής γαλλικής κωμωδίας της εποχής) μια έντονη buddy διάσταση. Οι βασικοί ήρωες του «Κακού Μπελά» είναι δύο ολοκληρωτικά αντίθετοι χαρακτήρες, τους οποίους η μοίρα έφερε να μπλέξουν ο ένας με τον άλλον. Ο μεν Μιλάν είναι σκληρός και λιγομίλητος, ο δε Πινιόν ευαίσθητος και πολυλογάς. Αμφότεροι είναι απολύτως σοβαροί στις προθέσεις τους, κάτι που συνολικά λειτουργεί ευεργετικά για το κωμικό στοιχείο του φιλμ. Ο δύσμοιρος Πινιόν θεωρεί πως στο πρόσωπο του ευγενικού του γείτονα βρήκε έναν καλό φίλο, ο οποίος θα τον βοηθήσει ν’ αποκαταστήσει τη σχέση του με τη σύζυγό του, δίχως να περνά ποτέ από το μυαλό του πως αυτός δεν θέλει παρά να τον ξεφορτωθεί, μπας και καταφέρει επιτέλους να στήσει το όπλο του στο παράθυρο του δωματίου του.

Αν και ταινία ενός ουσιαστικά αστείου και με πλοκή που λαμβάνει χώρα κατά κύριο λόγο εντός του ξενοδοχείου, ο «Κακός Μπελάς» καταφέρνει να τη σκαπουλάρει από τις κλασικές παγίδες θεατρικότητας κι επανάληψης. Λάθη επί λαθών που οδηγούν σε σερί παρεξηγήσεων με Αστυνομία και ψυχιάτρους, καθιστούν τους δύο κατ’ ανάγκη «φίλους» σε όμηρους των εκατέρωθεν προθέσεων, σ’ έναν ατέρμονο φαύλο κύκλο. Από τις αμέτρητες φορές που ο Μιλάν κλειδώνει τη βαλίτσα στην ντουλάπα του, μέχρι τα ατελείωτα αυτοκινητικά πηγαινέλα από το κέντρο του Μονπελιέ στα περίχωρα, η ζωές των δυο τους τις ίδιες βόλτες κάνουν. Ενίοτε υπάρχουν στη διαδρομή εκπλήξεις, εξαιτίας των οποίων ενδέχεται να σου φορέσουν ακόμα και… ζουρλομανδύα, καθώς η επιδιωκόμενη γαλήνη δεν μπορεί να προκύψει ποτέ και πουθενά.

Οι Βεντούρα και Μπρελ υπηρετούν πειστικά τους ρόλους τους, με τον πρώτο να μην κάνει επί της ουσίας τίποτα το διαφορετικό απ’ αυτό που συνήθως έπραττε στη φιλμογραφία του, όμως, παραδόξως η σκληράδα που αποπνέει εδώ μοιάζει ν’ αποτελεί μέρος ενός καλοκουρδισμένου κωμικού timing. Ο Μπρελ, από την άλλη, αν και δεν ήταν πρωτίστως ηθοποιός (αριστουργηματικά τραγούδια έγραφε, βασικά), πλάθει με άνεση μια αξιολύπητα καταθλιπτική φιγούρα, που άθελά του σπέρνει την καταστροφή στους γύρω του. Πρόκειται για έναν πρώτης τάξεως… σπασαρχίδα (όπως θα μπορούσε ν’ αποδοθεί σε ελεύθερη μετάφραση ο πρωτότυπος γαλλικός τίτλος), του οποίου η αυτοκτονική πράξη απελπισίας κάπου σε κάνει να θέλεις να στρέψεις το όπλο στον εαυτό σου, μήπως και γλιτώσεις από δαύτον!