του Ηλία Φραγκούλη

Τι όμορφα, μικρά πράγματα για τη ζωή έχει μέσα της αυτή η ταινία! Ο επαγγελματισμός του Γκαμπριέλε Μουτσίνο δεν αμφισβητείται και η έφεσή του στις ιστορίες κοινωνικού προβληματισμού με ήρωες ρεαλιστικούς, καθημερινούς, είναι γνωστή και από τα χρόνια της δράσης του στο ιταλικό σινεμά, όσο και από το πέρασμά του στο Χόλιγουντ (με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το «Κυνήγι της Ευτυχίας» του 2006, που οδήγησε τον Γουίλ Σμιθ σε μία οσκαρική υποψηφιότητα). Στο «Όταν Ανθίζει η Νιότη» (ατυχέστατη η επιλογή του ελληνικού τίτλου, ειδικά όταν αντιλαμβάνεσαι ότι η μετάφραση του πρωτότυπου θα μας έδινε ένα τίμιο και σαφώς ταιριαστό «Τα Πιο Όμορφα Χρόνια»…), ο Μουτσίνο βρίσκεται σε εξαιρετική φόρμα, παραδίδοντας ένα έργο λαϊκής (με την καλή έννοια) συγκίνησης και ψυχαγωγίας, που το («εμπορικό» και καλά) ελληνικό σινεμά θα έπρεπε να ζηλέψει και να παρακολουθήσει κρατώντας «σκονάκι» για μελλοντικές απόπειρες (μου ήρθε στο μυαλό ο πιο πρόσφατος «Νοτιάς» του Τάσου Μπουλμέτη και μου σηκώθηκε η τρίχα – όχι με την καλή έννοια…).

Στις αρχές της δεκαετίας του ’80, από μία σκηνή σε disco και υπό τους ήχους του «Just an Illusion» των Imagination περνάμε απότομα σε συγκρούσεις αστυνομικής βίας στους δρόμους της Ρώμης, με τον Ρικάρντο να βρίσκεται πυροβολημένος από λάθος σε διαδήλωση διαμαρτυρίας. Δύο αγόρια, ο Τζούλιο και ο Πάολο, τον βοηθούν να μεταφερθεί σε νοσοκομείο και ουσιαστικά του σώζουν τη ζωή. Οι δεσμοί φιλίας που θα γεννηθούν θα είναι ισχυροί, μέσα σ’ ένα κλίμα πολιτικοκοινωνικής αστάθειας που, όμως, δεν δείχνει να τους αφορά ιδιαίτερα. Είναι έφηβοι, περισσότερο σκέφτονται τις καλοκαιρινές διακοπές στο εξοχικό της (αριστερίστικων αντιλήψεων) οικογένειας του Ρικάρντο, όραμα ύψιστης σημασίας γι’ αυτούς είναι… η απόκτηση ενός αυτοκινήτου και στα σπιτικά parties εύχονται να έρθει η στιγμή ν’ ακουστεί το τραγουδάκι από το «La Boum», μπας και φιλήσουν ή χουφτώσουν κάνα κορίτσι.

Η ταινία αλλάζει δεκαετίες (και ενήλικο καστ) με απίστευτη ευκολία, παρατηρώντας τις μικρές διαφοροποιήσεις στις σχέσεις της παρέας, με την ένθεση (πια) της κοπέλας του Πάολο, της ξανθιάς και επιθυμητής από κάθε αγόρι Τζέμα, καθώς οι υποχρεώσεις βαραίνουν διαρκώς και οι ρόλοι της «ώριμης» ζωής πρέπει να μοιραστούν, σχεδόν σαν χαρτιά μιας τράπουλας που έχει ορίσει η μοίρα. Οι ήρωες παίρνουν τις αποφάσεις και τα ρίσκα τους, εγκαταλείποντας πατρικές στέγες και προστασία, για να βρεθούν αντιμέτωποι με οικονομικά εμπόδια, ερωτικές απογοητεύσεις και όρκους γάμου που δύσκολα τηρούνται. Ο Μουτσίνο το πάει «αβάδιστα», ξετυλίγοντας μία μεγάλη «τοιχογραφία» που διαρκεί σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, χωρίς να χάνει ποτέ τον ρυθμό του ή ν’ αφήνει την ενοχλητική αίσθηση της «κοιλιάς» να βαραίνει τα 129 λεπτά διάρκειας του φιλμ. Σ’ αυτό βοηθάνε και οι ηθοποιοί, που καλύπτουν ένα ευρύ ηλικιακό φάσμα χωρίς να γίνονται ρεζίλι και να εκτίθενται με μακιγιάζ γήρανσης (τομέας στον οποίο έχουμε δει να διαπράττονται εγκλήματα…). Πιο αποτελεσματικοί και πειστικοί είναι οι Πιερφραντσέσκο Φαβίνο (του «Suburra») και Μικαέλα Ραματσότι (του «Η Τρελή Χαρά»), που ξαφνιάζουν με τον τρόπο που ο φακός τούς παρακολουθεί να «γερνάνε» με τόση φυσικότητα.

Υπάρχουν μικρά σεναριακά κενά στην εξέλιξη της ιστορίας και κάποιων χαρακτήρων (με πιο αδύναμο κομμάτι την κρίση του γάμου του Ρικάρντο), η απόπειρα σύνδεσης της κάθε δεκαετίας με ένα σημαντικό ιστορικό γεγονός που στέκει ως κορωνίδα μιας εποχής (από την πτώση του τείχους του Βερολίνου μέχρι το 9/11, αλλά και κάποια τοπικά πολιτικά σκάνδαλα που δεν θα πουν κάτι στο εκτός Ιταλίας κοινό) φαντάζει κάπως υπερφίαλη για ν’ αντέξει δίπλα στις ζωές αυτών των «μικρών» ανθρώπων, ενώ οι προφανείς μεταφορές (βλέπε το κατοικίδιο πουλί που κρατά συντροφιά στον Πάολο για χρόνια) δεν προσθέτουν ουσιαστική μεγαλοσύνη παρά την επαγγελματική και άρτια σκηνοθετική εκτέλεση του Μουτσίνο, που διακρίνεται καλύτερα σε πιο «απλοϊκές» στιγμές (όπως η μαεστρικά φιλμαρισμένη και μονταρισμένη σκηνή της Τζέμα που τρέχει στα σκαλιά για να «προλάβει» μέσα στο πέρασμα του χρόνου τα λάθη των πράξεών της απέναντι στον Πάολο). Το «Όταν Ανθίζει η Νιότη» απογειώνεται όταν μιλάει στον θεατή για πράγματα με τα οποία μπορεί να ταυτιστεί και να νιώσει δικά του. Κι εδώ έρχεται να προστεθεί η υποστηρικτική μουσική του Νικόλα Πιοβάνι, ο οποίος υπογράφει ένα από τα καλύτερα score της πρόσφατης φιλμογραφίας του, καίρια συναισθηματικό και ιδανικό σαν αγγιχτικό «φίλτρο» που αγκαλιάζει τους ήρωες και το έργο ολόκληρο.

Χωρίς να δείχνει σπουδαίο (αν και κατά στιγμές αποπειράται…), τούτο το φιλμ σε ξεπροβοδίζει με μία αίσθηση ολοκλήρωσης, απόλαυσης και κάθαρσης, πράγματα που ενίοτε έχουμε την ανάγκη ν’ αναζητάμε στο σινεμά, δίχως κυνισμούς. Μέρες αφού το παρακολούθησα, ακούγοντας ξανά το soundtrack του Πιοβάνι, συναντούσα ξανά την όμορφη αύρα του στο μυαλό μου. Πώς να διαψεύσεις τον εαυτό σου σ’ αυτό;