του Νίκου Παλάτου

Από την πρώτη κιόλας σκηνή της ταινίας, κατά τη διάρκεια της τελετής απονομής του βραβείου Nobel λογοτεχνίας, ο Ντανιέλ Μαντοβάνι δείχνει πως δεν μασάει τα λόγια του. Απευθυνόμενος στα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας που επέλεξαν να τον τιμήσουν, τους λέει ορθά κοφτά ότι η βράβευσή του από αυτούς, όσο καλοδεχούμενη και να είναι, δεν παύει να αποτελεί την αρχή της παρακμής του. Η αγιοποίηση είναι μοιραία για έναν καλλιτέχνη, αναφέρει, βγάζοντας έναν λόγο ο οποίος ακροβατεί ανάμεσα στον χλευασμό, την αιχμηρότητα και το αστείο. Αυτή η αρχική σεκάνς, που λειτουργεί σαν εισαγωγή του κεντρικού χαρακτήρα, περικλείει ακριβώς το πνεύμα το οποίο διαπερνά ολόκληρο το φιλμ (και αποτέλεσε την πρόταση της Αργεντινής για το φετινό ξενόγλωσσο Όσκαρ, χωρίς να καταφέρει να μπει στην τελική πεντάδα).

Με ηθογραφική σάτιρα μοιάζει περισσότερο τούτος «Ο Επιφανής Πολίτης», καθώς η επιστροφή του πιο αναγνωρίσιμου τέκνου της μικρής πόλης Σάλας, μετά από σαράντα χρόνια απουσίας από αυτήν (η οποία, όμως, αποτελούσε διαρκή πηγή έμπνευσης, καθώς είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο τα βιβλία του περιείχαν πάντοτε σχετικές αναφορές), πυροδοτεί μια σειρά από καταστάσεις τις οποίες ο ίδιος μάλλον δεν θα μπορούσε (;) να φανταστεί ή να έχει προβλέψει. Από την παραλαβή του από το αεροδρόμιο και το τραγελαφικό οδικό ταξίδι που ακολουθεί μέχρι την πόλη, την ολιγοήμερη παραμονή του εκεί και το σε ύφος θρίλερ φινάλε, παρακολουθούμε μια σειρά από σουρεαλιστικά, στα όρια του kitsch επεισόδια, τα οποία εξετάζουν την αναζήτηση της χαμένης αθωότητας εκ μέρους του κεντρικού ήρωα, ίσως και της χαμένης του έμπνευσης, με τη συνειδητοποίηση πως συχνά το επιθυμητό και το πρακτέο δεν συμβαδίζουν. Η συναναστροφή του με τους κατοίκους του τόπου του, κάποιοι από τους οποίους αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους ως χαρακτήρες στα έργα του, ξεκινά χαρωπά κι ευχάριστα, χάρη και στον ταλαντούχο πολιτικάντη δήμαρχο που έχει οργανώσει όλο το τελετουργικό, το κλίμα όμως δεν θα παραμείνει το ίδιο θερμό καθ’ όλη τη διάρκεια της παρουσίας του εκεί.

Γυρισμένο ψηφιακά, κάτι που αφαιρεί πολύ από την κινηματογραφικότητά του, αφού ειδικά οι σε φυσικό φως εξωτερικές σκηνές του φαντάζουν κατά στιγμές να έχουν προέλθει από τηλεοπτικό κατασκεύασμα (και δη ντοκιμαντέρ), το φιλμ ακολουθεί κάπως τα βήματα του επίσης αργεντίνικου «Ιστορίες για Αγρίους» (2014) σε ό,τι έχει να κάνει με την καταγραφή τού ιδιότυπου ανθρώπινου ψυχισμού, με μια σατιρικά κυνική προσέγγιση. Τα καταφέρνει λιγότερο καλά από εκείνο, όσον αφορά το κωμικόν του πράγματος, διότι το χιούμορ είναι πιο διακριτικό εδώ, ενώ σε σχέση με την «ευκολία» εκείνων των έξι αυτοτελών… άγριων ιστοριών, εδώ υπάρχει μοναχά μία τέτοια προς διήγηση, κάτι σαφώς πιο δύσκολο και απαιτητικό, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν είναι καταλήγει να είναι αρκούντως διασκεδαστικό.

Το σκηνοθετικό δίδυμο των Γκαστόν Ντουπράτ και Μαριάνο Κον «τεμαχίζει» την ταινία του σε πέντε κεφάλαια, κίνηση που ουδεμία σημασία έχει για την εξέλιξη του σεναρίου, καθώς το ύφος δεν αλλάζει σχεδόν ποτέ, με εξαίρεση ίσως το τελευταίο του κομμάτι. Το μεγαλύτερο πρόβλημα έγκειται στο ότι αδυνατούν να ενώσουν ουσιαστικά σε μία ιστορία τις πολλές διαθέσιμες υποπλοκές που σκαρφίζονται, με αποτέλεσμα από ένα σημείο κι ύστερα να αισθάνεται ο θεατής μια κάποια επανάληψη. Τα πιο κραυγαλέα παραδείγματα αποτελούν η εκ νέου συνάντηση του Μαντοβάνι με την εφηβική του αγάπη, η οποία πλέον έχει παντρευτεί τον καλύτερο παιδικό του φίλο, αλλά και το στενό… πρεσάρισμα που του γίνεται από νεαρή φανατική του θαυμάστρια, συμβάντα τα οποία δεν παίρνουν τον χρόνο που θα έπρεπε για να αναπτυχθούν, υποβιβαζόμενα τελικά σε στιγμιότυπα δευτερεύουσας σημασίας. Ειδικά ο χαρακτήρας της Ιρέν, της γυναίκας που ο συγγραφέας εγκατέλειψε όταν έφυγε για την Ευρώπη τόσα χρόνια πριν, πηγαίνει στράφι, ως ο μοναδικός ίσως «φυσιολογικός» κάτοικος του Σάλας. Δείχνει να είναι πνιγμένη σε έναν γάμο όχι και τόσο ευτυχισμένο και σε μια ζωή που νιώθει πως δεν μπορεί να της προσφέρει πολλά, αλλά δεν βρίσκει τον απαιτούμενο χρόνο στο φιλμ ώστε να τα εκφράσει όλα αυτά, ούτε καν να εμβαθύνει στο παρελθόν της σχέσης της με τον Ντανιέλ.