του Ηλία Φραγκούλη

Η απόπειρα της εκ νέου εκμετάλλευσης τούτου του κλασικού franchise από το library της Fox, το 2011, ήταν αναπάντεχα επιτυχημένη, κυρίως αν αναλογιστεί κανείς πόσο controversial (ίσως λίγο άδικα) ήταν το remake τού original «Planet of the Apes» (2001) από τον Τιμ Μπέρτον. Η δουλειά του Ρόμπερτ Γουάιατ στο «Ο Πλανήτης των Πιθήκων: Η Εξέγερση» εκτιμήθηκε δίκαια, ήταν ένα έξυπνο blockbuster, με υπολογίσιμη δύναμη σε αυτό που αποκαλούμε entertainment value. Όλα αυτά, προφανώς, ανοίγουν τις ορέξεις ενός studio για το sequel. Που, συνήθως, δεν είναι το ίδιο καλό…

Ένα γρήγορο εισαγωγικό μοντάζ που… κοπιάρει κάθε είδους ταινία η οποία λάνσαρε εξάπλωση ιού στην ανθρωπότητα, από το «28 Days Later…» (2002) και μετά, τουλάχιστον, μας εισάγει στο φιλμικό σύμπαν της «Αυγής», όμως, για κάμποση ώρα, δεν επικεντρώνει στον άνθρωπο. Καθόλου. Λες και δεν υπάρχει πια! Η αρχική σεκάνς του κυνηγιού στο δάσος, με θύτες μια πολύ καλά οργανωμένη αγέλη πιθήκων, συστήνει το δικό τους είδος και το επίπεδο εξέλιξης στο οποίο έχουν φτάσει μέσα στη δεκαετία απομόνωσής τους (ή και φυγής, αν θέλεις) σε μια περιοχή που δείχνει να τους ανήκει ολοκληρωτικά πλέον. Είναι μια από τις πιο εντυπωσιακές σκηνές του φιλμ, που από την άλλη, βέβαια, μπορεί και να μην πει… τίποτα απολύτως στο θεατή, ο οποίος θα διακρίνει το ποσοστό τού CGI στην όλη εικόνα και θα προλάβει να θέσει και έναν «πήχη» σκεπτικισμού ως προς το πόσο πρωτότυπο ή όχι είναι αυτό που παρακολουθεί στη μεγάλη οθόνη, με ένα αδιάφορο, απλά ανάγλυφο 3D.

Τα πρώτα λεπτά της ταινίας αναλώνονται στην απεικόνιση του ασφαλούς μικρόκοσμου που έχουν φτιάξει για το είδος τους οι πίθηκοι, σ’ ένα μάλλον αχανές δάσος, πέρα από την πόλη του Σαν Φρανσίσκο. Προσωρινά, δε γνωρίζουμε αν ο άνθρωπος έχει επιβιώσει ή αν τίθενται σύνορα μεταξύ των δύο αντίπαλων πλευρών, τα οποία τηρούνται για να επιτυγχάνεται η ειρήνη αυτή. Ο Ματ Ριβς στήνει ένα ιδιαίτερα συναισθηματικό σύμπαν για τους πίθηκους, ζητώντας απ’ το θεατή την ταύτιση μαζί τους. Τα σημάδια που άφησε ο άνθρωπος επάνω τους, μέσω εργαστηριακών, σαδιστικών ενίοτε μελετών, εξυπηρετούν αυτό το σκοπό. Ο Άντι Σέρκις (μαζί με τα εφέ που τον καλύπτουν) είναι εξαιρετικός σε εκφράσεις και επιβλητικός ως παρουσία στο ρόλο τού αρχηγού Σίζαρ. Πρώτη αδυναμία – φάουλ: οι πίθηκοι επικοινωνούν μεταξύ τους με έναν δικό τους τρόπο, ο οποίος «μεταφράζεται» μέσω υποτίτλων για το θεατή. Γιατί προς το δεύτερο μέρος του φιλμ μιλάνε (ακόμη και μεταξύ τους) περισσότερο την ανθρώπινη γλώσσα; Αφού γνωρίζουμε εξαρχής ότι έχουν διδαχθεί τη γλώσσα μας.

Το φιλμ θα πετύχαινε περισσότερο αν το σενάριό του είχε να κάνει μονάχα με τους πίθηκους. Δεν ήρθες, όμως, να δεις τον… «Πόλεμο με τη Φωτιά»! Θέλεις και δράση. Η οποία ξεκινά με κάποιες εντάσεις αγωνίας όταν μερικοί άνθρωποι κάνουν την εμφάνισή τους στο δάσος, δίχως, όμως, να υπάρξει κάποια «αναζωπύρωση» ενδιαφέροντος για την υπόλοιπη πρώτη ώρα (κοιτούσα το ρολόι, τόσο καλά…). Όσο «χαριτωμένα» και σχηματικά αντιμετωπίζεται το είδος των πιθήκων σεναριακά, άλλο τόσο πιο ανόητη και προβλέψιμη είναι η σκιαγράφηση των ανθρώπινων χαρακτήρων, που εκπροσωπούνται από αντίστοιχες συμβολικές μορφές, ως οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Αυτό το τυπικό «δίπολο» του franchise διακατέχεται, φυσικά, από ουμανιστικές αντιλήψεις και συμπεράσματα πολιτικής ορθότητας, τα οποία καταλήγουν στο απλοϊκό «Ape not kill ape!», αφήνοντας στην πλοκή ελάχιστα, πια, twists που πρέπει να βγάλουν την υπόλοιπη ώρα της ταινίας από… τη βαθιά πλήξη. Ανεπιτυχώς.

Η μάχη ανάμεσα στον άνθρωπο και τον πίθηκο θα είναι αναπόφευκτη, μαζί με τις ανατροπές που οδηγούν σε κάτι σαν κλιμάκωση από ταινία… «Spider-Man» (διότι οι πίθηκοι μπορούν να «ίπτανται», σου λέει…), το καστ των πρωταγωνιστών που μπορούμε να δούμε κανονικά βολτάρει ουσιαστικά αμέτοχο και δίχως ρόλους, ενώ οι πίθηκοι αποτελούν ένα τεχνολογικό υπόδειγμα, που σε… ικετεύει να τους δώσεις την παραπανίσια προσοχή, ώστε να μη χαντακώσεις το υπόλοιπο έργο.

Για να καταλήξω στο δεύτερο και σοβαρό φάουλ της «Αυγής», θα ήθελα να τοποθετηθώ σε ένα ζήτημα λίαν επικίνδυνο, το οποίο βλέπω να διογκώνεται τον τελευταίο καιρό σε τέτοιου είδους παραγωγές (εξαιρώντας τις υπερθεαματικές, κομιξάδικες περιπέτειες): αυτό που παρακολούθησα στη μεγάλη οθόνη, μόνο… μεγάλη οθόνη δε θύμιζε! Φοβάμαι πως τα studios υποχωρούν σταδιακά προς μια «λογική» που θέλει τα φιλμ να σέρνονται ξοπίσω από τις επιτυχίες της τηλεόρασης, για να προσφέρουν ένα θέαμα το οποίο απαιτεί, πλέον, ο τηλεθεατής και ουχί ο θεατής του κινηματογράφου! Η «Αυγή» δε χαρακτηρίζεται από τη μεγαλοσύνη μιας εντυπωσιακά wide οθόνης (όπως συνέβαινε το 1968, με το original «Planet of the Apes», για παράδειγμα), περισσότερο σε κάνει να αισθάνεσαι τον… «αυτόματο πιλότο» παρά την παρουσία ενός σκηνοθέτη με κινηματογραφικό όραμα και, μοιραία, εξισώνει το σινεμά με το επίπεδο μιας σημερινής τηλεοπτικής παραγωγής! Ως προϊόν, είναι εφάμιλλο μιας τηλεοπτικής σειράς. Και αυτό είναι δυσάρεστο. Λυπάμαι που το λέω, αλλά αν ήθελα να δω ένα διπλό επεισόδιο του «Revolution» (η πιο προφανής σύγκριση – αναφορά για τούτη την ταινία), καθόμουν και σπίτι μου…