του Ηλία Φραγκούλη

Συνηθίζουμε να σιχτιρίζουμε όταν ακούμε για remake, πόσω μάλλον όταν η πρωτότυπη ταινία είναι και cult classic από τα παλιά. Φανταστείτε, λοιπόν, την έκπληξή μου όταν μετά το τέλος της νέας version του «Dawn of the Dead» κρατούσα ακόμη το σαγόνι να μην πέσει! Αρχικά, πρέπει να τονίσω ότι το φιλμ αφορά περισσότερο τους φανατικούς του είδους, ανήκει – προφανέστατα – στην «υποκατηγορία» ταινιών με ζόμπι και… δεν χαρίζει κάστανα σε θέαμα! Για να μην πάθετε κανένα χοντρό σοκ και σας τρέχουν προς τουαλέτα, δηλαδή…

Δεν είμαι λάτρης της ομώνυμης ταινίας του 1978. Αγαπώ το gore θέαμα, αλλά πιστεύω ότι ο Τζορτζ Ρομέρο υπερεκτιμήθηκε σαν σκηνοθέτης. Η διαφορά που τον έκανε περισσότερο αποδεκτό από την κριτική εντοπίζεται σε σαρκαστικές νύξεις πολιτικοκοινωνικού σχολιασμού, που έδιναν έναν επιπλέον χαρακτήρα σοβαρότητας στα φιλμ του. Έτσι, στο δικό του «Dawn» είχαμε «υπογείως» μια κριτική του καταναλωτισμού και της αστικής κατάστασης αφασίας του Αμερικανού πολίτη, που ακόμη και σαν ζόμπι, ενστικτωδώς, επέστρεφε στο αγαπημένο του εμπορικό κέντρο από ανάγκη να καταναλώσει. Με τη διαφορά ότι στο φιλμ το ζητούμενο ήταν… η ανθρώπινη σάρκα. Το χιούμορ, οι αναρχικές βολές του σεναρίου του Ρομέρο και τα συνεχή αλληγορικά σχόλια περί ταξικής πάλης ήταν στοιχεία που έδωσαν το καλλιτεχνικό άλλοθι στο φιλμ του ’78, έτσι ώστε να το θυμόμαστε για κάτι παραπάνω από το πανηγύρι αίματος, που στο παρελθόν είχε βασανίσει ιδιαίτερα τη λογοκρισία. Η ταινία του Ζακ Σνάιντερ δεν θα μπορούσε να ασκεί κοινωνική κριτική με τον ίδιο τρόπο. Πόση σάτιρα να σηκώνει σήμερα ένα σκηνικό εμπορικού κέντρου με άπειρα προϊόντα που μάλλον βρίσκονται μπροστά από το φακό ως συγκεκριμένο product placement; Θα ήταν λάθος να περιμένουμε μια σύγχρονη απεικόνιση της underground και οριακά επαναστατικής αντίληψης του Ρομέρο, σε μια εποχή όπου το αίμα και ο εγκέφαλος μολύνονται διαρκώς από πηγές πληροφόρησης, τρόπο διατροφής και κοινωνική συμπεριφορά. Ο στόχος του Σνάιντερ είναι η διασκέδαση. Με ένα αποτέλεσμα σεβαστά κοντά στην ουσία του έργου του Ρομέρο.

Η πρώτη σεκάνς θα σας κάνει να ξηλώσετε το κάθισμα και να σηκωθείτε μαζί του! Μέσα σε λιγότερα από πέντε λεπτά, μια νεαρή νοσοκόμα βλέπει την κορούλα της να δαγκώνει το σύζυγό της, ο οποίος μετατρέπεται αμέσως σε ζόμπι και, ένα πανοραμικό πλάνο του Μιλγουόκι, καθώς εκείνη γκαζώνει το αμάξι της για να ξεφύγει, μας δίνει την πλήρη εικόνα χάους στην οποία η πόλη βυθίζεται με ταχύτατο ρυθμό. Μαζί με μια ομάδα επιζώντων, ζητούν καταφύγιο σ’ ένα εμπορικό κέντρο, που φυσικά θα περικυκλωθεί από χιλιάδες ζωντανούς νεκρούς, δίνοντας στους κεντρικούς χαρακτήρες όλο και λιγότερα περιθώρια ν’ αποδράσουν προς τη σωτηρία.

Παραδόξως, ευκολότερα θα συνέκρινα το «Ξύπνημα των Νεκρών» με το «28 Μέρες Μετά» (2002) του Ντάνι Μπόιλ, παρά με την ταινία του Ρομέρο. Ο Σνάιντερ προέρχεται από τον χώρο της διαφήμισης, ως αισθητική συγγενεύει περισσότερο με το σινεμά του Μπόιλ και οι αποκρουστικές σκηνές βίας δεν είναι αυτοσκοπός του. Ο αληθινός τρόμος, στον οποίο σε εισάγει η ταινία, δεν αφορά στη θέαση μερικών κομματιών ανθρώπινης σάρκας παραπάνω, αλλά στη συνειδητοποίηση αυτής της κατάστασης, όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικά. Ίσως γι’ αυτό και τα ζόμπι στα τωρινά φιλμ του είδους τρέχουν κανονικότατα, αντί να σέρνονται σαν ανήμπορα, γελοία απομεινάρια ανθρώπων. Στο «Ξύπνημα», τον πρώτο ρόλο έχει το… πως θα σου φύγει η μαγκιά! Το να λειτουργήσει το μυαλό σου. Το να τρομοκρατηθείς σαν να είναι η δική σου ζωή αυτή που απειλείται. Το να επιβιώσεις σ’ αυτόν τον κόσμο σήμερα είναι πολύ δυσκολότερο από την πραγματικότητα την οποία σάρκαζε ο Ρομέρο στη δεκαετία του ’70. Αυτό κάνει την ταινία αληθινά σκληρή, εξωθώντας την υπομονή σου στα άκρα. Και για να μην μείνετε στο κάθισμα… για πάντα, ελαφρές δόσεις χιούμορ κάνουν το φιλμ πιο μακάβριο ή μοιρολατρικό. Οι βασικοί χαρακτήρες παίρνουν νέους κοινωνικούς ρόλους, δοκιμάζουν να ασκήσουν εξουσία με ανησυχητικές μεθόδους, καταναλώνουν τρόφιμα, σεξ και απολαύσεις που η ζωή ίσως δεν τους επέτρεπε, και στον «ελεύθερο χρόνο» τους παίζουν σκοποβολή με τα κεφάλια των ζόμπι που τους θυμίζουν κάποιον επώνυμο. Κι όταν καταλάβουν πως αυτό το αχανές κτήριο θα γίνει ο τάφος τους, θα τολμήσουν να σκεφτούν τρόπους διαφυγής…

Κακά τα ψέματα. Ο Σνάιντερ έχει κάνει εξαιρετική δουλειά, από κάθε άποψη, και δεν είναι ανάγκη να τον στήνει κανείς στον τοίχο επειδή το remake δεν ασκεί την ίδια κριτική με το φιλμ του Ρομέρο. Σαν κατασκευή είναι σαφώς καλύτερο, αρκούντως τολμηρό σε εικόνα (δεν μπορείς παρά ν’ αγαπάς τον άνθρωπο που σκέφτηκε να βάλει και μερικά αλυσοπρίονα στο σενάριο…) και κρύβει ως έκπληξη ένα από τα καλύτερα φινάλε που είδαμε σε ταινία τρόμου εδώ και πολλά χρόνια. Απλά, δώστε μεγάλη προσοχή σ’ αυτό: μη φύγετε από τον κινηματογράφο αν δεν δείτε τα credits να τελειώνουν. Θα χάσετε το αληθινό φινάλε! Σε περίπτωση που ο μηχανικός προβολής κόψει απότομα τους τίτλους τέλους, αρχίστε να δαγκώνετε τον όποιο υπεύθυνο «χασάπη»…