του Ηλία Φραγκούλη

Μαύρο φόντο, η απαράλλακτη γραμματοσειρά, vintage jazz ήχοι. Βρισκόμαστε στον κόσμο του Γούντι Άλεν. Όπου σχεδόν τίποτε δεν αλλάζει. Αλλά γερνάει… Η αρχική συγκίνηση με τα opening credits υφίσταται, όμως το μυαλό γνωρίζει πως όταν η ταινία ξεκινήσει, ο θεατής θα εισπράξει ακόμη μια ήττα ολκής. Ενδεχομένως. Φτάνοντας ώς το φινάλε τού «Café Society», βρισκόμουν στην ευχάριστη θέση να πω ότι τούτο εδώ το φιλμ είναι το καλύτερο που έχει γυρίσει ο Άλεν, μάλλον από το… 2004 μέχρι σήμερα! Αν και η πρώτη λέξη που μου ήρθε στο μυαλό καθώς σηκωνόμουν από το κάθισμα ήταν αυτή: «σφηνάκι».

Δεν πάμε, πια, στο σινεμά για να παρακολουθήσουμε την κάθε επόμενη ταινία του Γούντι Άλεν με μεγάλες προσδοκίες. Πηγαίνουμε ελπίζοντας σε μια κάποια «ανακύκλωση» του παλαιού, καλού εαυτού του, που θα μας φανεί ως πνευματώδης όαση δίπλα στα κινηματογραφικά σκουπίδια τού σήμερα. Η ιστορία αυτή τη φορά είναι ένα γλυκόπικρο ρομάντζο, μια «χρονομηχανή» που σε πάει στην τυπικά αγαπημένη περίοδο του δημιουργού της, αφήνοντας για τον Άλεν τον ρόλο του αφηγητή (με το σύνηθες… εξαντλητικό voice-over), καθώς ο εγωισμός (και η ηλικία του…) δεν του επιτρέπουν να παριστάνει ακόμη τον εραστή. Ο Τζέσι Άιζενμπεργκ εμφανίζεται στον πρωταγωνιστικό ρόλο τού alter-ego του, ενός Εβραιόπουλου που μπαίνει αρκετά γρήγορα στο σύστημα του Χόλιγουντ και της χρυσής εποχής των studios, κατακτώντας σχεδόν οτιδήποτε θελήσει. Είναι ένα είδος «ονείρωξης» του Άλεν, που ενδόμυχα θα ήθελε να είχε ζήσει σε εκείνη την εποχή, ακριβώς με τον τρόπο που ανέρχεται ο ήρωάς του. Όσο συμπαθής κι αν είναι ο Άιζενμπεργκ, η αλήθεια είναι ότι εγκλωβίζεται υποκριτικά σε μια νεαρότερη «κόπια» τού Άλεν, αντιγράφοντάς τον με κάθε τρόπο, σωματικά έως και φωνητικά. Ο εγωισμός δεν έχει θεραπευτεί, μετά από τόσες δεκαετίες…

Αντικειμενικά, το «Café Society» μοιάζει με μια «βινιέτα» από τις τόσες ιστορίες του «Radio Days» (1987), που ίσως είχε ξεχαστεί στην απόξω τότε, και σήμερα ξεχειλώνεται για να αντέξει ως αυτόνομο σενάριο. Δεν τα καταφέρνει τόσο καλά, διότι ο σκελετός της δράσης είναι ισχνός και η εξέλιξη της σχέσης αυτού του σχεδόν κωμικού τριγώνου παρεξηγήσεων δεν ολοκληρώνει ποτέ με σαφήνεια τις επιλογές του, αφήνοντας μια ανέμελη αίσθηση που, απλά, μας λέει ότι… η ζωή συνεχίζεται. Επειδή ο Άλεν γνωρίζει τις αδυναμίες της κεντρικής του ιστορίας, έχει ενσωματώσει στην αφήγηση ένα ολόκληρο σόι στο πλευρό θείου και ανιψιού, το οποίο κατοικοεδρεύει στη Νέα Υόρκη και περιλαμβάνει ζευγάρια Εβραίων (τι άλλο;) με διάφορες νευρώσεις, δίπλα στο «μαύρο πρόβατο» της οικογενείας, έναν gangster που «καθαρίζει» για οτιδήποτε του ζητηθεί (με έμφαση στο… τσιμέντωμα!). Όλοι αυτοί οι «κομπάρσοι» γίνονται συνοδευτικοί χαρακτήρες στην εξέλιξη των γεγονότων, όταν ο ανιψιός αποφασίζει να μετακομίσει στον τόπο στον οποίο γεννήθηκε, με μια πίκρα στην καρδιά που, σαφώς, αναμένουμε να προκαλέσει ένα κάποιο twist σταδιακά.

Η αληθινή πίκρα, βέβαια, μένει στην ατολμία του Άλεν, στην απουσία φιλοδοξιών, στα χλιαρά αστεία και κάποιους δραματικούς τόνους που φτάνουν μονάχα μέχρι τη μελαγχολία. Η ταινία ακολουθεί τα αναμενόμενα μονοπάτια, εκ του ασφαλούς, δεν συναντά καμία ουσία, δεν προτείνει μια στάση απέναντι στα ηθικά διλήμματα των χαρακτήρων, φλυαρεί ευχάριστα και κάποτε… τελειώνει. Σα να ήπιες ένα γρήγορο «σφηνάκι» που σου φέρνει κατά νου τη γεύση τού περιεχομένου, αλλά εσύ έχεις μείνει με την αίσθηση ότι αυτό δεν ήταν ακριβώς έτσι παλιότερα. Τουλάχιστον, δεν είναι εκνευριστικό, όπως τόσες και τόσες (τουριστικές, κυρίως) «αρπαχτές» του Γούντι Άλεν, οι οποίες μας ταλαιπώρησαν εδώ και μια δεκαετία, σχεδόν. Πόσο ανακουφιστικό!