του Ηλία Φραγκούλη

Παίζοντας στα μαφιόζικα χωράφια της σκορσεζικής φιλμογραφίας, χωρίς όμως εκείνη την αίσθηση αγάπης που δείχνει ο Μάρτι προς τους συμπατριώτες του, ο Σκοτ Κούπερ δοκιμάζει να αντι-σταθεί στη φόρμα του «Πληροφοριοδότη» (2006), αποδομώντας κάθε έννοια κλιμάκωσης ή του υφολογικά γνώριμου σασπένς, για να χτίσει τη δραματική ιστορία που περιπλέκεται γύρω από τη φιγούρα τού Γουάιτι Μπάλτζερ. Η μεγάλη επιτυχία της ταινίας είναι ο τρόπος που ο Τζόνι Ντεπ δίνει σάρκα και οστά σε αυτό το απειλητικό πλάσμα απίστευτης ψυχρότητας, που επιτρέπει στον ηθοποιό να βρει ξανά τη χαμένη ταυτότητα της υποκριτικής του δύναμης, με την οποία έχασε την επαφή προ ετών, φορώντας ουκ ολίγα «καρναβαλίστικα» (αλλά επικερδή, στην τελική) προσωπεία. Δυστυχώς, εδώ σχεδόν σταματούν τα καλά νέα για την «Ανίερη Συμμαχία»…

Ο Κούπερ συνειδητά επιλέγει ένα αφηγηματικό στιλ όχι και τόσο φιλικό προς τον θεατή, ελπίζοντας έτσι να αναδείξει μέσα από αυτή την αληθινή ιστορία τη δραματικότητα μιας έντονα βίαιης οπερέτας, όπου ο παρελθόντας χρόνος του ’70 και του ’80 συναντά τους χαρακτήρες του έργου στο… ανακριτικό του σήμερα, καθώς τα συλληφθέντα μέλη της συμμορίας του Μπάλτζερ ομολογούν για όλες τους τις πράξεις. Από τη μια, επαληθεύουν την τρομακτική τους δράση, αλλά από την άλλη «καταδίδουν» σε μορφή spoiler τη μοίρα του κάθε ήρωα, στερώντας από το ίδιο το φιλμ (και το κοινό) ένα σημαντικό μερίδιο αγωνίας για τα δρώμενα.

Οι πεσμένοι σκηνοθετικοί τόνοι, η αγριάδα στην ερμηνεία του Ντεπ και η έλλειψη χιούμορ (στοιχείο με το οποίο ο Μάρτιν Σκορσέζε φροντίζει να ελαφρύνει τη δράση των αντίστοιχων ταινιών του) απογυμνώνουν την «Ανίερη Συμμαχία» από το να θεωρηθεί ένα φιλμ διασκέδασης, που όμως έχει δημιουργηθεί μέσα σε αυτό το πλαίσιο παραγωγής. Η ευθύνη για το άνισο αποτέλεσμα βαραίνει αποκλειστικά τον σκηνοθέτη και τους σεναριογράφους που μοιάζουν σα να έχουν στήσει ένα μικροσκόπιο πάνω από κάθε χαρακτήρα, ξεχνώντας να μας αφηγηθούν μια γενικότερη «εικόνα» της εποχής και του κοινωνικού background, αν όχι και να αποσαφηνίσουν τους δεσμούς ανάμεσα σε συμμορίες του υποκόσμου, τις τάξεις του νόμου αλλά και τον πολιτικό κόσμο (ο αδελφός του Μπάλτζερ υπήρξε γερουσιαστής). Πράγματα τα οποία μας γνωστοποιούνται μεν, όμως με τρόπο σχεδόν… «γραφειοκρατικό» και στείρο από κάθε έννοια δραματοποίησης οπτικά.

Σε επιμέρους τομείς, το φιλμ επιδεικνύει μεγαλόφωνα την άψογη δουλειά που έχει γίνει. Σκηνογραφία, κοστούμια και φωτογραφία μοιάζουν σα να είναι βγαλμένα από ταινία των τελών των 70’s, με μοναδική παραφωνία το (ιδιαίτερα σοβαροφανές) συμφωνικό score του Junkie XL που δεν συναντά πουθενά το minimal ύφος του Κούπερ. Ο τελευταίος, τουλάχιστον, κατανοεί τη σημασία των δευτερευόντων ρόλων, επιλέγοντας ιδανικούς καρατερίστες που «γράφουν» με φυσικότητα στον φακό (οι Ρόρι Κόχρεϊν και Γ. Ερλ Μπράουν κλέβουν την παράσταση) και στήνοντας μια αξιοπρόσεκτη πινακοθήκη από εγκληματικές φιγούρες. Στην έκδοση της ετυμηγορίας, η «Ανίερη Συμμαχία» είναι ένα φιλμ αντιθέσεων, με διαθέσεις αντι-κλιμάκωσης, που αγκομαχάει για να αποφύγει τους πλέον γνώριμους κανόνες του genre, στερώντας έτσι ένα σημαντικό μερίδιο απόλαυσης από τον θεατή.