της Σοφίας Σταυριανίδου

Πριν από όλα, όμως, να τιμήσουμε το σπίτι μας και να σας πούμε ότι έχουμε μια ελληνική επιτυχία σε τούτο το Φεστιβάλ και αυτή δεν έρχεται από αλλού αλλά από το τμήμα του Market, όπου το νέο project του Σύλλα Τζουμέρκα με τίτλο «The Miracle of the Sargasso Sea» τιμήθηκε με Ειδική Μνεία από το Eurimages, πράγμα που μεταφράζεται στην αρωγή από αυτό προώθησης και ανάπτυξής του. Χαιρόμαστε και ανυπομονούμε.

Την τρίτη φορά κατάφερα να βρω εισιτήριο και αφού περίμενα ένα μισαωράκι στη σβέλτη δημοσιογραφική ουρά για το ελβετικό «Dora or The Sexual Neuroses of Our Parents» της Στίνα Βέρενφελτς. Βασίζεται στο θεατρικό έργο του Λούκας Μπέρφους που ξέρουμε στην Ελλάδα από το ανέβασμά του απ’ το Θέατρο του Νέου Κόσμου (με την Κόρα Καρβούνη). Μεγάλο σουξέ, τουλάχιστον από πλευράς κοινού, για το Πανόραμα και τον Βίλαντ Σπεκ, το φιλμ αυτό καταπιάνεται με ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Η 18χρονη, χαριτωμένη Ντόρα πάσχει από νοητική υστέρηση και μη θέλοντας πλέον να παίρνει φαρμακευτική αγωγή που καταστέλλει τις ορμές (με τη συνδρομή των γονέων της), αρχίζει να νιώθει τη σεξουαλικότητα που ξεχειλίζει από το νεαρό σώμα της. Για τους γονείς το κορίτσι είναι το μεγάλο θέμα, το μεγάλο πρόβλημα, αν θέλετε, υπερπροστατευμένο και περιχαρακωμένο στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο. Η Ντόρα ξεφεύγει, κυνηγάει έναν άνδρα, τον προκαλεί με μια πρωτόγονη προκλητικότητα κι εκείνος δε χάνει ευκαιρία. Το παιχνίδι αυτό παίζεται ξανά με τους γονείς εν εξάλλω, το σύστημα να μην μπορεί να βοηθήσει λόγω ενήλικης συναίνεσης και την Ντόρα να ζει ένα αληθινό όνειρο αισθήσεων.

Δίχως να πρόκειται για πολύ τολμηρό φιλμ στην απόδοση της ευθύνης της έντασης του προβλήματος της Ντόρα στην απελπισμένη, καταθλιπτική μητέρα, η τοποθέτηση της εφηβικής σεξουαλικότητας ενός παιδιού με νοητική υστέρηση σε ένα ανεπαρκές μητρικό περιβάλλον είναι κάτι που δε βλέπουμε συχνά στο σινεμά. Όσο κι αν το παιδί αυτό αγαπιέται (και ναι, αυτή είναι η φιλολογία του ζητήματος) δεν παύει να είναι πρόβλημα, με γενεσιουργό αιτία τη μάνα που θέλει να αποκτήσει απελπιστικά ένα άλλο «φυσιολογικό» παιδί επιτέλους, κάτι που είναι πρώτα και πάνω από όλους σαφές στην Ντόρα. Το θέμα, λοιπόν, αφενός είναι η Ντόρα αλλά κυρίως η μητρική νεύρωση, που πιο συχνά προέρχεται από την απούσα αγάπη. Το αποτέλεσμα είναι ένα νοητικά υπανάπτυκτο παιδί να κάνει διάνα στην καρδιά του προβλήματός τους και να το λύνει με όποιον τρόπο ο άγονος νους του μπορεί να σκαρφιστεί: τη διώχνει με όλους τους τρόπους. Κινηματογραφημένο τολμηρά και με μια έντονη σωματικότητα, είναι ένα φιλμ που πρέπει να έχουμε υπόψη μας.

Για μεγάλο highlight του διαγωνιστικού το είχαμε το νέο φιλμ του Αντρέας Ντρέζεν, του Ανατολικογερμανού από την Γκέρα που ήρθε στο διπλανό του Βερολίνο με αξιώσεις και δυνατό background, αλλά… δεν ήταν. To «As We Were Dreaming» σηματοδοτεί την πέμπτη συνεργασία τού σκηνοθέτη με τον 84χρονο σεναριογράφο Βόλφγκανγκ Κόλχασε και εδράζεται στο ομώνυμο, πολυτιμημένο διεθνώς λογοτεχνικό ντεμπούτο του Κλέμενς Μάγερ. Η ιστορία μάς μεταφέρει στα λαϊκά προάστια της Λειψίας, με τον Ντάνι και την παρέα του να ξεφαντώνουν, να κλέβουν αμάξια, να πειραματίζονται με ναρκωτικά και να δοκιμάζουν την τύχη τους ακόμη και σε swing club κατά την ανατολή της ένωσης των δύο Γερμανιών. Γυρνάμε και στα παιδικά χρόνια των φίλων και στο πώς τους έθρεψε το κομμουνιστικό καθεστώς, και έχουμε να κάνουμε με μια ακόμη εκ βαθέων εξομολόγηση των όσων έζησε ως τα τελευταία αυτής της πραγματικότητας και μετά την πτώση του Τείχους έπρεπε να ξεμάθει και να μάθει από την αρχή έναν άλλο τρόπο ζωής. Πολύ ενδιαφέροντα όλα, αλλά τα έχουμε ξαναδεί πολλάκις και, κυρίως, η ταινία αυτή δεν καταφέρνει να μας κάνει κοινωνούς τής παρέας των ηρώων της, έχεις την εντύπωση ότι πρόκειται μονάχα για μια καταγραφή της περιπέτειάς τους, χάρτινη και αβαθής, ανιαρή και προβλέψιμη, μακριά από οποιοδήποτε δραματουργικό twist που θα σε κρατούσε στην σινε-καρέκλα. Πολλοί εγκατέλειψαν την αίθουσα κατά τη ροή των 118 ατέλειωτων λεπτών του…

Ένα μεγάλο, γενναιόδωρο χειροκρότημα, όμως, απέσπασε το χιλιανό φιλμ του Πάμπλο Λαραΐν (των «Νο» και «Tony Manero») με τίτλο «El Club». Πρόκειται για την ιστορία μιας μικρής ομάδας καθολικών ιερέων που απομονώνονται διάγοντας όσο γίνεται απαρατήρητη ζωή, σε ένα παραθαλάσσιο χιλιανό χωριό που λέγεται La Boca. Με την καλόγρια Μόνικα να φροντίζει το σπίτι, ο καθένας από αυτούς έχει αμαρτωλό (κατά τον καθολικισμό) πρότερο βίο: παιδοφιλία, ομοφυλοφιλία, σεξομανία. Τις ώρες που δεν προσεύχονται για άφεση των αμαρτιών τους, εκπαιδεύουν σκυλιά για κυνοδρομίες. Η αυτοκτονία ενός νεοσύλλεκτου ιερέα πυροδοτεί ανακρίσεις από τον πατέρα Γκαρσία, απεσταλμένο της Εκκλησίας, αλλά και βαθμηδόν αποκαλύψεις για τη ζωή του καθενός τους. Ερμητικά και υπόκωφα βίαιο, αυτό το club της κυριολεκτικής αμαρτίας, απέχοντας από οποιουσδήποτε συμβολισμούς, ο σκηνοθέτης το απογυμνώνει βαθμηδόν δείχνοντας ξεκάθαρα την αποτρόπαιη μορφή του: τούτη η ομάδα, ντυμένη στην ηρεμία, δεν είναι παρά ο καθολικισμός που ντύνει με όμορφα άμφια το τέρας της υποκρισίας, αλλά που γνωρίζει πώς η πλάνη της πίστης και ο κανόνας της εκκλησίας μπορούν να συγκαλύψουν την απόλυτη ασχήμια. Και τη χρησιμοποιούν με την αξιοποίηση του αποδιοπομπαίου τράγου: τις αποτρόπαιες δολοφονίες των σκυλιών ως ξεκάρφωμα για την απάτη, όπως και τον προσηλυτισμό του τρελού που φωνάζει την αλήθεια τραβώντας την προσοχή των χωριανών. Ανατριχιαστικές εικόνες, βίαιες, απόλυτα ενοχλητικές, με δύναμη σφυροκοπάνε το μυαλό, και τούτο το club γίνεται το πιο ενδιαφέρον, ίσως, φιλμ του διαγωνιστικού προγράμματος αυτής της Μπερλινάλε.