του Νίκου Παλάτου

Εάν η άνωθεν σύντομη περίληψη λειτουργεί ως déjà vu από κάτι που διαβάσατε πολύ πρόσφατα στο FREE CINEMA, δεν κάνετε λάθος! Το ίδιο έπαθα κι εγώ βλέποντας τους «Έρωτες της Αναΐς», καθώς σε μια στιγμή πίστεψα πως πρόκειται για γαλλικό remake του «Ο Χειρότερος Άνθρωπος στον Κόσμο»! Τι Παρίσι, τι Όσλο! Τι Αναΐς, τι Γιούλια! Όλα είναι διαφορετικά, μα… και τόσο ίδια. Τουτέστιν, έχουμε εκ νέου μια «φεστιβαλική» ευρωπαϊκή παραγωγή με αστικό πεδίο δράσης, οι ήρωες της οποίας έχουν φαινομενικά λυμένα τα προβλήματά τους, αλλά «βασανίζονται» από «κάτι» υπαρξιακές λεπτομέρειες που πασχίζουν να δικαιολογήσουν την ύπαρξη «άχρωμων» φιλμικών σεναρίων, δίπλα σε περιπτώσεις σπαρακτικών τραγωδιών, αδυσώπητης μίρλας κι αλύτρωτων κακουχιών. Ξανά μανά «copy / paste» της ταινίας του Γιόαχιμ Τρίερ και, πιστέψτε με, θα μπορούσα να συνεχίσω έτσι μέχρι τέλους. Ας μην μετατρέψω με τη σειρά μου, όμως, τούτη την κριτική σε κάτι σαν… «remake» του κειμένου του Ηλία Φραγκούλη.

Η Αναΐς καβαλάει το ποδήλατό της στους παριζιάνικους δρόμους και συνεχώς τρέχει, διότι συνεχώς βιάζεται. Συνεχώς, όμως, αργεί. Αργεί στα ραντεβού της, στη σχολή της, στα parties, στις οικογενειακές συγκεντρώσεις, στην πληρωμή του ενοικίου της, ακόμα και στην… περίοδό της. Αν για το τελευταίο η λύση (παραδόξως και κατά πως φαίνεται) είναι πανεύκολη, ωσάν μια ελαφριά στροφή του ποδηλατικού τιμονιού δια την αποφυγή λακούβας, όλα τα άλλα χρήζουν βαθιάς μελέτης και κουβέντας. Το κουβεντολόι, άλλωστε (ή καλύτερα ο μονόλογος), είναι το αχτύπητο σημείο της Αναΐς, αφού κυριολεκτικά δεν βάζει γλώσσα μέσα της (για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, η Γουινόνα Ράιντερ του «Πρόσκληση σε Γάμο» μοιάζει μπροστά της… μουγκή!). Μέσα στη βιασύνη της, η Αναΐς δεν έχει βρει το χρόνο να πει στον γκόμενό της πως έχει μείνει έγκυος επειδή άργησε (τι άλλο;) να πάρει τα αντισυλληπτικά της. Στην γενικότερη αργοπορία της, μονάχα στην ψεκάστε-σκουπίστε-τελειώσατε επίσκεψή της στην κλινική καταφέρνει να πάει στην ώρα της. Βολικό, αν μη τι άλλο.

Κατά έναν παράξενο τρόπο, εν τούτοις, άπαντες (από τη σπιτονοικοκυρά της μέχρι τον καθηγητή της) βλέπουν με συγκατάβαση την αργοπορημένη προσέγγισή της στη ζωή, καθώς μάλλον αντιλαμβάνονται την Αναΐς ως αναγκαίο κακό. Η γνωριμία της με μεγαλύτερό της άνδρα, στον οποίο φορτώνεται επειδή αποφάσισε να επινοικιάσει το διαμέρισμά της, την οδηγεί σε σύναψη σεξουαλικών σχέσεων μαζί του. Αυτός ως (επί της ουσίας) παντρεμένος δείχνει αναποφάσιστος, όμως, η Αναΐς από τη μεριά της καθόλου. Όταν το βλέμμα της πέφτει στη σύζυγό του, μια διάσημη συγγραφέα που εμφανώς βρίσκεται σε κρίση μέσης ηλικίας σε όλους τους τομείς της ζωής της, αναστατώνεται. Η κοινή τους συνύπαρξη σε παραθαλάσσια έπαυλη ένεκα λογοτεχνικού συμποσίου, θα αποδειχθεί λίαν αποκαλυπτική. Για όλους.

Διαθέτοντας μια αύρα «σεξοκωμωδίας», η «Αναΐς» προτάσσει ελαφρότητα με σκοπό να τη σκαπουλάρει από την «υπαρξιακή» διάσταση των θεμάτων της. Όλα αυτά, όμως, πηγαίνουν περίπατο άπαξ της λεσβιακής, α λα «Αντέλ» (2013) στροφής στην οποία κατευθύνει το σενάριό της η πρωτοεμφανιζόμενη Μπουρζουά-Τακέ. Πρόκειται περί ουρανοκατέβατης εξέλιξης, αφού καμία εκ των δύο εμπλεκομένων δεν έχει δείξει τέτοια τάση σε κάποια προηγούμενη στιγμή του φιλμ. Δεν μπορώ μετά βεβαιότητας να πω κατά πόσο τούτο αποτελεί μέρος κάποιας νεο-φεμινιστικής προσέγγισης τύπου «οι άνδρες είναι για τον πούτσο, γίνε λεσβία να βρεις την υγειά σου», αλλά κάπως έτσι εισπράττεται εδώ. Ο δύσμοιρος Ραούλ έχει το θράσος να θέλει να κουβεντιάσει το θέμα της εγκυμοσύνης (η λαλίστατη Αναΐς εκεί δεν λέει πολλά, αλλά περνά κατευθείαν στα έργα), ο δε Ντανιέλ ταλαντεύεται (ανά δωδεκαετία!) ανάμεσα στην (προβληματική) συμβίωση με την Εμιλί και την όποια συνοδευτικά παράνομη σχέση. Αν, τώρα, η εξήγηση της εξέλιξης τούτης έγκειται στη σοβαρή ασθένεια της μητέρας της Αναΐς, κάτι που την φέρνει σε σημείο να βλέπει τα πάντα «αλλιώς», πάλι δεν μπορώ να το πω με σιγουριά.

Το βέβαιο είναι πως η υγεία της μαμάς στέκει ως άψογη δικαιολογία για την παντοτινή αργοπορία της, καθώς και για την ανώριμη συμπεριφορά της. Όπως απολύτως βέβαιο είναι το γεγονός ότι μιλάμε για άκρως ναρκισσιστικό άτομο, το οποίο αδιαφορεί για τις επιπτώσεις που η εγωκεντρική του συμπεριφορά έχει στους γύρω της. Ο αντίκτυπος των πράξεών της είναι έννοια ανύπαρκτη γι’ αυτήν, όπως για κάθε εγωίσταρο του κόσμου τούτου. Είναι, άραγε, η Αναΐς ο αληθινός «Χειρότερος Άνθρωπος στον Κόσμο»; Η αλήθεια είναι πως βρίσκεται πολύ κοντά, τόσο σε επαγγελματικό επίπεδο (κακόμοιρε καθηγητή, τι σου έμελλε να πάθεις…), όσο και σε προσωπικό (αν την έχεις νοικάρισσα, την πνίγεις με χαρακτηριστική άνεση). Είναι, όμως, γελαστούλα, γλυκούλα και διαθέτει μια αφέλεια που σε ξεγελά. Μέχρι να την πάρεις πρέφα και να την αρχίσεις στα άγρια καντήλια. Μην περιμένετε, φυσικά, τέτοια εξέλιξη εδώ. Η «Αναΐς» αποδεικνύεται θελκτική μόνο στους «Έρωτες» και όχι στα μπινελίκια.