του Νίκου Παλάτου

Τρία χρόνια έπειτα από το σατιρικό «The Party», η Σάλι Πότερ επιστρέφει μ’ ένα φιλμ που κινείται σε εκ διαμέτρου αντίθετη κατεύθυνση. Οι «Ζωές που δεν Έζησα» είναι ένα βαρύ κι ασήκωτο δράμα, το οποίο εξερευνά τη σταδιακή βύθιση ενός ανθρώπου στη βαριά ασθένεια της άνοιας. Αντλεί έμπνευση από την προσωπική της ζωή η Πότερ για τούτο το νέο της έργο, καθώς ο αδελφός της, Νικ (μπασίστας, μέλος για κάποια περίοδο των Van der Graaf Generator), έπασχε κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του από μιας κάποιας μορφής Alzheimer. Συγκινητικά όλα αυτά, ασφαλώς, με την Αγγλίδα σκηνοθέτιδα ν’ αφιερώνει την ταινία στον αγαπημένο της αδελφό, πλην όμως αυτό το νέο της εγχείρημα είναι από εκείνα που… πολύ δύσκολα αντέχονται.

Ο καθηλωμένος στο κρεβάτι τού διαμερίσματός του Λίο έχει να περάσει από σειρά εξωτερικών ιατρικών επισκέψεων εντός της ημέρας, με την κόρη του Μόλι να έχει σπεύσει να του δώσει την άκρως απαραίτητη χείρα βοηθείας. Χαμένος από την πραγματικότητα καθώς είναι εξαιτίας της άνοιας, παίρνει αφορμή από διάφορα συμβάντα που του τυχαίνουν κατά την ολοήμερη περιπλάνησή του σε ιατρεία και δρόμους της Νέας Υόρκης, και φέρνει στο μυαλό του δύο συγκεκριμένες μέρες του παρελθόντος που (κατά τα φαινόμενα) τον έχουν σημαδέψει. Αυτές έχουν να κάνουν με την πρώτη του μεγάλη αγάπη στο Μεξικό, αλλά και με τη σύντομη παραμονή του σε ελληνικό νησί, όπου προσπαθώντας να συγγράψει το νέο του βιβλίο, γνωρίζεται με νεαρή Γερμανίδα τουρίστρια.

Θεωρητικά, τα συνεχή flashback κατά τα οποία ο Λίο (σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στη σύγχρονη Νέα Υόρκη) μοιάζει (αν και μονίμως θλιμμένος) να είναι υγιής, έχουν στόχο να ρίξουν φως στις ρίζες της τωρινής του κατάστασης, μέσω της αναμόχλευσης της ζωής του. Αποτυγχάνουν, όμως, παταγωδώς, αφού το σενάριο αφαιρεί τη σύγκριση της σχέσης πατέρα και κόρης πριν και μετά την ασθένεια, καθώς στις αναπολήσεις του παρελθόντος η Μόλι που τόσο νοιάζεται για τον μπαμπά της (αλλά και για ένα επαγγελματικό της ραντεβού που όλο και το κανονίζει τηλεφωνικώς), δεν υπάρχει πουθενά. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την πρώην γυναίκα του που σπεύδει μετά από παράκληση της κόρης της στο ιατρείο, η οποία δείχνει να έχει τεταμένη σχέση μαζί του, αυτό όμως είναι κάτι που το βλέπουμε (μάλλον) μονόπλευρα, μιας και το τι ακριβώς έχει διαμειφθεί ανάμεσά τους κατά τα χρόνια του έγγαμου βίου τους παραμένει άγνωστο.

Κάποιες σκόρπιες πληροφορίες που αφορούν τη ζήλια του Λίο για τη γυναίκα του (όπως πληροφορούμαστε δια στόματος δεύτερης…) αλλά και την εγκατάλειψη της κόρης του προς άγραν συγγραφικής έμπνευσης (στο επεισόδιο του ελληνικού νησιού), ελάχιστο φως ρίχνουν στην αναζήτηση των αιτιών της άνοιας και την ενσυναίσθηση που μια τέτοια ασθένεια μπορεί να προκαλέσει στον οικογενειακό περίγυρο. Έτσι, ο μόνος συνδετικός κρίκος παρόντος και παρελθόντος δεν είναι παρά ο ίδιος ο ασθενής, τον οποίο ο Χαβιέρ Μπαρδέμ, ανεξαρτήτως εποχής, περιφέρει μέσω ενός συνδυασμού ατελείωτων μουγκρητών και αστείρευτης κατάθεσης πόνου ψυχής, που κάνει το «Biutiful» (2010) και τη «Θάλασσα Μέσα Μου» (2004) να μοιάζουν με… κολοφώνες διασκέδασης!

Το επεισόδιο με την Σάλμα Χάγεκ κρύβει (υποτίθεται) ένα τραγικό μυστικό, που αφενός κάνει μπαμ περί τίνος πρόκειται, αφετέρου μοιάζει να υπάρχει μονάχα για να δώσει extra… α λα αδελφοί Νταρντέν συγκίνηση (λες και όλα τα υπόλοιπα δεν αρκούσαν). Από την άλλη, το flashback του «Greek island» (στην πραγματικότητα, τα γυρίσματα έγιναν στην Ανδαλουσία!) καταλήγει κάργα γραφικό, αφού οι φιλοσοφικές του θεωρήσεις περί δρόμων που δεν ακολουθήθηκαν και επιστροφών στα πάτρια εδάφη θυμίζουν επικίνδυνα… «Βουλή των Εφήβων». Η δε τραγική ειρωνεία την ομοιότητας της νεαρής τουρίστριας με την κόρη τού Λίο ενέχει (πανεύκολους) συμβολισμούς που ατυχώς χάνονται στο ημιτελές του σεναρίου. Τουλάχιστον, η αέναη σύνδεση παρελθόντος και παρόντος γίνεται με έξυπνο τρόπο, καθώς η Πότερ χρησιμοποιεί ως έναυσμα των συνεχών flashback είτε ήχους της πόλης, είτε «σημάδια» που ο Λίο βλέπει εδώ κι εκεί, είτε μικρά ατυχήματα που του συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του δύσκολου γι’ αυτόν εικοσιτετραώρου.