του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Όπως η «Πειρατεία στον Ωκεανό» δεν ήταν η συνηθισμένη περιπέτεια ναυτικής δοκιμασίας που θα περίμενε κανείς από τον τίτλο, έτσι και η καινούργια ταινία τού Τομπίας Λίντχολμ, «Η Απόφαση» (ή «Πόλεμος», όπως θα ήταν η κυριολεκτική απόδοση του πρωτότυπου τίτλου), δεν είναι η κλασική πολεμική περιπέτεια που θα έβρισκε κανείς στον κατάλογο του γειτονικού multiplex. Αντιθέτως, ο σκηνοθέτης αρέσκεται να ανάγει τις ιστορίες του σε μοραλιστικά δράματα δωματίου, εξερευνώντας τους μηχανισμούς πίσω από την επιφάνεια και τον τρόπο σκέψης πίσω από κάθε πράξη, επιμένοντας και στις δύο περιπτώσεις να κρατάει την κάμερα μοιρασμένη ανάμεσα στο επίκεντρο των γεγονότων και τα «σαλόνια» μακριά από τον άμεσο κίνδυνο, δίνοντας στον «πολιτισμένο» κόσμο μερίδιο της ευθύνης αλλά και καθιστώντας τον υπεύθυνο για την όποια λύση μπορεί να δοθεί.

Έτσι, λοιπόν, το πρώτο μισό του φιλμ ρίχνει τον πρωταγωνιστή του μέσα στην εμπόλεμη ζώνη και προσπαθεί να στήσει το προφίλ του σύμφωνα με τη συμπεριφορά του προς τους στρατιώτες του, τους ανώτερους και την οικογένειά του. Η επίμαχη απόφαση του τίτλου λαμβάνεται περίπου στα μισά της ταινίας και είναι ο καταλύτης που αλλάζει τα δεδομένα και ωθεί το φιλμ στη δεύτερη πράξη, παρουσιάζοντας το πραγματικό πρόσωπο της ταινίας. Η επεξεργασία των συνεπειών αυτής της απόφασης καθώς και οι πραγματικοί λόγοι που οδήγησαν σε αυτή γίνονται το επίκεντρο ενός καθαρά δικαστικού δράματος, το οποίο χρησιμοποιεί το χαρτογράφημα του χαρακτήρα από το πρώτο μισό για να ρίξει φως στην ουσία των γεγονότων και να διαπιστώσει κατά πόσο ένας στρατιώτης μπορεί ουσιαστικά να απομακρυνθεί από τη βία του κόσμου του. Παραδόξως, ο τρόπος με τον οποίο η ταινία ανάγεται σε ένα ουσιαστικό ηθικό δίλημμα στο δεύτερο μισό της θυμίζει, σε εντελώς διαφορετικό περιτύλιγμα φυσικά, το «Brooklyn»!

Ωστόσο, η αναπόφευκτη σύγκριση με την «Πειρατεία…» δεν είναι απόλυτα κολακευτική για την «Απόφαση». Ενώ σε εκείνο το φιλμ τα διλήμματα ήταν περίπλοκα και η λογική των αποφάσεων δημιουργούσε τη βάση για ένα αγωνιώδες δράμα που έδινε μια αναζωογονητική πνοή στις συνήθεις περιπέτειες ανδρείας και γενναιότητας αντιστρέφοντας τους όρους, εδώ η κατάσταση ανάγεται σε πιο στερεοτυπικά πλαίσια, διατηρώντας μεν την ένταση αλλά χάνοντας τον βαθμό της πρωτοτυπίας της. Οι δύσκολες επιλογές, οι ηθικές αντιφάσεις, οι γραφειοκρατικές επιρροές και η ερώτηση «Πού τελικά βρίσκεται ο πόλεμος;», στο πεδίο της μάχης ή μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο, παρουσιάζονται ψύχραιμα και έντιμα, τελικά, όμως, η ταινία κοιτάζει προς την ασφάλεια, την κοινή λογική και ένας ευρέως αποδεκτό status quo, γεγονός που αποδεικνύει ότι το φιλμ επιλέγει την εύκολη λύση για την έξοδο και χάνει την ευκαιρία να παρουσιάσει κάτι ουσιαστικά νέο και γνήσια αντιπολεμικό για τους μοντέρνους καιρούς.

Αυτό δεν σημαίνει ότι «Η Απόφαση» είναι μια κακή ταινία. Ίσα-ίσα, το μοντάζ είναι σφιχτό, οι ερμηνείες δυνατές (η ταινία μοιράζεται με την «Πειρατεία στον Ωκεανό» και το βασικό της καστ, δίνοντας την εντύπωση ακόμα περισσότερο ενός νοηματικού sequel) και η σκηνοθεσία ψύχραιμη, εστιάζοντας κυρίως στα πρόσωπα, ακόμα και στις σκηνές των μαχών. Για αυτόν τον λόγο, η πολύπλευρη εκφραστικότητα του Πιλού Άσμπεκ (και ο τρόπος που προσπαθεί να συμβιβάσει τον πολεμικό στίβο με την οικογενειακή εστία) αναδεικνύεται και ο βασικός σύμμαχος του Λίντχολμ στην αποτελεσματικότητα του φιλμ. Στην ετυμηγορία, το πρόβλημα προκύπτει επειδή δίνεται η αίσθηση ότι το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι αντίστοιχο των προσδοκιών που δημιουργεί το χτίσιμο της ταινίας αλλά και το γεγονός ότι ο σκηνοθέτης δεν καταφέρνει μέχρι τέλους να παραμείνει σε ριψοκίνδυνη πορεία, επιλέγοντας λίγο πριν το τέλος να «βρει κάλυμμα».