του Ηλία Φραγκούλη

Πριν κάνω την επόμενη μεγάλη σούμα με τις υπόλοιπες ταινίες που παρακολούθησα στο 59^ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αξίζει να απομονώσω εκείνη που μου έκανε την καλύτερη εντύπωση από το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα. Η Σουηδή Ιζαμπέλα Έκλεφ είχε ήδη μια παρουσία προ ημερών εδώ, με credit σεναριογράφου στο «Gräns». Το «Holiday» αποτελεί το σκηνοθετικό της ντεμπούτο και η πρώτη ευτυχής διαπίστωση αφορά το ότι, επιτέλους, βλέπουμε πλέον γυναίκες στο «φεστιβαλικό» κύκλωμα της Ευρώπης οι οποίες δεν μιζεριάζουν από φεμινισμό με τις δουλειές τους και τοποθετούνται με τόλμη πάνω σε genres διόλου παραδοσιακά για το φύλο τους, μπολιάζοντάς τα με μια ψυχολογία που, ιδιαίτερα ειρωνικά, διαθέτει… αρχίδια! Μετά το περσινό «Raw» και το φετινό «Revenge», τα οποία μοιάζουν σαν να άνοιξαν μια καινούργια σελίδα για τις γυναίκες δημιουργούς, η Έκλεφ προστίθεται σε αυτό το μικρό «club», χωρίς να προσεγγίζει το σινεμά τρόμου ή το θρίλερ εκδίκησης, τοποθετώντας όμως την ηρωίδα της σε ένα κλίμα βίας αμιγώς ανδροκρατούμενο, στο οποίο σίγουρα δεν είναι κυρίαρχη αλλά απ’ όπου καταλήγει να επιζεί με πυγμή.

Η νεαρή Σάσα, ένα ελαφρόμυαλο ξανθό «trophy» κορίτσι που δεν θα έθιγες αν αποκαλούσες και «τσουλάκι», ταξιδεύει μόνη μέχρι την Τουρκία με σκοπό να συναντήσει το «boyfriend» που κάνει διακοπές σε δική του βίλα στο Μπόντρουμ. Το κλίμα στο σπίτι είναι οικογενειακό, με κάμποσους φίλους του Μάικλ να μοιράζονται τις ανέμελες στιγμές των διακοπών μαζί του, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται περί συμμορίας gangster που διακινεί ναρκωτικά, με τη Σάσα να έχει μια κάποια σχετική εμπλοκή (μεταφέρει χρήμα από την Ευρώπη, όπως υπαινίσσεται η εισαγωγή του φιλμ). Η Έκλεφ καταγράφει το εντελώς δευτεροκλασάτο επίπεδο των ανθρώπων σε ένα ακριβώς ταιριαστό πολιτισμικά περιβάλλον (έξω από τη βίλα, το σκηνικό ελάχιστα απέχει από τη φήμη περιοχών όπως το δικό μας Φαληράκι της Ρόδου), με την ηρωίδα της να στέκει ως μια αφελής, ανεγκέφαλη bimbo που δεν αντιδρά σε τίποτα, διότι δεν θα ήθελε να ρισκάρει και να χάσει τη θέση που έχει κερδίσει δίπλα στο «αφεντικό» της.

Όχι πως η Έκλεφ δεν νοιάζεται καθόλου γι’ αυτό που έχουμε βαπτίσει «φεμινισμό». Όταν πρέπει, η ηρωίδα της θα δράσει επειδή θα νιώσει προσβεβλημένη και η πράξη της θα είναι ακραία βίαιη, σαν ένα ξέσπασμα για όλα αυτά τα οποία υπομένει. Αλλά θα παραμένει πάντοτε πιστή στον άνδρα που θα τη ναρκώνει και θα παίζει με το κορμί της σαν με κούκλα, που θα τη χτυπάει όποτε γουστάρει και θα χύνει το σπέρμα του στη μούρη της. Γιατί του ανήκει. Όσο είναι ακόμη νέα, επιθυμητή και… χαζή.

Η κοινωνική ματιά και η κριτική της Έκλεφ συγγενεύει με την «άρρωστη» παραξενιά της αυστριακής κινηματογραφικής σχολής. Μετά την προβολή, τη ρώτησα αν οι επιρροές της προέρχονται κυρίως από εκεί και συμφώνησε με φανερή ικανοποίηση στην αναφορά του ονόματος του Ούλριχ Ζάιντλ. Το «αποστειρωμένο» χιούμορ των widescreen κάδρων της μου έφερε στο μυαλό τον μισανθρωπικό κυνισμό του «Hundstage» (2001), για παράδειγμα. Εδώ, όμως, υπάρχει και ένα επιπλέον, πιο «υπόγειο» level ανάγνωσης: το «Holiday» είναι και μια άκρως πολιτική ταινία από / για μια Ευρώπη που δεν απέχει ιδιαίτερα από την οργάνωση τούτης της συμμορίας, η οποία αναμειγνύει με τον χειρότερο τρόπο την εξουσία με την ταξικότητα (και την τοξικότητά της, στην τελική). Η βίλα του Μάικλ στέκει και σαν μια αλληγορία των σημερινών Βρυξελλών, αυτού του «ιερατείου» που ασκεί οικονομική βία σε μια υποτιθέμενη «Ένωση» χωρών, εξουσιάζοντας τα πάντα μέσω του χρήματος, εφησυχασμένου και απερίσκεπτου, δίχως κανένα πλάνο αντιμετώπισης απέναντι σε ένα μελλοντικό και σαφώς βίαιο χτύπημα αντίδρασης των θυμάτων του. Η τελική πράξη της Σάσα δηλώνει την ύπαρξη των ψηγμάτων μιας πολύ άγριας επανάστασης που ίσως βρίσκεται στον ορίζοντα… του ηλιοβασιλέματος. Προσωρινά, ας την αφήσουμε να απολαμβάνει τις διακοπές της στην άκρη ενός πολυτελούς yacht, διασχίζοντας τις θάλασσες μιας απολίτιστης χώρας η οποία ονειρεύεται να γίνει… Ευρώπη!