του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

«Το Κρυφό Πάθος της Τερέζ Ντ.» είναι ταιριαστός τίτλος για μία ιστορία που πασχίζει σε όλη της τη διάρκεια να δώσει ένα σαφές κίνητρο πίσω από τις πράξεις της Τερέζ Ντεσκερού. Αρκούντως χειραφετημένη αλλά και αρκετά λογική για να αναγνωρίσει τα προνόμια ενός κανονισμένου γάμου, η κεντρική ηρωίδα του εμβληματικού βιβλίου του Φρανσουά Μοριάκ φαίνεται να είναι παγιδευμένη μέσα στις συμβάσεις μιας εποχής, που απ’ τη μια της εξασφαλίζουν μια άνετη ζωή αλλά, από την άλλη μεριά, της στερούν ενδεχομένως ένα διαφορετικό… μέλλον. Στο βιβλίο, οι πραγματικές αιτίες των πράξεών της δε γίνονται ποτέ ξεκάθαρες και μια συνεχής αμφισημία προσδίδει στην Τερέζ έναν αινιγματικό αέρα, που κάνει τον αναγνώστη να αναζητά στοιχεία στις λεπτομέρειες.

Στην κινηματογραφική μεταφορά του Κλοντ Μιλέρ (η οποία αποτέλεσε και το κύκνειο άσμα του), τη δεύτερη μετά την απόπειρα του Ζορζ Φρανζί (το 1962, με την Εμανουέλ Ριβά στον ομώνυμο ρόλο), η Τερέζ παραμένει μια μυστηριώδης προσωπικότητα, αν και γίνεται μια προσπάθεια προς το τέλος να τοποθετηθούν τα κίνητρα σε σαφή βάση. Όλοι λένε ότι «σκέφτεται πάρα πολύ», το παραδέχεται ακόμη και η ίδια, όμως, κατά τη διάρκεια της ταινίας ελάχιστα στοιχεία λαμβάνει ο θεατής για να καταλάβει το περιεχόμενο αυτών των σκέψεων. Δομημένο σε απόλυτη χρονολογική σειρά, τεχνική που δεν ακολούθησαν ούτε η λογοτεχνική ύλη ούτε και η αρχική μεταφορά του Φρανζί, το φιλμ αποτελεί μια σειρά ικανά κινηματογραφημένων σκηνών, που επιχειρούν να δώσουν τα στοιχεία μιας προσωπικότητας (η οποία επιλέγει να παραμένει κλεισμένη στις σκέψεις της), χωρίς, όμως, να καταφέρνουν να παράσχουν επαρκείς πληροφορίες που θα επέτρεπαν να βγει ένα τελικό συμπέρασμα.

Το καλό με αυτή την προσέγγιση είναι ότι όλες οι πιθανές μελοδραματικές πινελιές, που θα μπορούσαν να παρεισφρήσουν σε μια τέτοια ιστορία εποχής, παραμένουν απούσες καθόλη τη διάρκεια της ταινίας. Επίσης, η αφήγηση είναι αρκούντως κοφτή, χωρίς να πλατειάζει με περιττές «καλλωπιστικές» σκηνές. Η ταινία κατέχει την τεχνική αρτιότητα που θα περίμενε κανείς από μία φροντισμένη παραγωγή αλλά παραμένει μακριά από τις παγίδες του είδους. Μερικές σκηνές δε (όπως εκείνη της έναρξης της πυρκαγιάς, αλλά και η χαρακτηριστική σκηνή της «απόπειρας» με το αρσενικό) χαρακτηρίζονται από μια αναζωογονητική για το είδος ψυχρότητα.

Αυτό που λειτουργεί καλά στο χαρτί, όμως, στην οθόνη παραμένει ελλιπές. Η Τερέζ δε φαίνεται ολοκληρωμένος χαρακτήρας, οι ενέργειές της δείχνουν αψυχολόγητες (αντί να περιβάλλονται απλά από μια αύρα μυστηρίου) και τα ξεσπάσματά της δε δικαιολογούνται πλήρως από την εικόνα που χτίζει για τον εαυτό της με τα λόγια της. Κι αν η σχέση με τον άνδρα της δε βγαίνει ιδιαίτερα λαβωμένη από αυτή την προσέγγιση, η (από παιδί) αδυναμία της στην αδελφή του και οι παρεμβάσεις στη ζωή της δε βρίσκουν την ένταση που θα έπρεπε (ο Μιλέρ, περιέργως, φάνηκε να υποβαθμίζει το πιθανό ερωτικό υπόβαθρο της σχέσης τους). Κι όταν η ταινία στερεί από τον κεντρικό της χαρακτήρα τις πραγματικές αιτίες των πράξεών του, καταντά κατά στιγμές βαρετή και χωρίς αίσθηση προσανατολισμού.

Η Τοτού, μακριά από τη ρομαντική περσόνα που έχει οικειοποιηθεί από τις αρχές της καριέρας της, είναι παγερή όταν πρέπει και – κενά – χαμογελαστή όταν χρειάζεται. Η Τερέζ της είναι ταιριαστή για το ρόλο που της έχει δημιουργήσει ο Μιλέρ, όμως, θα ήταν ευχής έργον αν της δινόταν από το σκηνοθέτη η ευκαιρία να εμβαθύνει περισσότερο στη διφορούμενη φύση της ηρωίδας της. Στην τελική, το «Κρυφό Πάθος της Τερέζ Ντ.» πέφτει θύμα του ίδιου του μυστηρίου που επιδιώκει να πλάσει, δημιουργώντας, τελικά, ένα οπτικά συνεπές φιλμ που δεν επηρεάζει, όμως, έντονα τις αισθήσεις. Μάλλον κατ’ επιλογήν, δυστυχώς, η τεχνική δε δικαιώνει τις προθέσεις του σκηνοθέτη.