του Ηλία Φραγκούλη

Το σκηνοθετικό ντεμπούτο (παύση για αναφώνημα!) του Μελ Μπρουκς που τιμήθηκε με το Όσκαρ καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου (και απέσπασε και το αντίστοιχο βραβείο από το Σωματείο των Σεναριογράφων) είναι μία σατιρική κωμωδία που δικαιολογημένα πήρε μυθικές διαστάσεις στο πέρασμα του χρόνου. Σχεδόν ειρωνικά, το 2001 μετατράπηκε σε ένα απίστευτα επιτυχημένο μιούζικαλ του Broadway, το οποίο γυρίστηκε και για το σινεμά τέσσερα χρόνια αργότερα (αλλά με αποτέλεσμα όχι ακριβώς αξιομνημόνευτο…).

Το όλο project ξεκίνησε από τον τίτλο «Springtime for Hitler», που προέκυψε σαν αστείο κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, το 1962. Γύρω από αυτόν, χτίστηκε η ιστορία των δύο ηρώων που θ’ ανέβαζαν μία θεατρική παράσταση – φιάσκο, σκοπεύοντας να φάνε τα λεφτά της παραγωγής μέσα σε μια νύχτα. Αρχικά ήταν ένα βιβλίο, στην πορεία μετατράπηκε σε θεατρικό, αλλά μέχρι το 1966 ο Μπρουκς δεν είχε αποφασίσει τι πραγματικά ήθελε να κάνει με δαύτο, για να καταλήξει στην ιδέα ότι επρόκειτο για «μία θεατρική παράσταση μέσα σε ένα φιλμ». Οι περισσότεροι παραγωγοί που διάβαζαν το πρώτο draft (τριάντα σελίδων) το έβαζαν στα πόδια με το που άκουγαν τον τίτλο, θεωρώντας τη χρήση του ονόματος του Χίτλερ υπερβολικά κακόγουστη. Ο Μπρουκς προφανώς και βρήκε τα κεφάλαια για να γίνει η ταινία, με τα γυρίσματα να ξεκινούν το Μάη του 1967. Μοναδική του υποχώρηση, να ξεχάσει την αναφορά στον Χίτλερ, γιατί το φιλμ δεν θα έβρισκε ούτε διανομή, ούτε καν αίθουσες που θα ήθελαν να το προβάλουν. Και εγένετο… «The Producers»!

Η υποδοχή ήταν από αρνητική έως απόλυτα διχαστική, η εταιρεία διανομής Embassy παραλίγο να… «κρύψει» την ταινία στα ράφια, όμως, ένας αναπάντεχος θαυμαστής του Μπρουκς που είχε δει το φιλμ σε ιδιωτική προβολή έφτασε στο σημείο να βάλει πληρωμένη διαφήμιση στο Variety γι’ αυτό, για να βοηθήσει να βγει σε περισσότερα σινεμά και να το ανακαλύψει ο κόσμος! Ήταν ο Πίτερ Σέλερς, ο οποίος είχε υποσχεθεί στον Μπρουκς να υποδυθεί τον Λίο Μπλουμ, αλλά… εξαφανίστηκε μυστηριωδώς κατόπιν! Ο Τζιν Γουάιλντερ πήρε τη θέση του, τελικά, και βρέθηκε μέχρι τα Όσκαρ, ως υποψήφιος για καλύτερο δεύτερο ανδρικό ρόλο.

Τώρα, θα μου πεις, στην ίδια την ταινία πότε σκοπεύεις ν’ αναφερθείς; Κανονικά, με τόση προϊστορία και τέτοια φήμη, δεν μένουν και πολλά να γράψει κανείς! «Αυτοί οι Τρελοί Τρελοί Παραγωγοί» αξίζουν της απόλυτης αναγνώρισης της οποίας τυγχάνουν, ειδικά για το genre της κωμωδίας. Το πρώτο ημίωρο σίγουρα μαρτυρά ότι προέρχεται από γραφή με προορισμό μία θεατρική σκηνή, όμως η συνέχεια επιφυλάσσει αμέτρητες σκηνές ανθολογίας, σκηνοθετημένες χαρισματικά από τον Μπρουκς. Ο άνθρωπος γεννήθηκε κωμικός. Είχε την πένα, το ταλέντο, τη γνώση του τι εστί κωμικό timing. Όλα αυτά μαζί, τα ενορχηστρώνει εδώ εξαιρετικά, βασισμένος πάνω σε μία ολότελα πρωτότυπη σεναριακή ιδέα, που ίσως δεν κατάφερε να ξεπεράσει ποτέ στο υπόλοιπο της καριέρας του. Χωρίς να αδικώ την ύπαρξη πολλών ξεκαρδιστικών φιλμ τα οποία γύρισε και έχουν και καλλιτεχνική αξία (τουλάχιστον έως τις αρχές του ’80), η φιλμογραφία του Μπρουκς περιορίστηκε κυρίως σε κινηματογραφικές σάτιρες «αναφοράς», έργα που παρωδούσαν κάτι συγκεκριμένο, που προϋπήρχε της δικής του δουλειάς. Δεν «έκλεβε» ακριβώς, αλλά… ειλικρινά, χωρίς τους «Frankenstein» του Τζέιμς Γουέιλ από τα ‘30’s, θα υπήρχε το «Φρανκενστάιν Τζούνιορ» (1974); Χωρίς τον Άλφρεντ Χίτσκοκ, θα υπήρχε το «Λίγο… Πολύ… Τρελούτσικος» (1977); Στους «Παραγωγούς», έστω, η βασική σύνδεση που μπορεί να εντοπίσει κανείς με την έννοια του «homage» είναι η ύπαρξη της προσωπικότητας του Χίτλερ, με την ιστορική της σημασία να διέπει ολόκληρο το έργο, σε μία απόπειρα χλευαστικής επίθεσης κατά του ναζισμού.

Τα υπόλοιπα είναι… χάρμα οφθαλμών και γέλωτα στη διαπασών, με μία εξωφρενική πινακοθήκη χαρακτήρων που στελεχώνουν την παράσταση μέσα στην ταινία και υπηρετούνται από το ιδιοφυές casting. O πληθωρικός Ζίροου Μοστέλ δίνει τον καλύτερο εαυτό του ως Μαξ Μπιάλιστοκ, ένας απόλυτα ξεπεσμένος παραγωγός που… πουλάει το κορμί του σε γηραιές κυρίες για να χρηματοδοτήσει την παραγωγή του «Springtime for Hitler». Ο Τζιν Γουάιλντερ παίζει με απίστευτη πειθώ τον αγαθιάρη λογιστάκο Λίο Μπλουμ, που στην ύστατη ανάγκη θαλπωρής βυθίζει το πρόσωπό του στο «χάδι» ενός κομματιού… παιδικής κουβέρτας! Ο Ντικ Σον δίνει πόνο και… flower power, ο Κένεθ Μαρς μοιάζει λες και (όντως) δραπέτευσε από τρελάδικο, η Έστελ «Hold me, touch me» Γουίνγουντ σε βάζει κάτω με την αχαλίνωτη όρεξή της για… σεξ (!), ο Κρίστοφερ Χιούιτ και ο Ανδρέας Βουτσινάς «ξεφωνίζουν» αφοπλιστικά τον ορισμό της αρρενωπότητας και η Λι Μέρεντιθ είναι η παντοτινή Ούλα («Work!»).

Εάν δεν έχετε δει αυτή την ταινία στη μεγάλη οθόνη, παρέα με πολλούς ακόμη ανθρώπους που επιθυμούν να γελάσουν, χάνετε μία από τις πιο αστείες εμπειρίες αυτής της ζωής. «Αυτοί οι Τρελοί Τρελοί Παραγωγοί», εκτός από αγέραστοι, αποδεικνύονται και χρήσιμοι τούτη την περίοδο της Ιστορίας, που τα πάντα δείχνουν να οπισθοδρομούν προς το χειρότερο…