του Ηλία Φραγκούλη

Μερικές φορές δεν χρειάζεται να αλλάξεις τις συνταγές ενός είδους. Είναι χρήσιμο, όμως, να τις προσαρμόζεις και στο παρόν του θεατή πού και πού. Το σινεμά της Νάνσι Μάγερς είναι «προκατασκευασμένο», συνήθως romantic και κυρίως στοχευμένο προς το γυναικείο κοινό. Γνωρίζει τι θέλει να καταναλώσει ο πελάτης, κόβει και ράβει στο «πατρόν» της εμπορικότητας, δίνει μια «φαντασία» που δείχνει και τόσο γήινη μαζί, κι έχει καβαλήσει το feelgood συναίσθημα για τα καλά. Σχεδόν ποτέ για τα μάτια της κριτικής, αλλά συχνότερα για… την τσέπη μιας μεγάλης μερίδας θεατών, ίσως πιο ώριμων ηλικιακά, πια. Στον «Αρχάριο», λοιπόν, το κοινό που μπορεί να ταυτιστεί με τον ήρωα που υποδύεται ο Ρόμπερτ Ντε Νίρο, συναντά το σύμπαν, τον τρόπο ζωής και επικοινωνίας, τους εθισμούς και τα λάθη της γενιάς της Ανν Χάθαγουεϊ, επιχειρώντας ένα ανανεωτικό «πάντρεμα» αυτών των δύο κόσμων.

Ψυχαγωγικά, στο σύνολό του, το φιλμ πετυχαίνει κάτι θαυμαστό: δείχνει τόσο «προσγειωμένο», τόσο down to earth, αβίαστα και με φυσικότητα, που ξεπερνά τους κινηματογραφικούς ρόλους του καστ. Δείχνει ανθρώπους που μιλάνε κανονικά, που έχουν φιλοδοξίες, που ταλαιπωριούνται στα προσωπικά τους, που μπορεί και να μην βλέπουν τι συμβαίνει μπροστά στα μάτια τους, αλλά θα υποκύψουν με διάθεση προς το καλύτερο και θα «δουν» τι είναι αυτό που λέμε ζωή. Ασχέτως ηλικίας. Ναι, είναι λίγο σαν «παραμυθάκι» ταυτόχρονα και η καθημερινότητα αυτών των χαρακτήρων δεν κρύβει τίποτε το τραγικό, πέρα από το ότι ο χρόνος της θνητής μας ύπαρξης… τρέχει. Και θυμάσαι τι είχε πει ο Φέρις Μπιούλερ γι’ αυτό, έτσι;

Τα στερεότυπα υπάρχουν – γιατί ο πελάτης δεν πρέπει να… χάνει τον δρόμο του στο σκοτάδι της κινηματογραφικής αίθουσας. Η Τζουλς είναι η δυναμική, εργαζόμενη γυναίκα που καταπιέζει τους πάντες αλλά και φοβάται να επιβάλει τα θέλω της, έως και να πείσει τον ίδιο της τον εαυτό ότι είναι επιτυχημένη και στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Αυτό το τελευταίο είναι μια αλήθεια, όταν δίπλα στον επαγγελματικό της κόσμο προσθέσεις έναν γάμο με μωρό παιδί, σε ένα σπιτικό όπου οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί, με τον σύζυγο να είναι περισσότερο «μητέρα» παρά ταίρι κι εραστής. Ο Μπεν, από την άλλη, είναι το πρότυπο του «father figure», η πατρική μορφή που εκείνη έχει προφανώς στερηθεί από τη ζωή της. Με τη σειρά του, εκείνος έχει μόλις στερηθεί μια αγαπημένη σύζυγο που «έφυγε» από κοντά του, με πολλά ψυχικά αποθέματα ακόμη που θέλει να χαρίσει στους γύρω του. Φυσικά, εσύ μαντεύεις τη συνέχεια…

Παραδόξως, όσο ο «Αρχάριος» κινείται σε αυτό το πλαίσιο του γνώριμου (αλλά όχι ακριβώς γλυκανάλατου, διότι εδώ ρομάντζο δεν υφίσταται), η Μάγερς κρατάει στα χέρια της μια επιτυχία. Που, αρκετά ειρωνικά, θα «εκτροχιαστεί» από τις επιταγές τής συνταγής. Κάθε ταινία από τα παρακλάδια του genre τής κομεντί, στο τελευταίο μισάωρο, επιφυλάσσει μια (σχεδόν) δραματική ανατροπή στις σχέσεις ενός ζευγαριού, που έχει ένα εικοσάλεπτο περίπου για να… επουλωθεί, μέχρι το προσδοκώμενο happy end. Εδώ τα προβλήματα είναι δύο: α) το φιλμ έχει ήδη ξεπεράσει τα χρονικά όρια των τυπικών ταινιών του είδους όταν θυμάται να ξεφουρνίσει τη συζυγική κρίση της Τζουλς και β) η υποπλοκή που βαραίνει αυτόν τον χαρακτήρα και ουρανοκατέβατη σκάει πάνω στο σενάριο και ο Άντερς Χολμ παραείναι λίγος για τον ρόλο, δίνοντάς μας ένα… καλό μάθημα του τι θα πει λάθος στο κάστινγκ!

Όλο αυτό το κομμάτι, λοιπόν, αποδυναμώνει τη γοητεία του «Αρχάριου», αποκαλύπτει ψεγάδια και στην ηρωίδα της Χάθαγουεϊ, και επιτρέπει στον Ντε Νίρο να σου σκάσει ένα αφοπλιστικό χαμόγελο και να σε κάνει να καταλάβεις ότι σχεδόν από μόνος του κρατούσε όλο το έργο αυτά τα 121 (και αρκετά ξεχειλωμένα…) λεπτά. Με χιούμορ και αληθινή καρδιά. Χωρίς να αισθάνεσαι ότι τον ήξερες και από παλιά. Γιατί ο τύπος είναι ηθοποιός, μεν, αλλά όταν βρίσκει τον ιδανικό του τόνο παιξίματος (ανάλογα με την περίσταση και τις ανάγκες τού ρόλου), γίνεται ο ρόλος. Ακόμη και σε κάτι τόσο εύπεπτο.