της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Καλογραμμένη λογοτεχνική τριλογία (τα «Φωτιά» και «Κοτσυφόκισσα», κατά σειρά, ακολουθούν τους «Αγώνες Πείνας»), δια χειρός Σουζάν Κόλινς (η οποία συνυπογράφει και το σενάριο), που μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια απέκτησε διαστάσεις πρωτοφανούς pop φαινομένου, αν και γραμμένη για τους – περιζήτητους τελευταία – «νεαρούς ενήλικες» αναγνώστες, μηδαμινή σχέση έχει με το παραμυθένια ρομαντικό έπος του «Λυκόφωτος», ενώ προκύπτει πιο ώριμη, διφορούμενη και αιχμηρά αλληγορική από τα τρία τελευταία (και καλύτερα) βιβλία του «Χάρι Πότερ». Με πρωταγωνίστρια τη 16χρονη Κάτνις Έβερντιν: μια αρχετυπική κι όμως οικεία, αυθεντική ηρωίδα, που δεν ορίζεται στιγμή ούτε από το φύλο της, ούτε από τους άντρες γύρω της.

Μ’ άλλα λόγια, εξαιρετικά δύσκολη και ριψοκίνδυνη υπόθεση να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Αφενός γιατί συχνότερα τα καλά, πολυδιάστατα βιβλία δε… βλέπονται ως ταινίες (θυμάσαι το πρόσφατο «Εξαιρετικά Δυνατά & Απίστευτα Κοντά»;), αφετέρου επειδή ακόμα και επιτυχημένες κινηματογραφικές διασκευές λογοτεχνικών αριστουργημάτων (βλέπε την τριλογία του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών») αδυνατούν να σταθούν απολύτως αντάξιες στις προσδοκίες, έστω εκείνων που λάτρεψαν τα πρωτότυπα έργα. Πόσω μάλλον όταν το σενάριο και τη σκηνοθεσία αυτών των αμφιλεγόμενων «Αγώνων» ανέλαβε ο συνεπής αν και διόλου παράτολμος σκηνοθέτης των «Pleasantville» και «Το Μεγάλο Φαβορί».

Οπλισμένος, όμως, με το πάθος των εφήβων παιδιών του, που του συνέστησαν τα βιβλία της Κόλινς, ο Ρος αποδείχθηκε ο κατάλληλος άνθρωπος. Και αποτελεί μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις που επιφυλάσσει τούτο το καθαρόαιμο, αλλά κάθε άλλο παρά κακομαθημένο χολιγουντιανό τέκνο. Με την κάμερα στο χέρι πάντα σε εγρήγορση, ο Ρος δε χάνει ποτέ από τα μάτια του τα πρόσωπα των ηρώων του. Ακόμα κι όταν δε βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής, με τα ακούραστα, διαπεραστικά close-up του. Τότε που απομακρύνεται φευγαλέα, για ν’ αποκαλύψει την άγρια σοφία της Φύσης, που δε δαμάζεται ούτε μέσα στη στημένη αρένα και για να ξεσκεπάσει την αβάσταχτη ελαφρότητα της πολύχρωμης άγνοιας της πρωτεύουσας Κάπιτολ, η οποία μοιάζει τόσο ψεύτικη, ακόμη και στις πιο απλές, καθημερινές στιγμές της (όπως εκείνες που μοιράζονται δύο πλουμιστοί γονείς με την… Barbie κόρη τους, στην πλατεία, κάτω από τις α λα Times Square γιγαντοοθόνες που μεταδίδουν τους Αγώνες). Έτσι ανάγει την κάμερά του σε «ζωντανό» μάρτυρα – avatar του θεατή, φορτώνοντάς τον με όλα τα διλήμματα, τις αμφιβολίες, τα ερωτηματικά και τις ευθύνες.

Τρικλοποδιές στη φιλότιμη προσπάθειά του βάζουν οι συμβιβασμοί που δεν μπορούσε να αποφύγει. Από τη μια, όλοι οι απίθανοι δεύτεροι χαρακτήρες του βιβλίου ή απουσιάζουν εντελώς (σαν την κόρη του δημάρχου, που δωρίζει στην Κάτνις την καρφίτσα της Κοτσυφόκισσας) ή η παρουσία τους περιορίζεται απογοητευτικά (με μεγαλύτερο θύμα τον απολαυστικά διττό Σίνα – Λένι Κράβιτς). Όλοι τους θυσιάζονται για χάρη των κοινωνικοπολιτικών προβληματισμών του πρωτότυπου, που όφειλαν να παραμείνουν ζωντανοί επί της οθόνης. Γεγονός που ευνοεί τους Ντόναλντ Σάδερλαντ και Γουές Μπέντλι, στους ρόλους του Προέδρου του Πάνεμ και του διευθυντή των Αγώνων, αντίστοιχα. Άφαντοι στο παρασκήνιο (στο χαρτί), καταλυτικοί στο προσκήνιο (στο σινεμά), κινούν τα νήματα εντός κι εκτός αρένας, διασκεδάζοντας τα πλήθη σαν μεταμοντέρνοι Ρωμαίοι άρχοντες, και καταδεικνύουν πώς και γιατί το αμοραλιστικό θέαμα γίνεται πολιτικό παιχνίδι εξουσίας, χειραγώγησης και διαμόρφωσης (της νοσηρής) ηθικής.

Από την άλλη, δε διευκρινίζεται ότι η παρακολούθηση των Αγώνων είναι υποχρεωτική δια Νόμου, σε κάθε Περιοχή του Πάνεμ. Γεγονός που αποδυναμώνει το μέγεθος της δικτατορίας του Προέδρου, αλλά βαραίνει με ενοχή τους κατ’ επιλογή θεατές εντός και εκτός οθόνης. Η σημαντικότερη, όμως, αδυναμία αυτού του ευσυνείδητου blockbuster είναι η… κατάλληλη από δεκατριών καταγραφή της βίας μέσα στην αρένα. Σε αντίθεση με το επίσης λογοτεχνικής καταγωγής και ως ένα βαθμό ανάλογου θέματος «Battle Royale» του Κίντζι Φουκασάκου, οι «Αγώνες Πείνας» αποστρέφουν όσο μπορούν το βλέμμα από τα ξεσπάσματα βίας, φρίκης και αίματος μεταξύ των παιδιών. Φαντάζουν, έτσι, δειλοί στα μάτια του ενήλικου, υποψιασμένου κοινού, αλλά όχι και στο θυμικό των ανήλικων οπαδών των βιβλίων: των μόνων που μπορούν ν’ αποτρέψουν το ζοφερό μέλλον της ανθρωπότητας που οραματίστηκαν Κόλινς και Ρος.

Τελικά, μικρή σημασία έχουν τα παραπάνω, αφού οι δημιουργοί του φιλμ αποδεικνύονται απόλυτα εύστοχοι εκεί ακριβώς που χρειάζεται: στην κινηματογραφική ενσάρκωση της Κάτνις, η επιλογή της περσινής υποψήφιας για Όσκαρ πρώτου ρόλου Λόρενς («Στην Καρδιά του Χειμώνα») διαπιστώνεται ιδανική. Επιστρατεύοντας κάθε σπιθαμή του προσώπου και του σώματός της, η 20χρονη, χαρισματική ηθοποιός εκφράζεται εύγλωττα ακόμη και στις σιωπές της και δίνει υπόσταση σε μια ορμητική στις πράξεις, επιφυλακτική στα συναισθήματα έφηβη που αναγκάστηκε να ωριμάσει βίαια, ως μια διστακτική και πέρα για πέρα γκρίζα (αντι)ηρωίδα. Που δε διστάζει. Ούτε να εξαπολύσει θανατηφόρες, μεταλλαγμένες σφήκες στους αντιπάλους της, ούτε να υποδυθεί την ερωτοχτυπημένη κορασίδα για να κερδίσει χορηγούς και να εξασφαλίσει την επιβίωση. Όχι τόσο τη δική της, πρωταρχικά, αλλά της αδελφής της. Και, σταδιακά, του αναπάντεχου, αφοπλιστικού «συμπαίκτη» της, Πίτα. Προκαλώντας έτσι, άθελά της, τις πρώτες σπίθες μιας επανάστασης…