του Ηλία Φραγκούλη

Σαν ένα δείγμα εποχών που αλλάζουν (και θα έπρεπε να μας είχαν μάθει πολλά), το «Κορίτσι από τη Δανία» πραγματεύεται το αρκετά δύσκολο θέμα όχι της επιλογής στη σεξουαλικότητα αλλά στο ίδιο σου το φύλο. Στην Ευρώπη της δεκαετίας του ’30! Και θέτει πολύ περισσότερα ερωτήματα για το σήμερα, καθώς η ίδια Ευρώπη δείχνει να οπισθοχωρεί σε κάθε ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με τάσεις επιστροφής σε κάτι πιο σκοτεινό κι από τον Μεσαίωνα…

Το φιλμ αφηγείται την αληθινή ιστορία του ζωγράφου Άιναρ Μόγκενς Βέγκενερ, ο οποίος, σαν αστείο, πόζαρε για έναν πίνακα της συζύγου του, αντικαθιστώντας ένα μοντέλο της και φορώντας γυναικεία ρόλου. Σταδιακά, η εμπειρία έγινε φαντασίωση και εμμονή, η σάρκα άρχισε να ζητά όλο και πιο συχνά την επαφή με λεπτεπίλεπτα υφάσματα και γραμμές θηλυκότητας που κάλυπτε προσεκτικά η ανδρική του αμφίεση. Όταν εκείνη ανακάλυψε τη νέα συνήθεια του συζύγου της, αρχικά, τη μετέτρεψε σε ερωτικό παιχνίδι και κατόπιν σε ρόλο, μια δεύτερη φύση που άκουγε στο όνομα Λίλι και ρίσκαρε πραγματοποιώντας έως και δημόσιες εμφανίσεις, δικαιολογώντας την ομοιότητα στον Άιναρ με την πλαστή ταυτότητα μιας άγνωστης στην τοπική κοινωνία συγγενούς του.

Ο Άιναρ δεν ήταν ένας ομοφυλόφιλος αλλά ένας άνδρας που ξαφνικά αισθάνθηκε… γυναίκα. Και θέλησε να γίνει μια πραγματική γυναίκα, επιδιώκοντας την αλλαγή φύλου σε μια εποχή στην οποία ακόμη και η ιατρική δεν εγγυούνταν το αποτέλεσμα της ανάλογης χειρουργικής επέμβασης. Αλλά αυτό δεν είναι το μοναδικό θέμα της ταινίας. Ο Τομ Χούπερ αναπτύσσει την ιστορία μέσα από τρία πεδία «ανάγνωσης»: εκείνο της αναζήτησης ταυτότητας φύλου, εκείνο του προσωπικού αγώνα ενός ανθρώπου ώριμου που επαν-εφευρίσκει ολόκληρο το είναι του ψυχισμού του και, όχι απαραίτητα τελευταίο σε σημασία, εκείνο ενός γάμου, της συντροφικότητας και της συνύπαρξης δύο ανθρώπων που ενώθηκαν ως αντρόγυνο και, ξαφνικά, δυσκολεύονται να βρουν τη θέση τους μέσα στα στερεότυπα του κοινωνικού συνόλου. Ο Χούπερ περιστρέφεται ισορροπημένα και με θαυμαστή ευγένεια γύρω από αυτά τα τρία «μέτωπα», ξεκινώντας από μια μποέμικη σχέση που αποκτά μια κάποια «ιδιαιτερότητα» και καταλήγοντας σε ένα γενναίο δράμα προσωπικοτήτων που δίχασε την εποχή του όπως, ενδεχομένως, θα διχάσει και τον σημερινό θεατή.

Θα ήταν εύκολο να κατηγορήσει κανείς την ταινία για τη «straight» οπτική της και τη βαρύτητα που δίνεται πάνω στον δεσμό του Άιναρ με τη σύζυγό του, Γκέρντα, όμως πρέπει να μην ξεχνάμε ότι το φιλμ δεν μιλά για τη σεξουαλικότητα αλλά για κάτι πολύ βαθύτερο και, μοιραία, ελαφρώς… αόριστο, καθώς ο κεντρικός ήρωας τα βάζει με την ίδια τη Φύση που γεννά την κάθε ζωντανή ύπαρξη δίχως (;) περιθώρια επιλογής ή αλλαγής. Τι σημαίνει για έναν άνθρωπο αυτή η υπέρβαση; Τι είναι το σώμα μας; Γιατί το «υπηρετούμε» υπό αυτούς τους όρους; Η απόπειρα της «μεταμόρφωσής» του δηλώνει κάτι το αυτοκαταστροφικό ή είναι μονάχα η Φύση εκείνη που σε τιμωρεί για τη «βλασφημία» σου απέναντί της;

Το σύνολο της δουλειάς που έχει γίνει για το «Κορίτσι από τη Δανία» αποπνέει σεβασμό, από την κομψότατη ανασύσταση περιόδου, από οτιδήποτε περνά μπροστά από την κάμερα σε καλλιτεχνικό επίπεδο, μέχρι τους δύο βασικούς πρωταγωνιστές που αμφότεροι προτάθηκαν για Όσκαρ. Ο περσινός κάτοχος του βραβείου (για τη «Θεωρία των Πάντων»), ο Έντι Ρέντμεϊν, είναι ένα πραγματικό φαινόμενο υποκριτικής. Ξανά, χωρίς την ανάγκη ή την υποστήριξη του μακιγιάζ, βγάζει έναν ρόλο που περισσότερο θα σε πείσει ως… γυναικείος, ακόμη και με μια ελαφρά, «θηλυπρεπή» κλίση του λαιμού του! Εντυπωσιακά άνετη στέκει δίπλα του η Αλίσια Βικάντερ, με την ευθύνη του βάρους της εξωτερίκευσης της δικής της «αναπλήρωσης» του ρόλου τής συζύγου στη σχέση της με τον Άιναρ.

Από τις σημαντικές ταινίες της σεζόν, το «Κορίτσι από τη Δανία» δεν πρέπει να ιδωθεί ως μια trans παραλλαγή στο μύθο της Σταχτοπούτας για το gay κοινό που αναζητά πλαστούς ήρωες ή πρότυπα ταύτισης στη μεγάλη οθόνη. Είναι κάτι ευρύτερο. Δίχως «ταμπέλες».