της Κατερίνας Ανδρεάκου

Βγαίνοντας από τη δημοσιογραφική προβολή του φιλμ, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Λονδίνου, αρχικά δεν ήξερα πώς να αντιμετωπίσω αυτή τη δωδέκατη μεγάλου μήκους ταινία του λατρεμένου indie δημιουργού, μιας κι είναι εξαιρετικά χαμηλότονη και με ένα κάπως… σιροπιαστά «χαζούλικο» και συχνά άβολο χιούμορ (συγκεκριμένα σε κάποιες στιγμές μεταξύ του ζευγαριού). Ωστόσο, την ίδια στιγμή που η λογική προσπαθούσε να ερμηνεύσει την ταινία, το αυθόρμητο συναίσθημα προκαλούσε ένα παρατεταμένο χαμόγελο αισιοδοξίας και ψυχικής ανάτασης.

Σε μια εβδομάδα της ζωής του κεντρικού ήρωα, λοιπόν: ο Πάτερσον οδηγεί καθημερινά το λεωφορείο του, περνά από τους ίδιους δρόμους και τα ίδια μαγαζιά, ακούει αποσπασματικά τις ιστορίες των επιβατών του, επιστρέφει σπίτι μετά το τέλος της βάρδιας, βγάζει τον κακομαθημένο σκύλο τους βόλτα, και ακούει, συμμετέχοντας κιόλας κατά καιρούς, τις ιστορίες των θαμώνων του τοπικού του bar, στο οποίο σταματά να πιεί τη συνηθισμένη του μπύρα. Επιστρέφοντας σπίτι, βρίσκεται ψύχραιμα αντιμέτωπος με το όποιο καινούργιο «δημιουργικό» κόλλημα της κατά τα άλλα γλυκύτατης και ενθουσιώδους Λόρα, η οποία σιγά-σιγά (και μεταξύ άλλων) ζωγραφίζει κάθε γωνιά του σπιτιού τους ασπρόμαυρη! Το βαθιά ερωτευμένο ζευγάρι είναι υπερβολικά αλληλοϋποστηρικτικό στα όνειρα και τις φιλοδοξίες του και η μέρα τελειώνει όσο τρυφερά ξεκίνησε, για να αρχίσει μια καινούργια, παρόμοια. Μέσα από όλα αυτά, όμως, μέσα από την – για τους περισσότερους από εμάς – πεζή ρουτίνα, ο Πάτερσον, πολίτης του Πάτερσον, ζει και αναπνέει ποίηση. Τη δική του ποίηση, που γράφει όποτε βρίσκει μια στιγμή ηρεμίας ή απλά δημιουργεί νοητικά και απαγγέλλει στο μυαλό του, αλλά και των ποιητών – ηρώων του, με επικεφαλής τον Γουίλιαμς Κάρλος Γουίλιαμς, συγγραφέα της ποιητικής συλλογής… «Πάτερσον»!

Ο χαρακτηριστικός Τζάρμους είναι προφανής: στον πυρήνα, ο ευκρινής, εύγλωττος, οριακά «σοφιστικέ» διάλογος ανάμεσα σε καθημερινούς ανθρώπους που γκρινιάζουν αλλά και χαίρονται τη ζωή, που πληγώνονται αλλά ανακάμπτουν, με μια παντελή έλλειψη «κακών» χαρακτήρων (ο πιο άτακτος στην ταινία είναι ο… σκύλος) και το γνώριμο υποδόριο χιούμορ που βρίσκεται στις μικρολεπτομέρειες. Ιδιαίτερα οι σκηνές «κινδυνολογίας» είναι απλά απολαυστικές. Στις μέρες της τρομοκρατίας και της τρομολαγνίας, της απαισιοδοξίας και της υπερβολικής αντίδρασης (στην αληθινή και την κινηματογραφική ζωή), ο δημιουργός τοποθετεί ιδανικά στιγμές όπου τόσο οι χαρακτήρες όσο και οι θεατές φαντάζονται το χειρότερο σενάριο έκβασης ενός μικρογεγονότος, με μια έμφυτη πια αγωνία, που εδώ ποτέ δεν αποφέρει καρπούς.

Από την άλλη, βλέπουμε κι έναν Τζάρμους πιο χαμηλότονο και μινιμαλιστή από ποτέ. Μας καλεί να ακολουθήσουμε το καθημερινό, φυσικό και νοητικό ταξίδι του ήρωά του και να δούμε τα πράγματα με μια πιο λυρική ματιά. Παρότι στο μεγαλύτερο μέρος τού φιλμ το καταφέρνει, αυτή η ποιητική μέρα της Μαρμότας αναπόφευκτα κάπου κουράζει, ενώ η αρκετά υπερβολική εκκεντρικότητα των κολλημάτων της Λόρα και της εξίσου παρατραβηγμένης ανεκτικότητας του Πάτερσον μάλλον αποξενώνουν και πετάνε τον θεατή έξω από το υπόλοιπο, οργανικά λυρικό πάσο. Πάντως, στον ομώνυμο χαρακτήρα, ο Άνταμ Ντράιβερ υποδύεται με εξαιρετική εσωτερικότητα τον στωικό ποιητή, σε μια από εκείνες τις μη κραυγαλέες, όμως ακέραια αποδομένες πολύπλοκες ερμηνείες.

Χωρίς να προσφέρει ιδιαίτερη τροφή για σκέψη και να συνεπαίρνει όπως πρότερες δημιουργίες του Τζάρμους, το «Paterson» με γοήτευσε, κι ελπίζω να φύγετε κι εσείς από το σινεμά με μια παρόμοια αίσθηση. Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο ως κινηματογραφική εμπειρία από την αυθεντική έννοια της «ψυχαγωγίας», και αυτή η ταινία την παρέχει με μια κάποια χαμηλότονη γοητεία κι έναν ρομαντισμό για την ίδια την καθημερινότητά μας που σπάνια πια βλέπουμε στο σινεμά.