του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Αυτό που οφείλει ο καθένας να αναγνωρίσει από την αρχή στη συμπαθέστατη Βαλέρια Γκολίνο είναι ότι αποφάσισε να βουτήξει στα βαθιά στην πρώτη της σκηνοθετική απόπειρα. Εξάλλου, το «Μέλι» επιλέγει να ασχοληθεί με το θέμα τής ευθανασίας, θεματική που παραμένει πάντα «βαριά» για το ευρύ κοινό και γεμάτη ηθικούς προβληματισμούς, αγγίζοντας τα όρια τού taboo, ειδικά σε κοινωνίες με έντονη θρησκευτική ταυτότητα, όπως η Ιταλία ή η Ελλάδα. Παραδόξως, το φιλμ είναι η δεύτερη ιταλική ταινία που καταπιάνεται με αυτό το θέμα, ύστερα από την περσινή «Ωραία Κοιμωμένη» τού σαφώς πιο έμπειρου Μάρκο Μπελόκιο. Παρά την πιο φανταχτερή επιφάνεια εκείνης της ταινίας (που σίγουρα ενισχύθηκε με την παρουσία ενός περισσότερου αναγνωρίσιμου και πιο διεθνούς καστ), όμως, το «Μέλι» στέκεται πολύ καλά απέναντι στη σύγκριση.

Το βασικό του προτέρημα έναντι εκείνης της ταινίας είναι ότι δεν επιχειρεί να εξερευνήσει όλο το πιθανό εύρος τής θεματικής του και αποφασίζει να επικεντρωθεί μόνο στην ιστορία τής πρωταγωνίστριάς του, και όχι να επιχειρηματολογήσει πάνω στο καθεαυτό θέμα τής ευθανασίας. Ακόμα και η ίδια η παρουσίαση της Ιρένε είναι ελλειπτική, χωρίς να προσφέρει πολλές πληροφορίες για την προέλευση, τον προορισμό της ή τις λεπτομέρειες της σχέσης της με τον οργανισμό για λογαριασμό τού οποίου εκτελεί τις πράξεις της. Η Γκολίνο αρκείται να συναντήσει την Ιρένε στο τώρα και να την ακολουθήσει καθώς συναντά έναν ασθενή, που ουσιαστικά δε θέλει να ξεφύγει από καμία ανίατη ασθένεια αλλά απλά να παραιτηθεί από τη ζωή. Η κάμερά της δεν είναι ακραία συναισθηματική αλλά ούτε και ψυχρά απόμακρη, παρά καταφέρνει να παραμείνει ψύχραιμη και να εξετάσει πραγματικά τι προβληματίζει τους δύο πρωταγωνιστές της.

Μέσα από αυτή την εξέταση είναι που η ταινία εγείρει και τον ουσιαστικό προβληματισμό της σχετικά με την αντιμετώπιση των ψυχικά ασθενών σε μια πολιτισμένη κοινωνία που δε φαίνεται να αναγνωρίζει την κατάστασή τους. Η πραγματική καρδιά τού φιλμ χτυπάει όχι όταν η Ιρένε αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στις επιθυμίες τού πελάτη της και τις αναστολές της αλλά όταν ο Κάρλο εξομολογείται ότι «οι άρρωστοι έχουν περισσότερα δικαιώματα από ό,τι εγώ σε αυτή τη χώρα». Ουσιαστικά, η ταινία δε χρειάζεται καν να πάρει θέση πάνω στο θέμα τής ευθανασίας γιατί μετακινεί τον προβληματισμό της σε άλλα μονοπάτια και καταλήγει να λέει περισσότερα για την ίδια την κοινωνία και τις δομές της από όσα θα περίμενε κανείς.

Για αυτόν το λόγο, η ξαφνική μετατόπιση του δεύτερου μισού του φιλμ σε πιο ασφαλείς περιοχές απογοητεύει γιατί δε στέκεται στο ύψος των αρχικών εντυπώσεων. Όταν το «Μέλι» αποφασίζει να εστιάσει στη διαπροσωπική σχέση μεταξύ τής Ιρένε και του Κάρλο, αφήνει στην άκρη την όποια διάθεση ψυχραιμίας είχε επιδείξει στην αρχή και προσπαθεί να οδηγηθεί σε ένα (προβλεπόμενο) συναισθηματικό κρεσέντο, που φαίνεται παράταιρο σε σχέση με την τολμηρή προσέγγιση του πρώτου μέρους τού φιλμ. Κατά κάποιον τρόπο, φαίνεται σαν η Γκολίνο να φοβήθηκε ότι ίσως αποξενώσει πλήρως μέχρι το τέλος τούς θεατές της, προδίδοντας, όμως, τις υποσχέσεις που έδωσε στην αρχή. Για μια ταινία που αποφεύγει το μελό με τόση προσπάθεια για το μεγαλύτερο μέρος της (και το καταφέρνει αναμφισβήτητα), το τέλος της φαντάζει υπερβολικά ασφαλές και κατώτερο των περιστάσεων.

Παρ’ όλα αυτά, η σκηνοθέτις καταφέρνει να κερδίσει από τους πρωταγωνιστές της δύο πολύ δυνατές ερμηνείες, οι οποίες καθ’ όλη τη διάρκεια παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, ανεξάρτητα από τις επιλογές της στο χειρισμό τής ιστορίας. Η Τζασμίν Τρίνκα στο ρόλο τής Ιρένε είναι δυναμική αλλά εύθραυστη σε όλη την πορεία τής ταινίας, ενώ ο Κάρλο τού Κάρλο Τσέκι προσδίδει την αύρα μυστηρίου, που θα περίμενε κανείς από έναν τέτοιο χαρακτήρα. Και οι δύο μαζί δημιουργούν ένα ενδιαφέρον δίπολο όσο κανείς αναζητά να βρει τα κοινά σημεία ή τις διαφορές τους, σαν εναλλακτικές φιγούρες πατέρα / κόρης που χρήζουν επιδιόρθωσης.

Συμπέρασμα; Ανεξάρτητα από τις ενστάσεις, τα καλά στοιχεία τής ταινίας δημιουργούν εύκολα το ενδιαφέρον για το επόμενο σκηνοθετικό βήμα τής δημιουργού. Απλά, τότε, ευχόμαστε να επιδείξει μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στις δυσκολίες τού κατά περίπτωση σεναρίου.