του Νίκου Παλάτου

Είναι να το ρωτάς; Βαδίζουμε ολοταχώς σε μία α λα ζόμπι ανάσταση εκ νεκρών του δόλιου Ζορζ Φεντό, ώστε να εμφανιστεί ως τιμωρός – εκδικητής, βάζοντας στη θέση τους όλους εκείνους τους συμπατριώτες του που (συστηματικά, πλέον) εξευτελίζουν στο σινεμά την κληρονομιά τού τεράστιου θεατρικού του έργου. Είχαμε γίνει κοινωνοί του άτυπου σύγχρονου φόρου τιμής στην Comédie des Boulevards μέσω του… αλήστου μνήμης «Που θα Κοιμηθείς Απόψε;» (2017), για το οποίο σημειώναμε (δύο καλοκαίρια πριν) πως η κακογουστιά του ήταν τέτοια που θα έκανε τα κόκαλα του μακαρίτη να τρίζουν. Αδίστακτοι, όμως, καθώς δείχνουν οι Γάλλοι κινηματογραφιστές, και δίχως φόβο κανέναν, πηγαίνουν ένα βήμα παραπέρα, προχωρώντας, πια, στον «γνήσιο» τρόπο απόδοσης τιμών. Ποιος είναι αυτός; Μα, η κινηματογραφική μεταφορά ενός original θεατρικού του Φεντό!

Το «Le Dindon» πρωτοπαρουσιάστηκε το 1896 και, αν και δεν συγκαταλέγεται στα κορυφαία έργα του Γάλλου συγγραφέα, έστεκε ως απολύτως χαρακτηριστικό του πνεύματός του. Μέσω ενός ατέλειωτου φαρσικού ερωτικού μπλεξίματος, στο επίκεντρο του οποίου κινείται το ζεύγος Βατλέν, την φαινομενική συζυγική ευτυχία του οποίου διαταράσσει ο επίμονος ερωτύλος μεσιέ Ποντανιάκ, ο Φεντό σατίριζε (όπως συνήθιζε) την υποκρισία της αστικής τάξης της παριζιάνικης Belle Époque, στρέφοντας τα βέλη του κυρίως προς τον «ιερό» θεσμό του γάμου.

Ο σκηνοθέτης Τζαλίλ Λεσπέρ και ο πρωταγωνιστής του Γκιγιόμ Γκαλιέν είχαν την ιδέα (συνεργαζόμενοι στο σενάριο τούτου) να μεταφέρουν τη δράση του έργου από το Παρίσι των τελών του 19^ου αιώνα, σε εκείνο της δεκαετίας του ’60. Όχι απαραίτητα κακή ιδέα, πλην όμως (και ατυχώς) διέφυγε της προσοχής τους πως τα χρηστά ήθη στα χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα στις δύο εποχές έχουν αλλάξει δραματικά. Ας σταθούμε ειδικότερα στις εντυπωσιακά άστοχες συμπεριφορές των γυναικείων χαρακτήρων, οι αντιδράσεις των οποίων έχουν απλώς μεταφερθεί από τον έναν αιώνα στον άλλον, χωρίς να έχουν καν ληφθεί υπόψη οι χαώδεις διαφορές που το ακμάζον (στα ‘60s) φεμινιστικό κίνημα έφερε στον θηλυκό τρόπο σκέψης. Ο μοναδικός «εκμοντερνισμός» σε αυτό το κομμάτι συντελείται μέσω της ύπαρξης ενός λεσβιακού αισθήματος (τυπική ανδρική ονείρωξη σε πιο λαϊκά φιλμ…), κάτι που φυσικά ουδεμία σημασία έχει για την πλοκή, αφού εμφανίζεται σε κάποια στιγμή απλά για να υπάρχει (έτσι προστάζει η «μόδα»). Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, απορίας άξιον είναι ποια ακριβώς ήταν η συνεισφορά της τρίτης εκ των διασκευαστών – γραφιάδων τούτου του νέου «Le Dindon» (της μαντάμ Φαντέτ Ντρουάρ, δηλαδή), που θα πίστευε κανείς ότι κλήθηκε για να προσθέσει ένα κάποιο «σύγχρονο» γυναικείο βλέμμα στο έργο (κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, του έβγαλε τα μάτια…).

Αποτελεί, αν μη τι άλλο, μεγάλη παραδοξότητα η προτεινόμενη προσέγγιση, η οποία αντιλαμβάνεται την αναζωογόνηση ενός κλασικού έργου εποχής ως μία απλούστατη υπόθεση, για την οποία (και καλά) αρκούσε η πολύχρωμη pop αισθητική των ‘60s με τα ασορτί παρδαλά κοστούμια, χωρίς την οποιαδήποτε άλλη (και επί της ουσίας) παρέμβαση στο έργο αυτό καθεαυτό (η «Ρωξάνη» του 1987 με τον Στιβ Μάρτιν αποτελεί ένα ιδανικό περί του αντιθέτου παράδειγμα). Εκτός, πια, και αν δεχτούμε πως η ύπαρξη ενός μαύρου ηθοποιού στο καστ, ο οποίος ως χαρακτήρας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος στο ερωτικό γαϊτανάκι του στόρι, σηματοδοτεί κάποιου είδους ρηξικέλευθη πρόταση, ή και ταυτόχρονη κριτική (της πλάκας) στην αποικιοκρατική Γαλλία, μιας και ο συγκεκριμένος προέρχεται από σημαίνουσα οικογένεια της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας.

Πιθανότατα θα συγχωρούσαμε τις ανωτέρω «ανορθογραφίες», εάν τα «Πουλιά στον Αέρα» κατάφερναν να διατηρήσουν κάτι από το μπριόζικο πνεύμα του Φεντό, προσφέροντας ένα (έστω) υποφερτό δίωρο. Αλλά… όχι! Η ταινία του Λεσπέρ αποτελεί ένα βασανιστικό récital απομίμησης φάρσας, που δεν προσπαθεί καθόλου να αποτινάξει τη θεατρική της καταβολή (σπίτι, ξενοδοχείο, δεύτερο σπίτι είναι η μοναδική πορεία που ακολουθείται), περιέχοντας επιπροσθέτως ένα από τα πιο ανεπαρκή καστ που έχουν εμφανιστεί ποτέ σε ανάλογη κωμωδία (εάν σκεφτεί κανείς, δε, πως εξ ορισμού τα έργα αυτά απαιτούν πολυπληθή ensemble, καταλαβαίνεις για τι μαρτύριο μιλάμε εδώ χάμω…). Ο μεσιέ Ποντανιάκ του Γκιγιόμ Γκαλιέν (ο οποίος επαναλαμβάνει τον ρόλο που με επιτυχία, λέει, έπαιζε στο θέατρο…) δεν διαθέτει με τίποτα την απαιτούμενη γοητεία του χαρακτήρα του (τόσο στην εμφάνιση, όσο και στο λέγειν). Οι Ντανί Μπουν και Αλίς Πολ υποδύονται το ζεύγος των Βατλέν, πιάνοντας το θέμα από εκεί που το άφησαν στην προηγούμενη κοινή τους εμφάνιση ως «Μ.Α.Τ.: Μονάδα Αποδόμησης Τάξης» (2017), με όλους τους υπόλοιπους να συναγωνίζονται ο ένας τον άλλον (ειδικά το ζεύγος των Αμερικανών φίλων των Βατλέν, καθώς και των Βέλγων ενοίκων του ξενοδοχείου) για τη χειρότερη δυνατή ερμηνεία, με μικρή εξαίρεση τη Λορ Καλαμί (η μαντάμ Ποντανιάκ). Είναι ειλικρινά εντυπωσιακό το οφθαλμοφανές γεγονός πως για όλους τους ηθοποιούς του καστ οι λέξεις σαρκασμός, κωμικό timing, ειρωνεία και φινέτσα αποτελούν παντελώς άγνωστες λέξεις. Κατόπιν όλων των άνωθεν παρατηρήσεων, εάν ακούσετε στις ειδήσεις πως κάτι περίεργο συνέβη στο Cimetière de Montmartre, μην τρομάξετε. Αρκεί να έχετε υπόψη σας πως εκεί είναι θαμμένος ο Ζορζ Φεντό…