του Νίκου Παλάτου

Αν και γεννημένη στο Μαϊάμι, η Κέλι Ράιχαρντ δείχνει μέσω της φιλμογραφίας της πως λατρεύει τις βορειοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, με την πολιτεία του Όρεγκον (ειδικά) ν’ αποτελεί κάτι σαν το «alter ego» της. Εκεί διαδραματίζονται οι τέσσερις από τις έξι προηγούμενες ταινίες της καριέρας της (μεταξύ αυτών και το συμπαθέστατο «Γουέντι και Λούσι» του 2008, το οποίο μέχρι τούδε κρατούσε τον τίτλο του μοναδικού της διανεμηθέντος στις ελληνικές αίθουσες), «σύμπτωση» που επαναλαμβάνεται και στο «First Cow» (οι κακές γλώσσες μπορεί και ν’ αποκαλούσαν το φαινόμενο «πρέσα παραγωγής»). Τούτο έρχεται φορτωμένο με δεκάδες διακρίσεις στα ανά τον κόσμο φεστιβάλ, φιγουράροντας μάλιστα σε πάμπολλες περσινές λίστες κριτικών με τα καλύτερα του 2020. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η ταινία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού που λέμε… «Μα, τι είδε ο καλλιτέχνης;»!

Στις αρχές του 19^ου αιώνα, καθώς η κατάκτηση της Αμερικανικής Δύσης έμπαινε στο τελικό της στάδιο, ο υποτιμητικά βαφτισμένος από τους κυνηγούς (για τους οποίος έχει αναλάβει να μαγειρεύει), Κούκι, τείνει χείρα βοηθείας σε κυνηγημένο φτωχό Κινέζο, σώζοντάς του τη ζωή. Μεταξύ τους γεννιέται μια άδολη φιλία στην οποία σύντομα εισέρχεται το επιχειρηματικό δαιμόνιο, όταν πληροφορούνται την άφιξη εξ Ευρώπης της πρώτης αγελάδας που πάτησε τα… τέσσερα πόδια της στο Όρεγκον. Αντιλαμβανόμενοι πως εμπρός τους ανοίγεται χρυσή ευκαιρία, «δανείζονται» το γάλα της ώστε να παράγουν εκλεκτά μπισκότα, για τα οποία όλος ο κόσμος κι ο ντουνιάς της περιοχής είναι διατεθειμένος να πληρώσει όσο-όσο προκειμένου να τα γευτεί. Το θέμα στην προκειμένη είναι πως όπου μαζεύεται χρήμα, συχνά αρχίζει να κυκλοφορεί και η απληστία. Κάπως έτσι, όμως, δεν χτίστηκε το Αμέρικα;

Η Ράιχαρντ χρησιμοποιεί τους κώδικες ενός buddy movie για να διηγηθεί σε ύφος γουέστερν μια αλληγορία για τη ματαιότητα του αμερικανικού ονείρου. H βασική ιδέα (η οποία περιστρέφεται γύρω από την δραματική αλλαγή που έφερε στην καθημερινότητα των ανθρώπων του τότε Νέου Κόσμου η εμφάνιση κάτι τόσο οικείου πλέον, όπως είναι μια αγελάδα) είναι αρκετά πρωτότυπη, κρύβοντας, μάλιστα, στην ραχοκοκαλιά της μερικά πικρόχολα και σαρκαστικά σχόλια για όλο αυτό που έχει καθιερωθεί ν’ αποκαλείται «American dream». Το πολύ σοβαρό πρόβλημα είναι πως το σενάριο, το οποίο η ίδια η Ράιχαρντ έχει γράψει διασκευάζοντας το μυθιστόρημα «The Half-Life» του μόνιμου συνεργάτη της Τζόναθαν Ρέιμοντ, δεν μπορεί με τίποτα να υποστηρίξει μια ταινία γεμάτης δίωρης διάρκειας, κάτι που ατυχώς οδηγεί τη σκηνοθέτιδα στο να καταφύγει σε αυτό που και στο παρελθόν έχει δείξει πως ξέρει να κάνει καλύτερα. Όπερ σημαίνει… βασανιστικά αργοί ρυθμοί και ανούσια set διαλόγων, που δεν καταφέρνουν τίποτε άλλο παρά να υπογραμμίσουν την κατατονία του εγχειρήματος. Το πρώτο μισό του φιλμ, ειδικότερα, ανήκει στην κατηγορία του απάλευτου, αφού δίχως ίχνος υπερβολής αναφέρω πως όσα διαδραματίζονται στα πρώτα εξήντα λεπτά θα μπορούσαν άνετα να χωρέσουν σ’ ένα δεκάλεπτο φιλμάκι!

Όποιος καταφέρει να ξεπεράσει σώος το σκόπελο της πρώτης ώρας χωρίς να… έχει γείρει στο κάθισμα, θα παρακολουθήσει στο δεύτερο μέρος κάτι που θυμίζει… αληθινή κινηματογραφική ταινία! Όχι πως συντελείται κάποια σπουδαία αποκάλυψη, πλην όμως η άφιξη της συμπαθούς αγελάδας για λογαριασμό πλούσιου Άγγλου του Όρεγκον δίνει το έναυσμα για μια πιο στρωτή αφήγηση, η οποία υπηρετείται τόσο από (σχετικά) ουσιαστική πλοκή, όσο και από ένα στόχο που αχνοφαίνεται κάπου στο βάθος (αν και αμφότερα ελάχιστα δύνανται ν’ αφορούν). Ενώ, όμως, στα αυθεντικά γουέστερν, από τα οποία έχει επηρεαστεί απόλυτα για τούτο το έργο η Ράιχαρντ, η αναζήτηση γαλήνης, τύχης, πλούτου και συντροφιάς ωθούσε τους σημαδεμένους από τη μοίρα ήρωες στο κυνήγι της περιπέτειας σε τόπους μακρινούς, εδώ τα πάντα παραμένουν σχεδόν ακίνητα. Ακόμα χειρότερα, η «μοδάτη» σκηνοθετική επιλογή του academy ratio στέκει ως εντελώς άστοχη, αφαιρώντας σημαντικά από την δύναμη της φύσης της αμερικανικής επαρχίας, η οποία ως «όγκος» παίζει κυρίαρχο ρόλο καθ’ όλη τη διάρκεια του φιλμ. Η σκηνοθεσία δηλώνει κατ’ αυτόν τον τρόπο την επιθυμία της να επικεντρώσει στα πρόσωπα του δράματος έναντι της εικόνας, αλλά με τους ράθυμους και ατελείωτους διαλόγους ανάμεσα σε Κούκι και Λου, το μόνο που καταφέρνει είναι να επικεντρώσει στα… χασμουρητά και ουχί σε κάποιου τύπου ενδοσκόπηση. Καταφέρνει, πάντως, να ολοκληρώσει την ιστορία της μ’ έναν έξυπνο τρόπο, που έρχεται να δέσει με την φαινομενικά αποπροσανατολιστική αρχή της ταινίας, αφήνοντας να αιωρείται στην ατμόσφαιρα μια πίκρα για τον τρόπο με τον οποίο στην ουσία θεμελιώθηκε το οικοδόμημα που λέγεται Αμερική. Σε μια δεύτερη ανάγνωση, στην αλληγορία της «Πρώτης Αγελάδας» βρίσκονται οι απαρχές των εμπορικών συγκρούσεων που μετέπειτα οδήγησαν (μεταξύ άλλων) στον Αμερικανικό Εμφύλιο, αλλά αυτές εμφανίζονται στο….πολύ βάθος. Εν έτει 1820, βασικά, μπισκότα γάλακτος ήθελαν να γευτούν οι άνθρωποι του Wild West!