του Ηλία Φραγκούλη

Το Νοέμβρη του 1959, δύο άνδρες μπαίνουν στο σπίτι μιας οικογένειας στο Κάνσας και σκοτώνουν τα μέλη της εν ψυχρώ, με κίνητρο τη ληστεία. Η είδηση κάνει το γύρο της Αμερικής και τραβά την προσοχή του Τρούμαν Καπότε, ο οποίος ζητά να κάνει ένα reportage για λογαριασμό του New Yorker. Πείθοντας τις Αρχές να έχει ελεύθερη πρόσβαση και επαφή με τους συλληφθέντες, πλέον, ο Καπότε αναπτύσσει μια παράξενη σχέση φιλίας με έναν από τους δολοφόνους, τον Πέρι Σμιθ. Το άρθρο μετατρέπεται σιγά-σιγά σε βιβλίο, το οποίο αποκτά τίτλο («In Cold Blood») και το μόνο που αναμένει πια είναι το φινάλε που θα δώσει η εκτέλεση της θανατικής ποινής των ενόχων. Μέχρι να τελειώσει το φιλμ, όμως, εσείς θα νοιώθετε πως οι ένοχοι ήταν τρεις…

Περίμενα να δω μονάχα μία συγκλονιστική ερμηνεία από τον Φίλιπ Σίμουρ Χόφμαν στον ομώνυμο ρόλο. Και βρέθηκα προ εκπλήξεως, αντιμέτωπος με ένα μεστό σεναριακά, σκηνοθετικά και ερμηνευτικά έργο, το οποίο στέκει άνετα στις υψηλότερες θέσεις των καλύτερων ταινιών της σεζόν. Το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Μπένετ Μίλερ είναι μία ιδανική σπουδή επάνω στις μεθόδους και την όλη τέχνη της εξαπάτησης που καταλήγει ν’ αποκαλείται… λογοτεχνικό ανάγνωσμα. Ταυτόχρονα, όμως, είναι μία σχεδόν βλάσφημη κριτική πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη, την υπέρβαση εξουσίας ενός θνητού και την αναπόφευκτη ήττα μπροστά σε μια μοίρα ή το πεπρωμένο, αν θέλετε, το οποίο ορίζεται ως παρεμβατική, σχεδόν θεϊκή δύναμη που δε συγχωρεί κανέναν ένοχο.

Είναι σπουδαίος ο τρόπος που ο Νταν Φούτερμαν προσεγγίζει τους δύο βασικούς του χαρακτήρες, μαζί και τον μονόφθαλμο τρόπο που αντιμετωπίζει την πραγματικότητα ο Καπότε. Παραδόξως, οι δύο άνδρες μοιάζουν με δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Και οι δύο νομίζουν πως είναι θεοί. Ο ένας στα μάτια του άλλου κι αντίστροφα! Ο Σμιθ έχει αφαιρέσει τη ζωή από συνανθρώπους του. Για τον Τρούμαν αυτό αποτελεί μία εμπειρία σχεδόν αξιοζήλευτη, ερεθιστική, που προκαλεί τον φθόνο του. Ο Σμιθ έχει αγγίξει την εξουσία ενός Θεού που (μόνο εκείνος) μπορεί να στερεί τη ζωή από έναν άνθρωπο. Παράλληλα, ο ίδιος ο Τρούμαν εμφανίζεται ως ένας άλλος Θεός, εκείνος της εξουσίας των media, εκείνος που δε δέχεται να του κλείνουν την πόρτα στα μούτρα με καμία δύναμη, εκείνος που αγωνίζεται για την αιωνιότητα της φήμης του μέσα από τα γραπτά του. Ο Θεός που πάντοτε θα δείχνει αναμάρτητος και ίσως ο μοναδικός άνθρωπος που θα μπορέσει να σώσει τη ζωή του Σμιθ. Τι ειρωνεία. Ο Τρούμαν Καπότε ποτέ δε θέλησε να γλιτώσει τον Πέρι Σμιθ από την καταδίκη του θανάτου! Το μόνο που του ζήτησε ήταν να του εξομολογηθεί τα πάντα γύρω από τις εγκληματικές του πράξεις, να γίνει τα μάτια του την ώρα που σκότωνε εκείνη την οικογένεια, ν’ αρπάξει τις λέξεις των περιγραφών, την κατάρα αυτού του φονιά, και να τις μετατρέψει σε προσωπικό του «non-fiction» συγγραφικό θρίαμβο. Κατά κάποιο τρόπο, ο Τρούμαν Καπότε έγινε ο ουσιαστικός δήμιος αυτού του ανθρώπου. Κι όταν το κατάλαβε, ήταν πια αργά. Η ενοχή βάραινε και τον ίδιο. Τόσο, που ποτέ του ξανά δε μπόρεσε να γράψει άλλο βιβλίο, παραδόθηκε στο αλκοόλ και βρήκε το θάνατο από υπερβολική δόση ναρκωτικών. Δεν πεθαίνει έτσι ένας Θεός, ε;

Πέρα από τον προβληματισμό απέναντι στις ομοιότητες ανάμεσα στους δύο άνδρες, τις κρυφές αρετές του σεναρίου και την απρόσμενα λειτουργική σκηνοθεσία, αυτό που, φυσικά, τραβά το βλέμμα του θεατή με αφοσίωση επάνω του είναι η ερμηνεία του Φίλιπ Σίμουρ Χόφμαν, ο οποίος έχει αποκτήσει τη φιγούρα και τη φωνή του Τρούμαν Καπότε χωρίς να τολμάς να τον κατηγορήσεις για εύκολο μιμητισμό. Όσο εμφανίζεται και υπάρχει μέσα σε αυτό το φιλμ, ο Χόφμαν κουβαλάει το πνεύμα του Καπότε. Είναι ο Καπότε! Είναι ένα πληγωμένο πλάσμα που θριαμβολογεί δημοσίως και αιμορραγεί εσωτερικά, που έχει το μυαλό να καταλάβει πως οι τύψεις θα του σιγοτρώνε την ψυχή για χρόνια, που το προβάλλει μέσα από το βλέμμα του και που όταν σπάει σε δάκρυα, μπροστά στον ίδιο το θάνατο, σε τινάζει στο κάθισμα από ενέργεια κι από ένα μεγαλείο υποκριτικής, βιώνοντας το ρόλο σε κάθε σπιθαμή του κορμιού του. Αν του στερήσουν το Όσκαρ του πρώτου ανδρικού ρόλου, θα πρέπει να βγούμε στους δρόμους και ν’ αυτοπυρποληθούμε! (Σας έπεισα ή να κατρακυλήσω σε περισσότερη υπερβολή;)

Τελικά, μπορούμε να παίζουμε τους Θεούς σε τούτη τη ζωή; Και το χέρι ποιας εξουσίας είναι εκείνο που μπορεί να μας κάνει να αισθανόμαστε λιγότερο τρωτοί; Το χέρι που αφαιρεί τη ζωή ή το χέρι που υπογράφει αυτό που διαβάζεις; Θα σαρκάσω μπροστά και στα δύο. Γιατί οι τάφοι τους δε μπορούν παρά να είναι ίδιοι…