της Βαρβάρας Κοντονή

Πρώτη μεγάλου μήκους για τον Τυνήσιο Μεχντί Μπαρσαουί, μ’ ένα οικογενειακό δράμα κρυμμένων μυστικών και χαλαρού κοινωνικοπολιτικού υπόβαθρου, από αυτά που πάντα κατέχουν μια θέση στα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ, με το «Ένας Γιος» να μην αποτελεί εξαίρεση. Το φιλμ του Μπαρσαουί αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση σινεμά που χρησιμοποιεί ως βάση του μια κοινωνικοπολιτική κατάσταση, προκειμένου να στήσει ένα σενάριο (γραμμένο από τον ίδιο) μέσα από αυτήν, χωρίς όμως να γίνεται ποτέ αμιγώς πολιτικό. Εδώ το περιβάλλον λειτουργεί υποστηρικτικά για την ώθηση της πλοκής και αυτή με τη σειρά της «ανακυκλώνεται» μέσα στο ταραχώδες πλαίσιο, εν προκειμένω της επανάστασης στην Τυνησία, όπως αυτή ξέσπασε στα τέλη του 2010 και κορυφώθηκε στις αρχές του 2011.

Ο Φαρές (Μπουαζιλά), η Μεριέμ (Αμπνταλάχ) και ο γιος τους Αζίζ (Κεμίρι) μοιάζουν με την ιδανική «Αγία Τριάδα», μια οικογένεια προοδευτική κι ευτυχισμένη, σε μια χώρα όπως η Τυνησία, κάτι δηλαδή που κανείς (τους) δεν θα έπρεπε να το θεωρεί δεδομένο. Στη δική τους περίπτωση, αυτό είναι και το ολέθριο σφάλμα τους, ένα σφάλμα που θα τους φέρει σε πορεία σύγκρουσης μετά το σοβαρό τραυματισμό του Αζίζ κατά τη διάρκεια μιας εκδρομής, όταν κατά τραγική σύμπτωση το αυτοκίνητο της οικογένειας βρεθεί στη μέση ανταλλασσόμενων πυρών μεταξύ επαναστατών και Κυβέρνησης. Με την μεταμόσχευση οργάνου ν’ αποτελεί την μοναδική σωτήρια λύση για τον μικρό, ο Φαρές και η Μεριέμ θα βρεθούν αντιμέτωποι με τους άκαμπτους νόμους του κράτους, αλλά και τις πικρές αλήθειες που θα απειλήσουν με ολοκληρωτική καταστροφή τις σχέσεις τους. Μήπως, όμως, τελικά η προσωπική συντριβή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μιας νέας αρχής;

Αν υπάρχει ένα δυνατό χαρτί εδώ, είναι αναμφίβολα το σενάριο που καταφέρνει να κρατήσει το ενδιαφέρον αμείωτο με τις διαρκείς ανατροπές του, πράγμα διόλου εύκολο όταν πρόκειται για ένα οικογενειακό δράμα, στο οποίο συνήθως όλη η προσοχή του θεατή μοιάζει στραμμένη προς μία και μοναδική κατεύθυνση, με την υπόθεση ν’ ακολουθεί κατά πόδας το αναμενόμενο ξεσκέπασμα ενός συνταρακτικού μυστικού και… αυτό είναι όλο. Εδώ, ο Μπαρσαουί κάνει καλή δουλειά στο να χτίσει ένα αξιοπρεπές σασπένς, ικανό να «ξεκολλήσει» την πλοκή από το κάπως περιορισμένο χωρικά φιλμ που αναπληρώνει σε γραφή αυτό που «χάνει» σε σκηνοθεσία. Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα ρεαλιστικό δείγμα ταινίας, μια τραγωδία που εκτυλίσσεται τόσο μέσα σε νοσοκομειακούς διαδρόμους, αλλά και έξω, στις αχανείς εκτάσεις της ερήμου, κοντά στα σύνορα της χώρας, εκεί όπου η ανθρώπινη υπόσταση κοστολογείται με τον χειρότερο δυνατό τρόπο: το εμπόριο παιδικών οργάνων.

Μέσα στο ευρύτερο, ταραχώδες κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο, το φιλμ επιχειρεί να εγείρει θέματα μείζονος σημασίας, χωρίς όμως μεγάλη επιτυχία, δεδομένου ότι χρησιμοποιεί όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις της εν λόγω εποχής, προκειμένου να εμπλουτίσει την (καθαρά) προσωπική ιστορία της πρωταγωνιστικής οικογένειας. Σαφέστατα, η κινηματογράφηση του ενυπάρχοντος περιβάλλοντος παίζει σημαντικό ρόλο στο στήσιμο της εκάστοτε πλοκής, παρ’ όλα αυτά ο Μπαρσαουί δίνει κάποιες φορές την αίσθηση πως θέλει να «γεμίσει» τον χρόνο της ταινίας με συναισθηματισμούς, οι οποίοι μάλλον ξεστρατίζουν από την κύρια ιστορία. Για παράδειγμα, ο ρόλος της μητέρας περιορίζεται αισθητά λόγω του σεναρίου που την φέρνει διαρκώς πάνω από ένα τηλέφωνο να περιμένει κάτι. Την βλέπουμε σε αυτή την κατάσταση σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, όταν ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος αποφασίζει να της δώσει ατάκες που μπλέκουν θέματα όπως η θέση της γυναίκας και ο προοδευτισμός χωρών παρεμφερών της Τυνησίας, σε ζητήματα που αφορούν τον έγγαμο βίο ενός ζευγαριού. «Τόσο προοδευτικός είσαι, τελικά;», ρωτά κάποια στιγμή η Μεριέμ το σύζυγό της και η επιδίωξη του Μπαρσαουί είναι εμφανής, αν και όχι ιδιαιτέρως σημαντική. Τα «πολλά καρπούζια κάτω από τη μασχάλη», δεν βοήθησαν ποτέ κανέναν…