του Νίκου Παλάτου

Είναι ειλικρινής ως προς τις προθέσεις του ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Ρομπέν Καμπιγιό. Έχοντας ο ίδιος υπάρξει μέλος της ACT UP την περίοδο κατά την οποία διαδραματίζεται η ταινία του, ξέρει από πρώτο χέρι τους τρόπους δράσης της ομάδας, καταβάλλοντας κατά αυτόν τον τρόπο φιλότιμες προσπάθειες να συνδυάσει τις προσωπικές του εμπειρίες με μια κοφτερή κοινωνικοπολιτική ματιά στο ζήτημα της εξάπλωσης αλλά κυρίως της πρόληψης του AIDS την εποχή εκείνη. Υπάρχουν πολλές στιγμές στη διάρκεια του φιλμ που ο δικαιολογημένος θυμός του ensemble δίνει τη θέση του στην απογοήτευση, η οποία με τη σειρά της κάνει χώρο στην ελπίδα, σε έναν ατέρμονο κύκλο που παρουσιάζεται συχνά επιτυχημένα, δεν μπορεί όμως να εξερευνήσει σε βάθος την υποκρισία του κράτους και των φαρμακοβιομηχανικών κολοσσών. Ο κύκλος αυτός χωράει μέσα του σχεδόν αποκλειστικά τα άξια μέλη της οργάνωσης, τα οποία παρακολουθεί με έναν εξίσου ατέρμονο τρόπο: συνέλευση για λήψη αποφάσεων, δράση, μουσικά / χορευτικά ιντερλούδια εν είδει διαλείμματος από τον αγώνα και… πάλι από την αρχή.

Από τον καιρό του «Ανάμεσα στους Τοίχους» (2008), του οποίου είχε γράψει το σενάριο, o Καμπιγιό έχει δείξει πως ξέρει άριστα τον τρόπο να φτιάχνει μακροσκελείς σεκάνς διαλόγων ανάμεσα σε group ανθρώπων, κρατώντας ένα τουλάχιστον ενδιαφέρον επίπεδο. Ταυτόχρονα, όμως, είχε δείξει πως δυσκολεύεται αφάνταστα να παρουσιάσει ολοκληρωμένους χαρακτήρες, όταν αυτοί βρίσκονται (εύλογα κάποια στιγμή) εκτός της ομάδας την οποία καθημερινά συναναστρέφονται. Το ίδιο συμβαίνει κι εδώ, αφού έχοντας σπαταλήσει σχεδόν τη μισή διάρκεια της ταινίας του, βάζοντας τον θεατή εντελώς μέσα στο κλίμα του κύκλου της επαναληπτικής δράσης της ACT UP, αποφασίζει λίγο μετά τη μέση να επικεντρώσει σε δύο από τα μέλη της οργάνωσης, τον νεοφερμένο Νατάν και τον οροθετικό Σον, με τον πρώτο να γοητεύεται από το πάθος και τη δύναμη που ο δεύτερος κρύβει μέσα του (παρά το χτύπημα του ιού), περιγράφοντας τη σχέση και τον έρωτά τους, πάντα όμως στο πλαίσιο της ακτιβιστικής δράσης (η οποία είναι μονίμως παρούσα, πλέον). Όταν ο Καμπιγιό ξεγυμνώνει – κυριολεκτικά και μεταφορικά – τους δύο πιο βασικούς ήρωες του σεναρίου του, πετυχαίνει τόσα όσα δεν καταφέρνει στα υπόλοιπα (πολλά) λεπτά της διάρκειας του φιλμ, αφού μέσω της εξομολόγησης του Σον για το πώς κόλλησε τον ιό από έναν καθηγητή του σε ηλικία 16 ετών (και της σκληρής ερωτικής σκηνής που ακολουθεί με τον μη οροθετικό σύντροφο του), παρουσιάζει με έναν τρυφερό και ωμό τρόπο τον πόνο της ασθένειας και την οργή για την απάθεια της κοινωνίας απέναντί της. Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, όμως, η σχέση των δύο και όσα μαθαίνουμε γι’ αυτούς, μένουν στα στενά όρια που προκύπτουν από τις επιπτώσεις του AIDS, αφού χώρος για κάτι πέρα από αυτό, δυστυχώς, δεν υπάρχει.

Τουλάχιστον όλες οι πολιτικές δράσεις είναι πειστικά γυρισμένες, σε ντοκιμαντερίστικο ύφος, με καλύτερη όλων την εναρκτήρια σκηνή με την αφήγηση off, μέσω της οποίας επιχειρείται μια απόπειρα κατανόησης του τι πήγε λάθος σε αυτό που αρχικά σχεδιαζόταν (από την οργάνωση). Οι συνεχείς διάλογοι και συνελεύσεις που ακολουθούν, όμως, με τις αντεγκλήσεις για το τι πρέπει να γίνει, πώς να γίνει, το μπλοκ των μετριοπαθών απέναντι σε αυτό των πιο δυναμικών και ούτω καθεξής, μπορούν πανεύκολα να εξαντλήσουν τον θεατή που δεν θα μπει εντελώς μέσα στο πνεύμα του άτυπου αυτού «συνδικαλισμού». Πόσω μάλλον όταν κάπως έτσι πάει το πράγμα μέχρι τέλους, εκεί που ο Καμπιγιό φανερώνει πια τις σαφείς αδυναμίες ολοκλήρωσης του έργου του, παρουσιάζοντας περί τα τέσσερα διαφορετικά φινάλε σε ένα διάστημα είκοσι λεπτών. Είναι, δε, σίγουρη αποτυχία για τον σκηνοθέτη το γεγονός πως σε μια ταινία διάρκειας δυόμισι σχεδόν ωρών, καταφέρνει να αφήσει τόσο πολλά από τα θέματα που τον απασχολούν είτε εντελώς απ’ έξω είτε να πιάσει μόνο την επιφάνειά τους, θυμίζοντας περισσότερο ανάλυση έκθεσης μαθητή γυμνασίου. Η τηλεταινία του HBO «The Normal Heart» (2104) ήταν ασύγκριτα πιο εύστοχη σε ό,τι έχει να κάνει με την εξάπλωση και πρόληψη του ιού του AIDS (για την Αμερική, ειδικά), ενώ αν και η ομοφυλοφιλική δράση τίθεται σε ορθές βάσεις χωρίς κάποιον μεγαλόσχημο ηρωισμό, τολμώ να πω πως η αντίστοιχη κινηματογραφική παραγωγή του βρετανικού «Pride» (2014), έστω και με ένα εντελώς διαφορετικό και ιδεολογικό background, πετύχαινε καλύτερα τους στόχους της. Εκείνη, όμως, ήταν κωμωδία, δεν ήταν σοβαρός, διαλεκτικός κινηματογράφος, βραβευμένος στις Κάννες…