του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Δεν υπάρχουν λόγια για να περιγραφεί αυτό που παρουσίασε σήμερα το πρωί στη Sala Grande του Lido ο Κιμ Κι-Ντακ. Ερχόμενος στη Βενετία ως κάτοχος του περσινού Χρυσού Λέοντα, με την «Pieta», και με την όλη ιστορία της απαγόρευσης (και, ύστερα από μικρές τροποποιήσεις, ξε-απαγόρευσης) της νέας του ταινίας στην Κορέα να έχει απασχολήσει πρόσφατα τον Τύπο, οι προσδοκίες βρίσκονταν «στον αέρα» σχετικά με το όραμα του πάντα εκκεντρικού δημιουργού. Η πρόκληση ήταν πάντα μέρος της φιλμογραφίας του αλλά, πραγματικά, με το «Moebius» έφτασε στο τέρμα της κλίμακας.

Η ταινία αφορά μια μητέρα, έναν πατέρα, έναν γιο κι ένα… πέος. Σοβαρά. Απόλυτα, κυριολεκτικά. Αλήθεια. Ύστερα από την αποτυχία μιας μητέρας να κόψει το πέος του συζύγου της, αφού ανακάλυψε ότι την απατά, αποφασίζει να τον εκδικηθεί… κάνοντας το ίδιο στο γιο τους! Αυτό που ακολουθεί είναι μια αρρωστημένη μιάμιση ώρα ψυχολογικής και σωματικής βίας, ανορθόδοξων τρόπων πρόκλησης οργασμού, ενδοοικογενειακής ανταλλαγής συντρόφων και… έλλειψης διαλόγων. Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, οι ήρωες πρωταγωνιστούν μόνο με τα πρόσωπα και τα επιφωνήματά τους, δίνοντας μεν μία «διεθνοποιημένη» χροιά στο φιλμ αλλά και μετατρέποντάς το σε ένα απλό τρικ, που επιχειρεί να καλύψει την κενότητα της ταινίας. Γιατί, πραγματικά, δεν υπάρχει τίποτε άλλο εδώ, πέρα από την πρόθεση δημιουργίας πρόκλησης και ακραίων αντιδράσεων από το κοινό. Καλλιτεχνικό όραμα για το… πέος.

Ευτυχώς, όχι και τόσο αντίστοιχα αλλά και πάλι χωρίς να καταφέρει να ικανοποιήσει τις υποσχέσεις της επιστροφής του, ο Τέρι Γκίλιαμ είδε το «The Zero Theorem» του να κάνει παγκόσμια πρεμιέρα εν μέσω χλιαρών αντιδράσεων, τόσο από το κοινό όσο και από την κριτική. Ακολουθώντας έναν υπάλληλο σε ένα φουτουριστικό, δυστοπικό μέλλον, ο οποίος αναλαμβάνει να αποδείξει μέσω μιας μαθηματικής φόρμουλας την ύπαρξη νοήματος στη ζωή, το φιλμ απέτυχε να γίνει το «Brazil» της νέας γενιάς, παρουσιάζοντας μια μάλλον γενικόλογη και αφελή οπτική των ίδιων προβληματισμών.

Παρά το εντυπωσιακό περιτύλιγμα της αρχής και του φινάλε, η ταινία περνά τον περισσότερο χρόνο της μέσα στον πύργο / παραλλαγή μοναστηριού, όπου βιώνει την καθημερινότητά του κλεισμένος ο χαρακτήρας του Κρίστοφ Βαλτς. Οι απολυταρχικές διαθέσεις της κοινωνίας, ο μηδενισμός του ανθρώπου, το ίδιο το νόημα της ζωής βρίσκονται όλα εδώ, όμως, η εκτέλεση είναι περισσότερο διαδικαστική παρά πραγματικά εμπνευσμένη και η τελική φιλοσοφική λύση απογοητεύει με την απλότητα και την κοινοτοπία της. Τουλάχιστον, όμως, σε αυτή την περίπτωση δεν τρέχεις να εξαφανιστείς από την αίθουσα, όπως στο «Moebius». Απλά, κουνάς το κεφάλι με απογοήτευση.

Σε αντίθεση με τις προηγούμενες περιπτώσεις, η καινούργια ταινία του Ξαβιέ Ντολάν επιβεβαίωσε ότι ο νεαρός σκηνοθέτης διαθέτει βλέμμα που αξίζει να παρακολουθούμε. Ήδη, από το παρελθόν, είχε αποδείξει ξεκάθαρα ότι έχει σκηνοθετικό όραμα και αμέτρητες ιδέες στο μυαλό του, όμως, ο ενθουσιασμός του δεν του επέτρεπε να ξεχωρίσει πότε έπρεπε να κόψει κάτι στο μοντάζ. Για όποιον έχει απορία, ας δει το «Λόρενς για Πάντα» και θα καταλάβει.

Στο «Tom à la Ferme», ο Ντολάν παρουσιάζει, επιτέλους, ένα νέο πρόσωπο. Περισσότερο μετρημένο και συγκροτημένο αλλά εξίσου γοητευτικό. Ξεχάστε τα ατελείωτα πλάνα που θυμίζουν music video γεμάτο από ομορφιά αλλά και έλλειψη ουσιαστικής χρησιμότητας στην ταινία. Εδώ, ο Ντολάν κοιτάζει στο Χίτσκοκ για έμπνευση, σκοτεινιάζει τους τόνους, ντύνει για πρώτη φορά το φιλμ του με πρωτότυπη μουσική (εντάξει, όχι μόνο) και δίνει στο χαρακτήρα του ένα από τα πιο άσχημα… κουρέματα της ιστορίας (τα πάντα για την Τέχνη)! Δημιουργεί, λοιπόν, ένα καλοδεχούμενο ψυχολογικό θρίλερ, που μας πείθει ότι ως σκηνοθέτης είναι έτοιμος να περάσει στο επόμενο στάδιο. Διατηρώντας την αισθητική τελειότητα και προσθέτοντας νέα στοιχεία στο οπλοστάσιό του (μέχρι και αλλαγή κάδρου σε κρίσιμη σκηνή), όλα δείχνουν πως, ακόμα και χωρίς μεγάλες αξιώσεις βραβείων, αυτή θα είναι η ταινία του Ντολάν που θα τον κάνει γνωστό σε όσους τον αγνοούσαν μέχρι σήμερα. Όχι και άσχημα, ε;