του Ηλία Φραγκούλη

Είχα κάθε λόγο ν’ ανησυχώ! Δεν είμαι καθόλου fan του ιρανικού σινεμά (και των παρεμφερών «ethnic» φιλμικών δειγμάτων που κατασκευάζονται με τακτικές «φάμπρικας» για να καταναλωθούν ως επί το πλείστον σε διεθνείς φεστιβαλικές διοργανώσεις). Εδώ, δε, έχουμε και περίπτωση ντεμπούτου… σογιού (!), καθώς μιλάμε για την πρώτη ταινία του υιού του Τζαφάρ Παναχί, Πανάχ. Το «Φύγαμε!» κατάφερε να ξεπεράσει την αρχική μου προδιάθεση, φανερώνει καλά δείγματα στη ματιά του σκηνοθέτη, όμως, ας μην υπερβάλουμε κιόλας. Πρόκειται για ένα μικρό φιλμ, το οποίο θα μπορούσε ν’ αφηγηθεί ακριβώς την ίδια ιστορία και σε διάρκεια έργου… μικρού μήκους.

Ένα SUV διασχίζει το (κυρίως ερημικό) ιρανικό τοπίο. Επιβάτες του, ένας μεσήλικας άνδρας με το ένα πόδι στο γύψο, η ευσυγκίνητη σύζυγός του, ο μεγάλος τους γιος στο τιμόνι του οδηγού, το μικρό του αδελφάκι κι ένα σκυλί ασαφώς άρρωστο. Οι δύο τελευταίοι σπάνε τα νεύρα όλων με τη φλυαρία, την αταξία και το σαματά τους. Διαρκώς καθ’ οδόν, μοιάζουν «κυνηγημένοι», ενίοτε αισθάνονται ότι μπορεί να παρακολουθούνται, σίγουρα δεν έχουν βγει για να πάνε εκδρομή στην ύπαιθρο.

Λόγω της χώρας προέλευσης του «Φύγαμε!», υποψιαζόμαστε την ύπαρξή μιας κάποιας πολιτικής «υποπλοκής», όμως, τα πράγματα είναι κυριολεκτικά απλά. Οι γονείς συντροφεύουν το παιδί τους μέχρι τα σύνορα με την Τουρκία, μέχρι να φτάσουν στο σημείο συνάντησης του επόμενου «συνοδού» του, ο οποίος θα του εξασφαλίσει τη δυνατότητα φυγής από το Ιράν, με προορισμό την Ευρώπη και σκοπό το γάμο. Το ξεκίνημα μιας άλλης, νέας ζωής. Σε κάθε ευκαιρία και στάση του ταξιδιού, η μάνα φέρνει (στενάχωρα) την κουβέντα στην αβεβαιότητά της για την απόφαση του γιου της, προσπαθεί να του αλλάξει μυαλά και σχέδια, φοβάται για τη ζωή του, αρνείται να δεχτεί τον αποχωρισμό. Δίπλα τους, ο πατέρας δείχνει πιο αμέτοχος συναισθηματικά, εκνευρίζεται με το γύψο στο πόδι και τις πατερίτσες που τον βοηθούν να περπατήσει (με το ζόρι), ενώ ο βενιαμίν της οικογένειας σπάει πλάκα με το παραμικρό, φλυαρεί αδιάκοπα, δεν έχει πάρει χαμπάρι για το τι συμβαίνει γύρω του. Και το σκυλί… στην κοσμάρα του.

Από τη στιγμή που ο σκοπός του ταξιδιού γνωστοποιείται στον θεατή, ο Πανάχ Παναχί χάνει ένα μεγάλο ατού του, καθώς οι πιο «άσχημες» και δραματικές υποψίες μας πάνε περίπατο, για να μείνουμε αντιμέτωποι μονάχα με τη διαχείριση του φιλμαρίσματος εντός κι εκτός του νοικιασμένου τετράτροχου και τα εξαιρετικά φωτογραφημένα κάδρα υπαίθρου του Αμίν Τζαφαρί. Το ανήλικο επωμίζεται το ρόλο του «comic relief» μ’ έναν παιδιάστικο (προφανώς) και προβλέψιμα «γλυκερό» τρόπο, η ιστορία αναζητά κάθε μικρό στερεότυπο «ανθρωπιάς» και ο Παναχί σκηνοθετεί απόλυτα… δυτικότροπα (!), με την καλή έννοια. Το «Φύγαμε!» δεν ανήκει σ’ εκείνα τα έργα του ιρανικού σινεμά που πατάνε πάνω στη μιζέρια κι έναν δήθεν ουμανισμό, για να πουλήσουν ευαισθησία στο κοινό του «art-house». Παραείναι απλό σε προθέσεις, σου απευθύνεται με εικόνες όμορφες και συναισθήματα πλέον βασικά, ώσπου να καταλάβει ο δημιουργός του ότι… δεν υφίσταται τελικός (σεναριακός) προορισμός!

Και κάπου γύρω στο τελευταίο τεταρτάκι του φιλμ, το ρίχνει στη «χαριτωμενιά». Το «εφέ» με τον έναστρο ουρανό, το κλείσιμο της «υποχρέωσης» με το σκυλί και δύο (παρακαλώ!) τραγούδια, δίνουν ένα αμήχανο φινάλε που αγκομαχάει για να βγάλει την όποια κορύφωση από το έργο, το οποίο πλέον έχει φανερώσει τις αδυναμίες του και την (μάλλον άδικη) προσπάθεια να μοιάσει με… κανονική ταινία μεγάλου μήκους. Τουλάχιστον, ο υιός Παναχί κάνει μια παρθενική εμφάνιση που αφήνει αξιοπρεπείς υποσχέσεις για τη συνέχεια της καριέρας του. Αρκεί να επιλέξει το σινεμά και ουχί να… φεσωθεί μια «προκάτ» φεστιβαλική πορεία. Ονόματα δεν λέμε, οικογένειες δεν θίγουμε!