του Ηλία Φραγκούλη

Σαν να έχεις πάρει μια κωμωδία και να την έχεις πάει στον… οδοντίατρο για απονεύρωση! Ή να γυρίζεις «κωμωδία» προορισμένη για φεστιβαλικές διοργανώσεις με σκοπό να γελάσουν κριτικοί κινηματογράφου! Το δεύτερο όντως ακούγεται αστείο, όμως, παρακολουθώντας την «Επίσημη Συμμετοχή»… κανένας δεν άκουσε το δικό μου γέλιο. Κι όταν συμβαίνει σε φιλμ του συγκεκριμένου είδους, πιστέψτε με, αυτό είναι πολύ κακό!

Η ιδέα είναι εξαιρετική. Με την ενοχή ότι ο κόσμος δεν θα τον θυμάται σαν κάτι το σπουδαίο, ζάμπλουτος 80χρονος επιχειρηματίας αποφασίζει να επενδύσει στο σινεμά, όχι για τα λεφτά αλλά για τη δόξα που ίσως του προσδώσει αυτό διαχρονικά. Σύμβουλός του τον φέρνει σε επαφή με εκκεντρική σκηνοθέτιδα «της μοδός» που συζητιέται και φεστιβαλικά, της «ψωνίζει» βιβλίο με βραβείο Nobel λογοτεχνίας και της επιτρέπει να έχει τον απόλυτο καλλιτεχνικό έλεγχο επερχόμενης κινηματογραφικής παραγωγής, επιλέγοντας ακόμη και το καστ. Θεωρώντας πως θα προκύψει μια δημιουργική κόντρα μεταξύ τους, η Λόλα προσλαμβάνει τον γόη / star Φέλιξ (ο ατάλαντος της υπόθεσης) και τον πιο «κουλτούρα να φύγουμε» Ιβάν (με καβαλημένο καλάμι από την εντελώς ανάποδη). Η συνύπαρξή τους θα είναι διακριτική στην αρχή, καθώς οι πρώτες αναγνώσεις και πρόβες για τους δύο πρωταγωνιστές πραγματοποιούνται στις τεράστιες κι εντελώς κενές αίθουσες και χώρους των κτηριακών εγκαταστάσεων ενός Ιδρύματος που έχτισε ο επιχειρηματίας… για το τίποτα!

Ενώ η ιστορία έχει ζούμι και ακόμη και χωροταξικά λειτουργεί η ειρωνεία του πράγματος, οι Μαριάνο Κον και Γκαστόν Ντουπράτ (του «Επιφανούς Πολίτη») δεν δείχνουν καθόλου διατεθειμένοι ν’ ακολουθήσουν τους κώδικες του είδους και του όποιου κωμικού timing, παίρνουν τη σατιρική διάθεση του σεναρίου εντελώς στα σοβαρά και σκηνοθετούν την «Επίσημη Συμμετοχή» σε tempo αργόσυρτα διανοουμενίστικο και blasé, λες και είναι πιο έξυπνοι από το υλικό που κρατάνε στα χέρια τους, άρα μπορούν και να το «αποδομήσουν» ή να το «σερβίρουν» ως σύγχρονη αντίληψη – πρόταση! Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα ολέθριο Βατερλό, ειδικά στο πλαίσιο του genre στο οποίο θεωρεί ότι ανήκει, με μια οπτική ματιά «αυτοϊκανοποίησης» που είναι κρίμα να χαντακώνει τόσο άσχημα το art direction (αυτό πραγματικά «σπέρνει»!).

Η αλαζονεία των ηθοποιών, η δήθεν υπεροψία των «auteur», στερεότυπα της showbiz και το κάθε κακώς κείμενο του κλάδου του θεάματος μπαίνει στο στόχαστρο, αλλά αντί ενός εξευτελιστικού και ξεκαρδιστικού χιούμορ, οι Κον και Ντουπράτ δουλεύουν την ταινία τους λες και μεταφέρουν… Μπέκετ στη μεγάλη οθόνη, με προθέσεις «κοίτα τώρα τι σου κάνω, μάνα μου» νεωτερισμού! Ατυχώς, όχι να «ξαναγράψουν» τους κώδικες της κωμωδίας μπορούν, αλλά ούτε και να εκμεταλλευτούν κάποια αστεία που εξαϋλώνει όλη αυτή η «εξυπνακίστικη» φόρμα αφήγησης. Δεν ανέφερα τυχαία ο «φεστιβαλικό» παράδειγμα στο ξεκίνημα της κριτικής. Αν και σχεδόν το μαρτυρά από μόνος του ο τίτλος του έργου, ο επίλογος της ιστορίας μεταφέρεται σ’ ένα φανταστικό κινηματογραφικό Φεστιβάλ, με κόκκινα χαλιά και απομυθοποίηση των press conferences, όλα προκάτ, προβλέψιμα και διόλου αστεία στην πραγματικότητα. Ακόμη και την «ανατροπή» που φανερώνει η μαρκίζα της πρεμιέρας, την είχα προβλέψει αρκετή ώρα νωρίτερα…

Μετά το τέλος της ταινίας, από περιέργεια, πήγα να δω ποσοστά αποδοχής της «Επίσημης Συμμετοχής» από τη διεθνή κριτική. Τη λάτρεψαν! Ύμνοι! Εκεί, ναι, έσκασα στα γέλια.