του Νίκου Παλάτου

Ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και το cinéma vérité κινείται το ντεμπούτο σε ταινίες μυθοπλασίας του βουλγαρικού διδύμου σκηνοθετριών Καζάκοβα και Μιλέβα. Δεν αποτελεί ίσως έκπληξη το γεγονός αυτό, καθώς στο κινηματογραφικό βιογραφικό τους καταγράφονται τρία φιλμ τεκμηρίωσης με πλήθος συμμετοχών σε ανά τον κόσμο φεστιβάλ, με τούτον τον «Γάτο» να χαράζει παρόμοια πορεία.

Βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα (ό,τι και να σημαίνει η κάρτα που μας πληροφορεί σχετικά στο ξεκίνημα), η ταινία θέτει στο επίκεντρό της την Ιρίνα, μια Βουλγάρα μετανάστρια στο Λονδίνο της προ-Brexit εποχής, η οποία παλεύει με νύχια και με δόντια ώστε, επιτέλους, να πιάσει κάποτε δουλειά στο αντικείμενο των σπουδών της, που δεν είναι άλλο από την αρχιτεκτονική. Φαίνεται πως βρίσκεται σε σχετικά καλύτερη μοίρα από χιλιάδες άλλους μετανάστες, μιας κι έχει σταθερή δουλειά (σαν barwoman…), ενώ έχει καταφέρει να διαθέτει ιδιόκτητο διαμέρισμα, στο υποβαθμισμένο Πέκαμ του νότιου Λονδίνου, έστω. Με τη βοήθεια του αδελφού της (ο οποίος, κατέχοντας πτυχίο Πανεπιστημίου στην Ιστορία, επίσης αναζητά κάτι εφάμιλλο των προσόντων του στην αγορά εργασίας), φροντίζει τον εννιάχρονο γιο της, χωρίς να αμελεί στιγμή τις καθημερινές της υποχρεώσεις.

Η έτσι κι αλλιώς όχι ιδιαιτέρως θελκτική ρουτίνα της θα αναστατωθεί, αφενός από την αναπάντεχη απόφαση του τοπικού Δημοτικού Συμβουλίου να προβεί σε εργασίες ανακαίνισης του κτηριακού συγκροτήματος όπου μένει (κάτι που σημαίνει οικονομική επιβάρυνση αρκετών χιλιάδων λιρών για τους ιδιοκτήτες), αφετέρου από την υιοθέτηση ενός αδέσποτου γάτου, που όμως αποδεικνύεται ότι ανήκει σε ενοίκους γειτονικού διαμερίσματος, οι οποίοι τον ζητούν πίσω με έναν διόλου ευγενικό τρόπο. Όταν, μάλιστα, το τρομαγμένο τετράποδο χώνεται σε τρύπα που βρίσκεται στον τοίχο του σπιτιού της Ιρίνα και δεν λέει να βγει έξω, η κατάσταση «χοντραίνει», δείχνοντας ικανή να ξεφύγει επικίνδυνα.

Γυρισμένο με έναν επιτηδευμένα ερασιτεχνικό τρόπο, το φιλμ ακολουθεί τον προβληματισμό που συναντάμε στις ταινίες του Κεν Λόουτς, ο οποίος μοιάζει ως απόλυτη πηγή έμπνευσης για τις Καζάκοβα και Μιλέβα. Το κακό στην περίπτωσή τους είναι πως αδυνατούν να εντάξουν σε ένα πλήρες αφηγηματικό πλαίσιο τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνονται, μιας και η κριτική ματιά τους σε θέματα μετανάστευσης, εργασιακής ανασφάλειας, ρατσισμού και κοινωνικού κράτους παρουσιάζεται μέσω μιας σειράς σκηνών που θυμίζουν… ανεκδοτολογικού ύφους sketches. Η άτυπη συνέλευση πολυκατοικίας, που συγκαλεί η Ιρίνα περί του καυτού θέματος της ανακαίνισης, ξεκινά με κάτι που θυμίζει τον… «Διαχειριστή» (2009) του Περικλή Χούρσογλου, για να καταλήξει σε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση περί Brexit. Οι ένθεν και ένθεν «καταγγελίες» για τους άχρηστους μετανάστες και τα ντόπια ρεμάλια που αράζουν εισπράττοντας επιδόματα, ξεστομίζονται με «καφενειακού» τύπου επιχειρήματα, την ώρα που η υποπλοκή του τετραπόδου προσπαθεί να δώσει στο εγχείρημα έναν αλληγορικά ανάλαφρο τόνο. Άραγε, να είμαστε παγιδευμένοι όλοι μας μέσα σ’ έναν τοίχο, μοιάζει ν’ αναρωτιέται μέσω του αδέσποτου Μπλου το ντουέτο των Βαλκάνιων auteurs, χωρίς να καταλήγει σε απαντήσεις, αφού υπακούοντας πιστά τον χρυσό κανόνα του σύγχρονου φεστιβαλικού art-house, ρίχνει τίτλους τέλους χωρίς να ολοκληρώσει κάποιο από τα σεναριακά ζητούμενα που έχει ανοίξει, με πιο κραυγαλέο απ’ όλα το ύστατο της αστυνομικής παρέμβασης. Μόνο ο συμπαθής γάτος θα βρει τον δρόμο του, όμως κι αυτός, κατά το πώς δείχνουν οι πραγματικοί του ιδιοκτήτες, μάλλον όχι για καλό.