της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Στη bestseller μελέτη της «Reviving Ophelia» (1994), η κλινική ψυχολόγος Μαίρη Πίφερ εμπνέεται από τη σαιξπηρική Οφηλία (που αφού έχασε την αγάπη του Άμλετ, έχασε πρώτα το μυαλό και μετά τη ζωή της), για να υποστηρίξει πως τα κορίτσια χάνουν τον αυθεντικό εαυτό τους στην εφηβεία, όταν αντικαθιστούν την αυτοπεποίθηση των παιδικών τους χρόνων με μια υπερβολική επιθυμία να ευχαριστήσουν τους άλλους. Μια επιθυμία που δεν είναι δική τους. Μια ορμή εξωγενής, κοινωνικά κατασκευασμένη, που φορτώνεται στα θηλυκά του ανθρώπινου είδους ως φυσικό ένστικτο. Κι αυτό είναι το μόνο που θα πω, ως «κλειδί» για να αφουγκραστείς και να αποκωδικοποιήσεις τις φεμινιστικές αλήθειες που αναπνέουν ατρόμητες στον γνώριμο μικρόκοσμο αυτής της ταινίας, χωρίς να διαδηλώνουν, να σου κουνούν επιθετικά το δάχτυλο ή να βάζουν εξ ορισμού τους άνδρες στη θέση του «κακού» εχθρού. Αν θες, το κρατάς. Αν θες, όχι.

Εξάλλου, η «Tully» έχει σαφώς κωμικοτραγικές εξάρσεις, αλλά σε καμία περίπτωση εξίσου αβάσταχτα τραγικό φορτίο μ’ αυτό του «Άμλετ». Γι’ αυτό προτιμώ να μιλήσω περισσότερο για τον Τζέισον Ράιτμαν. Έναν σκηνοθέτη συνεπή και έντιμο, που καταπιάνεται με απλούς, συνηθισμένους χαρακτήρες και τους ανάγει σε εξαιρετικούς, ασυνήθιστους ήρωες. Χωρίς, όμως, ποτέ να χάνει την επαφή του με την ανθρωπιά τους – πάντα αδιαμφισβήτητη, οικεία και «χειροπιαστή», ανοχύρωτη από προσδιορισμούς φύλου, ηλικίας ή τάξης. Άνθρωποι που για τον ένα ή τον άλλο λόγο χάνουν τη γη κάτω από τα πόδια τους, έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολα διλήμματα ή αμφιβολίες και καλούνται να πάρουν δύσκολες, ίσως και οδυνηρές αποφάσεις, οι οποίες αλλάζουν ριζικά τη ζωή τους όλη.

Η 16χρονη «Juno» αποφασίζει να μην τερματίσει την αναπάντεχη, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη της και όταν βρίσκει τον ιδανικό γονιό για το μωρό της επιλέγει – κόντρα σε όλα τα εμπόδια και τις αναποδιές – τη λύση της υιοθεσίας. Ο μεσήλικας Ράιαν παλεύει με νύχια και με δόντια τα σχέδια της μόλις ενήλικης νέας συναδέλφου του, που απειλούν να αλλάξουν τον αγαπημένο του, διαρκώς εν πτήσει, αποστασιοποιημένο τρόπο ζωής στο «Ραντεβού στον Αέρα», μόνο και μόνο για να αναθεωρήσουν αμφότεροι την κοσμοθεωρία τους, μπαίνοντας εναλλάξ στους ρόλους μέντορα – μαθητευόμενου. Όταν η ζωή της, επαγγελματική και προσωπική, εγκλωβίζεται σε απανωτά αδιέξοδα, η «Περίπου Ώριμη» Μέιβις επιστρέφει στην ιδιαίτερη πατρίδα της, σε μια απονενοημένη προσπάθεια να ανακτήσει περασμένα μεγαλεία με το σχολικό amore της, παρόλο που αυτός είναι νυν παντρεμένος και προσεχώς μπαμπάς. Η απογοητευμένη, παραιτημένη από τη ζωή, μοναχική μητέρα Αντέλ ανοίγει την πόρτα της (κυριολεκτικά και μεταφορικά) στον τραυματισμένο Φρανκ και δεν την κλείνει ακόμα κι όταν μαθαίνει ότι πρόκειται για καταζητούμενο κατάδικο στο «Οι Τελευταίες Μέρες του Καλοκαιριού». Και η πρησμένη, εξουθενωμένη και άυπνη Μάρλο αποφασίζει να ακολουθήσει τη συμβουλή του hipster αδελφού της και να προσλάβει τη νυχτερινή νταντά Τάλι, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να βάλει τάξη στο χάος της καθημερινότητάς της.

Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή καθενός από τους παραπάνω προκύπτει οργανικά. Όχι απαραίτητα σωστή ή λάθος, η καλύτερη ή η χειρότερη, δίκαια ή άδικη. Απλά, η πιο ταιριαστή για τον καθένα στη δεδομένη στιγμή, ως ικανή και αναγκαία αφετηρία στην πορεία συνειδητοποίησης, αυτογνωσίας και (αυτο)εκπλήρωσης. Σε κάθε περίπτωση οι οριστικές, περιοριστικές ταμπέλες αποφεύγονται. Αν και προφανώς πιθανές (παραδείγματος χάριν, ούτε η κατάθλιψη της Αντέλ και η επιλόχεια κατάθλιψη της Μάρλο, ούτε η αυτιστική συμπεριφορά του γιου της τελευταίας κατονομάζονται ξεκάθαρα). Έτσι ο διάλογος με τον θεατή παραμένει ανοιχτός και η δυνατότητα ταύτισης διευρύνεται, καθώς όλοι έχουμε λίγο πολύ συναισθηματικά τα πάνω και τα κάτω μας και όλοι (γονείς, θείες και θείοι, νονές και νονοί, παππούδες και γιαγιάδες) έχουμε ζήσει στιγμές… απείρου κάλλους με κάποιο επίμονο πιτσιρίκι. Μα, πάνω απ’ όλα, σε κάθε περίπτωση, το χιούμορ, κοφτερό και τρυφερό ταυτόχρονα, γίνεται ο καταλύτης στη δημιουργία ενός σινεμά που είναι και εξόχως πολιτικοποιημένο και πέρα για πέρα διασκεδαστικό.

«Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό», λέει ουσιαστικά ο Ράιτμαν, ξανά και ξανά. Αλλά με τον δικό του, ιδιαίτερο, αναπάντεχο, γλυκά διαπεραστικό τρόπο. Με αβίαστα χαμόγελα, πολλά γέλια, λίγα δάκρυα και μερικές συναρπαστικές, αλλά μέσα από τη ζωή βγαλμένες ανατροπές. Χωρίς βαρύγδουπες μεγαλοστομίες ή συναισθηματικούς εκβιασμούς. Με ιδανικούς συνεργούς εδώ την οσκαρούχο Ντιάμπλο Κόντι στο σενάριο, για τρίτη φορά μετά τα «Juno» και «Περίπου Ώριμη», και την επίσης οσκαρούχο Θέρον στον πρωταγωνιστικό ρόλο, για δεύτερη φορά μετά το «Περίπου Ώριμη».

Η μεν έχει τη θαυμαστή ιδιότητα να μετατρέπει τα βιώματά της σε αφοπλιστικές, απολαυστικές δραμεντί επί μεγάλης και μικρής οθόνης («United States of Tara», «One Mississippi»), με ελάχιστα παραστρατήματα («Jenifer’s Body»). Η ιδέα της «Tully», εν προκειμένω, γεννήθηκε μαζί με το δικό της τρίτο παιδί και κοινωνεί ατόφια όλη την αλήθεια της κωμικοτραγικής μοναξιάς μιας μάνας που προσπαθεί να τα βγάλει πέρα και να ευχαριστήσει τους πάντες μόνη. Γι’ αυτό και όσοι γκρινιάξουν για ελλιπή σκιαγράφηση όλων των χαρακτήρων πλην της Μάρλο και της Τάλι (εξαιρετική η Ντέιβις) ή για την – κάθε άλλο παρά – ουρανοκατέβατη ανατροπή του φινάλε, είναι ηθελημένα ή μη… εκτός θέματος.

Η δε Θέρον αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά ηθοποιός με όλη τη σημασία της λέξης. Όχι (μόνο) επειδή 15 χρόνια μετά το «Monster» πήρε ξανά (πολλά) κιλά για έναν ρόλο. Κυρίως γιατί από τη στιγμή που έκλεισε τα 40 (μια ηλικία που μέχρι πρόσφατα αποτελούσε τερματισμό καριέρας για τις star του mainstream), μοιάζει να βρήκε επιτελούς την αντάξιά της θέση στον κόσμο του θεάματος και ζει την καλύτερη εποχή της καριέρας της. Ανατρέποντας το ένα μετά το άλλο όλα τα χολιγουντιανά κλισέ. Και εμπιστευόμενη όλο και περισσότερο στο κορμί της, σπιθαμή προς σπιθαμή, κάθε ερμηνεία της. Ως Imperator Furiosa αποποιήθηκε την εμφάνιση και τον ρόλο του φύλου της, αλλά όχι και την ίδια τη γυναικεία υπόστασή της και πήρε το τιμόνι του «Mad Max: Ο Δρόμος της Οργής» στο χέρι της, για του αλλάξει γενναία κατεύθυνση προς τη μητριαρχία. Στα «Fast & Furious 8: Μαχητές των Δρόμων» και «Ένας Ξένος στην Πόλη» έσπασε ασύστολη πλάκα με τη σεξουαλικότητά της και τις νόρμες τής femme fatale. Στο «Atomic Blonde» άλλαξε τα φώτα σε κάθε μονοδιάστατη ετικέτα, ρόλο, φύλο, σεξουαλικότητα, ιδιότητα ή όριο «ντύθηκε» η ίδια εκούσια ή της «φορέθηκε» έξωθεν, ενώ έδωσε και έφαγε πολύ, κανονικό ξύλο σαν βετεράνος stuntman. Εδώ, στο «Tully», όσο το σώμα της προβάλλει ξέχειλο, ζουμερό και δη ξεκάθαρα, θηλυκά μητρικό, τόσο το βλέμμα της, οι σιωπές της, όσα λέει και δεν λέει στα ξεσπάσματά της, μαρτυρούν παλλόμενα, ψυχωμένα από το εύστοχο κωμικό της δαιμόνιο, τα υπόλοιπα κομμάτια του αυθεντικού εαυτού τής Μάρλο – του ανθρώπου πέρα από τη μητρότητα.