της Βαρβάρας Κοντονή

Λες και έχουν εκλείψει τα σενάρια και η έμπνευση έχει στερέψει πλέον για τα καλά, η νέα ταινία του Γάλλου Σεντρίκ Χιμένεζ επανασυστήνει στο ελληνικό κοινό την ίδια ιστορία με την οποία καταπιάστηκε και ο Σον Έλις στη ταινία του «Επιχείρηση Ανθρωποειδές», που με τη σειρά της πήρε διανομή για τις εγχώριες αίθουσες στις αρχές του τρέχοντος έτους. Η κινηματογραφική μας χρονιά «άνοιξε» και «κλείνει» με την ίδια ακριβώς ταινία! Ατυχής σύμπτωση; Και πού είσαι ακόμα…

Η περίπτωση των δύο συγκεκριμένων ταινιών είναι ενδεικτική όχι μόνο του θεματικού κορεσμού που βιώνει τα τελευταία χρόνια το σινεμά, αλλά και των παθογενειών που αντιμετωπίζει η ελληνική αγορά και δη η διανομή, με το φιλμ του Χιμένεζ να έχει αγοραστεί από την ίδια εταιρεία που διένειμε και την ταινία του Έλις! Την ίδια στιγμή που στο εξωτερικό η κυκλοφορία του «Στόχου» μετατοπίστηκε για το 2017, με το «Επιχείρηση Ανθρωποειδές» να κάνει ντεμπούτο μέσα στο 2016, εμείς (locally) κρίναμε φρόνιμο να φέρουμε και τις δύο ταινίες μέσα στην ίδια χρονιά, με προγραμματισμό που… σπάει κόκκαλα, μόνο για να διερωτηθούμε λίγο μετά… τι απέγιναν οι θεατές (έλα ντε;,) και μάλιστα σε μια περίοδο που διαγράφεται έτσι κι αλλιώς ιδιαιτέρως ομιχλώδης ένεκα των χριστουγεννιάτικων διακοπών.

Έχοντας ήδη συνάψει σχέση με τη μελλοντική του σύζυγο, Λίνα φον Όστεν (Πάικ), ο Χάιντριχ (Κλαρκ) γνωστός για την αδυναμία του στο ωραίο φύλο θα βρεθεί με συνοπτικές διαδικασίες εκτός Ναυτικού, με την κατηγορία ότι προέβη σε ανήθικες πράξεις με άλλες γυναίκες, πέραν της μνηστής του. Καταρρακωμένος από το άδοξο τέλος της καριέρας του, ο Χάιντριχ θα ορθοποδήσει ξανά, όταν η πιστή Λίνα, ένθερμη θαυμάστρια του ναζιστικού κόμματος, τον προτρέψει να καταταγεί στα SS. Από εκεί και πέρα η άνοδος του «άνδρα με τη σιδερένια καρδιά», όπως θα τον αποκαλεί αργότερα ο ίδιος ο Χίτλερ, θα είναι εντυπωσιακή, με τον Χάιντριχ να φτάνει στον κολοφώνα της σαδιστικής του δράσης ως ο εμπνευστής της «Τελικής Λύσης», του σχεδίου για τον μαζικό αφανισμό των Εβραίων. Στον αντίποδα, δύο νεαροί Τσέχοι, ο Γιάν (Ο’Κόνελ) και ο Γιόζεφ (Ρέινορ), επωμίζονται τον δύσκολο ρόλο της δολοφονίας του «ξανθού κτήνους», ταξιδεύοντας μέχρι την Πράγα προκειμένου να οργανωθούν με την τοπική Αντίσταση, σε μια ύστατη προσπάθεια για την – πρόσκαιρη έστω – κάμψη του ναζιστικού φρονήματος.

Τα μοναδικά εύσημα που μπορούμε να δώσουμε στον Χιμένεζ εδώ είναι πως αν μη τι άλλο διαφοροποιήθηκε σκηνοθετικά από την προσέγγιση του Έλις, ουσιαστικά «συρράπτοντας» δύο διαφορετικές ταινίες που εξετάζουν το ίδιο ιστορικό γεγονός, από διαφορετικές όμως πλευρές. Από εκεί και πέρα, μονταζιακά η ταινία αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα συνοχής, αφού στην υλοποίηση η ιδέα του Χιμένεζ «χάνει», με το κοινό να παρακολουθεί τελικά δύο διαφορετικά φιλμ που ποτέ δεν εναρμονίζονται μεταξύ τους. Ως ταινία εποχής, βασισμένη στην ομότιτλη νουβέλα του Λοράν Μπινέ «HHhH», έχει – όπως λογικά περιμένεις – προσεγμένο σχεδιασμό παραγωγής, αρτιότητα σε ενδυματολογικό και σκηνογραφικό, γεγονός που για τέτοιου είδους φιλμ αποτελεί τον κανόνα και όχι την εξαίρεση. Συνολικά, «Ο Στόχος» αποτυπώνει πιστά το ιστορικό του «περιτύλιγμα», με σκηνές άκρατης βίας και ψυχρού «επαγγελματισμού» εθνοκάθαρσης, ενισχύοντας την αντιναζιστική (λέγε με και αντιπολεμική) φύση της ταινίας, εμμένοντας όμως σε μια επιφανειακή αποτύπωση των καταστάσεων και των χαρακτήρων, που την έχεις δει πολλάκις, αρχής γενομένης – μάντεψε – από τις αρχές τούτου του έτους.

Έχοντας συγκεντρώσει ένα τόσο ταλαντούχο καστ και με μια άρτια παραγωγή σε ό,τι αφορά το στήσιμο του περιβάλλοντος δράσης των ηρώων, είναι απορίας άξιον π;vς το φιλμ του Χιμένεζ απέχει παρασάγγας από αυτό που θα έλεγε κανείς «στιβαρό» αποτέλεσμα, απλώς καταγράφοντας τα τεκταινόμενα που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια ενός εκ των πιο μελανών σελίδων της παγκόσμιας Ιστορίας. Καμία εμβάθυνση στα κίνητρα των χαρακτήρων, παρά μόνο μια παρατεταμένη συναισθηματικοποίηση του σεναρίου των Οντρέ Ντιβάν, Ντέιβιντ Φαρ και Χιμένεζ (ναι, προφανώς… it takes three to tango), μέσω «vintage» φωτισμένων εικόνων, ενός ορχηστρικού μουσικού score που «στάζει» συγκίνηση και διάσπαρτων dissolve που ενισχύουν την αντιθετική «καλλιτεχνικότητα» ανάμεσα στη στυγνή επαγγελματική φύση του Χάιντριχ και την προσωπική του ζωή ως συζύγου και πατέρα. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ο Κλαρκ είναι πειστικός, όσο πειστικός δηλαδή μπορεί να είναι ένας χαρακτήρας στον οποίο δεν δίνεται ποτέ η ευκαιρία να εξερευνήσει τα βαθύτερα αίτια και τις προθέσεις του πραγματικού προσώπου στο οποίο βασίζεται, ενώ η Πάικ έχει πάρει πια εργολαβία τον ρόλο της συζύγου. Με τη Γουασικόφσκα να αρκείται σε έναν υποστηρικτικό ρόλο που θα έβλεπες από οποιαδήποτε άλλη (και αυτό είναι κρίμα), η ταινία κάπως πασχίζει να κρατηθεί στο δεύτερο μισό της με την εμφάνιση των Ο’Κόνελ και Ρέινορ, αλλά η αλήθεια είναι πως εσύ (κι εγώ…) έχεις πάψει προ πολλού να ενδιαφέρεσαι για οτιδήποτε άλλο, πέρα από το πότε θα τελειώσει αυτό το… βασανιστήριο (#diplhs).