της Βικτωρίας Μιχαήλ

Οι δύο διεκδικούσες κοιτίδες, παλιά και νέα. Το φάντασμα της απώλειας (χειρότερα: του ερήμην) του αρσενικού γονικού προτύπου. Το τι λέει η θρησκεία και το πού σε σπρώχνει η άτιμη κενωνία. Το άδολο fun κι οι κακές παρέες που συνεπάγεται η φιλία. Σφάλμα και μεταμέλεια, ψέμα κι αληθινή ευθύνη, αγάπη και μίσος, έγκλημα και τιμωρία. Τα ‘χουμε ματαδεί ως αντίρροπες δυνάμεις δρώσες στα μέσα και στα έξω ενός βλασταριού, ούτε τα αγκαλιάζει όλα τέλεια. Αλλά συχνά συγκινεί, συνηθέστατα χωρίς να σε παίρνει απ’ το χεράκι, η – Ιρανή την καταγωγή, μεγαλωμένη κι αυτή όπως ο μικρός ήρως της εν μέρει ως Αυστριακή και κινηματογραφικά σπουδαγμένη στην Αμερική – Σουνταμπέ Μορτεζαΐ, που μετά από δύο ντοκιμαντέρ που δημιούργησαν αίσθηση, τα «Children of the Prophet» του 2006 και «Im Bazar der Geschlechter» του 2010, επιδεικνύει τις ποιότητες που τα χαρακτήρισαν (δεσμευτική ζωντάνια καταγραφής, εναργούς ειλικρίνειας κοίταγμα και με νοιάξιμο ψάξιμο πάνω στα αντικείμενα «Ισλάμ», «Αρχές», «αρχές», «δεσμοί», «άτομο») ντεμπουτάροντας μυθοπλαστικά σχεδόν εντυπωσιακά πέρυσι, μ’ αυτή τη μία δόση νατουραλιστικού émigré fresco junior προτομή πάθε-και-μάθε ανακάλυψης του αγαθού και μη του κόσμου (μα εκείνου του ξεριζωμένου Inch’ Allah folclore, μα του δυτικού), και βατήρα ενηλικίωσης κατόπιν ντραβάλων & επεισοδιακών σωστικών πατροαναδοχών.

Η Μορτεζαΐ μαρκάρει σπανίως πρωτότυπα αλλά σχεδόν πάντοτε ακουμπητικά τη δυσκολοδιάβατη μέσα στην ανεμελιά της (προσέξτε πόσο φυσικό μοιάζει σ’ ένα σκετς το πείραγμα «Μαυράκι!» στον Αφρικανό απ‘ το παρεάκι του) διαδρομή ωρίμανσης του λιλιπούτειου Ραμαζάν (έπιασες το σημαινόμενο) στο σταυροδρόμι του καλού και του κακού, μια διαδρομή έρμαιο στις συνθήκες (της λειψής οικογένειας, του οιονεί ghetto, της διπλής κουλτούρας και, κυρίως, μιας εκκρεμούσας αίτησης ασύλου), με πυξίδα την ηθική (του όσα λένε-οι-άνδρες-μεταξύ-τους, της «μαρίδας» της πιάτσας, των πολιτισμένων, του «Προφήτη» και του νόμου) και αποπροσανατολιστικά μαγνητίζον εξωγενές υλικό της έναν αδιευκρίνιστων κινήτρων ομοεθνή μουσαφίρη, κλιμακώνοντας από μονοπάτι σε μονοπάτι. Με πλατώματα και υψώματα (ο εξευτελισμός από έναν εργοδηγό τού χαμάλη ανάπηρου πολέμου – father figure όταν κάνει μια ζημιά, το χορευτικό σμίξιμό του με τη μάνα τού αγορίνα σ’ έναν γάμο της κοινότητας, το δίλημμα του σουφρώματος ή όχι μιας μπαταρίας αξίας 6 ευρώ για να ξαναλειτουργήσει το ρολόι τού χαμένου daddy, το χάραγμα ενός ακριβού αυτοκινήτου απ’ τα κωλοπαίδια) και ψυχολογικές σημαδούρες (η φοβία του μπόμπιρα για τους λύκους που φαντάζεται ότι μπορεί να κρύβονται σ’ ένα ρουμάνι της τσιμεντούπολής τους, η ιχνογραφία ενός tank ενώ άλλο κουτσούβελο ζωγραφίζει το… Zara, η αλλαγή ομάδας στο μέσον ενός ματσακίου των χαμινιών) που χαρτογραφούν ανάγλυφα τις απορίες και τα σχίσματα της πρώτης ηλικίας κι ενός εκτοπισμένου εγώ.

Και το πετυχαίνει χάρη στο – σαν μπάσταρδο των Γέσικα Χάουσνερ και Μοσέν Μαχμαλμπάφ – υφάκι που βγάζει στον δρόμο χωρίς μουσικά «σιρόπια» η αναπαριστώσα με παλμό ανθρωπιάς τον lumpen αστικό διάκοσμο φορητή κάμερα, έξοχα στο ύψος και κατά πόδας του χαρισματικά μεταδοτικού πραγματικού πρόσφυγα Ραμαζάν Μινκαΐλοφ εν μέσω της τάλε κουάλε πιτσιρικαρίας. Και χάρη στη χωρίς αταξία και φασαρία τραμπάλα διπόλων στα περισσότερα εμπειριακά διακυβεύματα, με… δίκοπο μαχαίρι (κυριολεκτικά, ένα τέτοιο κατόπιν ενός «καρφώματος» χωρίς μπέσα θα καθαρίσει ή θα οδηγήσει σε κακοφόρμισμα την πληγή) το κονέ παλικαρακίου – παραστάτη. Οι διάλογοι ακούγονται ενίοτε αφρόντιστοι καθότι εν πολλοίς αυτοσχεδιασμένοι βάσει σεναρίου που δεν δόθηκε στους ερασιτέχνες ηθοποιούς (κάτι που καθιστά ακόμα πιο αξιοθαύμαστο το μπόι που ρίχνει η αφήγηση), διαπιστώνεις ατροφία υποβάθρων (όπως στις μόλις δις παρούσες σχολικές δραστηριότητες τού καμαριού μας και στην κρύβε λόγια δουλειά μάνας), δύο-τρία ανενσωμάτωτα σημεία (όπως η δίκην κοινωνικής λειτουργού κριτική στην ethnic φαλλοκρατία μέσω της ημιβεριτέ κουβέντας των γυναικών για το έθιμο του κλεψίματος της νύφης) «δείχνουν». Εσύ «Feel the Real – Western Adventures», κατά πως λέει κι η στάμπα στο φούτερ τού Ραμαζάν (ενδυματολογικά ιδιοφυές σήμαντρο). Γιατί δεν χάνεται το μικρό το δέμας, μεγάλο στην καρδιά, όμως, αντράκι τού μαχαλά τού «Macondo». Η ελληνική ιθαγένεια για ακόμα έναν «παράτυπο» ας μην πάει στον βρόντο…