του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Το «Ender’s Game» έρχεται στη μεγάλη οθόνη σχεδόν είκοσι χρόνια μετά την (επιτυχημένη) λογοτεχνική κυκλοφορία του και λίγους μήνες ύστερα από τις ομοφοβικές δηλώσεις τού συγγραφέα του, Όρσον Σκοτ Καρντ, οι οποίες ακολουθήθηκαν από απειλές μποϋκοτάζ της ταινίας από τις ενώσεις υποστήριξης των δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων στην Αμερική. Το καλό είναι ότι οι μετέπειτα δηλώσεις των συντελεστών της ταινίας απομάκρυναν από τη συλλογική μνήμη τις αντίστοιχες – και άκομψες – τού συγγραφέα, επιχειρώντας να σταθούν αρωγός στις εμπορικές βλέψεις τής ταινίας. Το κακό, όμως, είναι ότι η διασκευή του βιβλίου στο πανί ήρθε απλά για να συμπεριληφθεί στο σωρό των μεταφορών τής «young adult» λογοτεχνίας που έχει να επιδείξει η πρόσφατη κινηματογραφική ιστορία, ακόμα κι αν, ουσιαστικά, η χρονολογία συγγραφής του δεν επιτρέπει τη σύγχυση μαζί τους.

Θεωρητικά, το «Ender’s Game» αναπτύσσει την ιστορία του πατώντας στις δομές μιας στρατιωτικής κοινωνίας, όπου οι έξυπνοι και ιδιοφυείς άνθρωποι ανατρέφονται για να γίνουν φονικές μηχανές, ικανοί στρατιωτικών ελιγμών και στρατηγικών πολέμου, που θα εξασφαλίσουν την τελική νίκη. Όλη η αθωότητα της νιότης αποτελεί αμελητέα απώλεια απέναντι στην εξασφάλιση της νίκης και η ανάπτυξη ικανότητας λήψης πρωτοβουλιών περιορίζεται μόνο στο πεδίο τής μάχης. Η αφήγηση υπογραμμίζει όλα τα κλισέ των πολεμικών ιστοριών για να τα κρίνει, να τα θέσει υπό αμφισβήτηση και να τα απορρίψει, όσο και ο ίδιος ο Έντερ προσπαθεί να ανακαλύψει την αλήθεια πίσω από τη στρατιωτική του εκπαίδευση.

Στην πραγματικότητα, όμως, τα παραπάνω στοιχεία δεν καταφέρνουν να μεταπηδήσουν από το χαρτί στη μεγάλη οθόνη. Ο Γκάβιν Χουντ (του υποσχόμενου «Tsotsi» αλλά και του ανέμπνευστου «X-Men Origins: Wolverine») χρησιμοποιεί την τυποποιημένη φόρμουλα όλων των σύγχρονων μεταφορών «young adult» βιβλίων στον κινηματογράφο, χωρίς να καταφέρνει να μεταδώσει την πολυπλοκότητα που προσφέρει το αρχικό υλικό. Ναι μεν υπάρχει ο ικανός και χαρισματικός πρωταγωνιστικός χαρακτήρας στο επίκεντρο, η ιστορία διαδραματίζεται σε έναν μελλοντικό κόσμο χτυπημένο από μια ασαφή καταστροφή στο παρελθόν και η ιστορία αφήνει να εννοηθούν οι παραλληλισμοί με την κοινωνία τού σήμερα, όμως, υπάρχει η συνεχής εντύπωση ότι κάτι έχει χαθεί… στη μετάφραση. Ο Έντερ παραμένει μέχρι το τέλος μια ασαφής φιγούρα, που τραβάει μεν το ενδιαφέρον αλλά δε σε παρασέρνει μαζί της μέχρι το τέλος, όπου αναπόφευκτα θα γίνει η μεγάλη αποκάλυψη και θα υπάρξει η μεγαλύτερη κρίση ηθικής τού ήρωα. Ο Χουντ φαίνεται σα να πατάει το «fast-forward» συνεχώς, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια περιπέτεια που κινείται από επεισόδιο σε επεισόδιο δράσης, ακριβώς όπως και το παιχνίδι που επιχειρεί να αναλύσει την ψυχολογία τού Έντερ στο φιλμ, μόνο που, σε αντίθεση με το ίδιο το παιχνίδι, αποτυγχάνει να δημιουργήσει ένα επαρκές ψυχολογικό προφίλ για τον ήρωα που θα κάνει το θεατή να νοιαστεί. Υπάρχει μια συνεχής αίσθηση ότι κάτι λείπει, ότι κάτι σημαντικό παραβλέπεται να αναφερθεί και αυτό κάνει την αφήγηση να φαίνεται λειψή.

Ο Άσα Μπάτερφιλντ (του «Hugo») στον πρωταγωνιστικό ρόλο κάνει πραγματικά ό,τι μπορεί και, όντως, δίνει υποσχέσεις για το μέλλον αλλά προδίδεται από το σενάριο, που δεν αναπτύσσει το χαρακτήρα του επαρκώς ώστε η μεγάλη σκηνή του στο τέλος να έχει ισχύ. Από την άλλη, ο δευτεραγωνιστής Χάρισον Φορντ βγαίνει περισσότερο αλώβητος, καθώς ο χαρακτήρας του δεν έχει πολυπλοκότητα, παρά πατάει πάνω στην εικόνα που έχουμε συνηθίσει να περιμένουμε από τον ηθοποιό. Τελικά, δεν ήταν και τόσο ατυχής εκείνη η ερώτηση που αφορούσε το Χαν Σόλο στο περσινό Comic-Con, κι ας έφερε δυσφορία στον ηθοποιό.

Τουλάχιστον, από άποψη παραγωγής, το φιλμ έχει να προσφέρει μια καλογυαλισμένη εικόνα, που είναι ελκυστική στο μάτι και θελκτική προς το νεανικό κοινό, το οποίο αποτελεί αναπόφευκτα το κυρίως κοινό της ταινίας. Το κακό, βέβαια, είναι ότι το «Ender’s Game» έχασε την ευκαιρία να προσφέρει ένα περισσότερο πολύπλοκο θέαμα, ικανό να προβληματίσει τόσο όσο εντυπωσιάζει το μάτι. Και αυτή είναι, μάλλον, η μεγαλύτερη αστοχία τής ταινίας.