της Ιωάννας Παπαγεωργίου

Μετά την εξόρμηση των βαμπίρ και πριν από εκείνη των ζόμπι, σφήνα ως μοδάτο φαινόμενο της pop κουλτούρας προέκυψε ο περίφημος ντετέκτιβ Σέρλοκ Χολμς, των κλασικών βιβλίων του σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, σε ποικιλοτρόπως εκμοντερνισμένες μετενσαρκώσεις του. Η αρχή έγινε εν έτει 2009, με την κινηματογραφική μεταφορά του, «Sherlock Holmes», που ήταν μεν πιστή στον τόπο και στο χρόνο εξέλιξης του λογοτεχνικού πρωτότυπου, πρότεινε δε έναν αναπάντεχο ταχυδακτυλουργό και (υπέρ)ήρωα δράσης – ενσαρκωμένο από τον… Iron Man Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ – Σέρλοκ. Η μέχρι στιγμής τελευταία λέξη εκφέρεται από πέρυσι επί μικρής οθόνης, στην πιστή στην εκκεντρική ιδιοφυία, τις εμμονές, τη ροπή προς πάσης φύσεως εθισμούς, ανεπάρκειες και αδυναμίες του χαρακτήρα τού Σέρλοκ (ερμηνευμένου με αποστομωτική ευστοχία από τον Τζόνι Λι Μίλερ), αλλά… άπιστη σε όλα τα άλλα, σειρά «Elementary», αφού διαδραματίζεται στη σύγχρονη Νέα Υόρκη και συστήνει ως δεξί χέρι τού Χολμς τη Δόκτορα Τζόαν Γουότσον της Λούσι Λιού! Μεταξύ αυτών των δύο, αμφότερων αμερικάνικων άκρων λοιπόν, ήρθε το BBC, τον Αύγουστο του 2010, για να καταθέσει τη δική του μεταμοντέρνα, αλλά καθαρόαιμα βρετανική απάντηση / εκδοχή τού τι εστί Σέρλοκ Χολμς.

Μοιρασμένο σε ήδη δύο κύκλους (με τον πολυαναμενόμενο τρίτο να κάνει πρεμιέρα στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 31 του προσεχούς Οκτωβρίου), τριών 90λεπτων επεισοδίων ο καθένας, το α λα BBC «Sherlock» διαδραματίζεται μεν στο Λονδίνο του σήμερα, κατά τα άλλα, όμως, παραμένει ευφάνταστα πιστό στη λογοτεχνική πηγή έμπνευσής του. Όπως λέει ο συν-δημιουργός (μαζί με το Στίβεν Μόφατ) και πρωταγωνιστής του (στο ρόλο του μεγάλου αδερφού τού Σέρλοκ, Μάικροφτ), Μαρκ Γκέτις, «στην εποχή τους οι πρωτότυπες ιστορίες ήταν αρχετυπικά υποδειγματικές για το είδος τους: απίστευτα μοντέρνες, γρήγορων ρυθμών, μικρής διάρκειας και με κινητήριο δύναμη τους διαλόγους. Υπάρχει καλύτερος τρόπος να επιστρέψουμε στις ρίζες αυτών των θαυμάσιων δημιουργιών από το να κάνουμε τους Χολμς και Γουότσον ολοζώντανους, σύγχρονους, μοντέρνους ανθρώπους, ακριβώς όπως ήταν και αρχικά;». Τη σαφή απάντηση πως, όντως, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος, τη δίνει επεισόδιο το επεισόδιο η ίδια η σειρά, που υπερτερεί παρασάγγας του προαναφερθέντος, δια χειρός Γκάι Ρίτσι, δις (στο sequel του 2011, «Το Παιχνίδι των Σκιών») κινηματογραφικού «Sherlock Holmes», ενώ κερδίζει στο νήμα τον επίσης προαναφερθέντα, αμερικανό, τηλεοπτικό συνονόματό του – πνευματικό γέννημα θρέμμα του Ρόμπερτ Ντόχερτι («Star Trek: Voyager»).

Γιατί στο νήμα; Γιατί σε σύγκριση με το εικοσιτεσσάρων 45λεπτων επεισοδίων, στον πρώτο του κύκλο «Elementary», το «Sherlock» αργεί να ανοίξει τα χαρτιά του όσον αφορά τους – πλην τους αφορώντες το έγκλημα και το τσιγάρο! – επικίνδυνους εθισμούς του Χολμς, να λύσει το γρίφο της κλειδαμπαρωμένης, φαινομενικά μισανθρωπικής καρδιάς του ή εκείνον της σχέσης του με το άλλο φύλο. Με άλλα λόγια, καθυστερεί να τον γειώσει. Ταυτόχρονα, στα τρία πρώτα του επεισόδια τουλάχιστον, παρουσιάζει συχνά αδυναμία στο να κινηματογραφήσει εύγλωττα τις σκηνές δράσης: να κάνει, δηλαδή, ξεκάθαρα κατανοητά τα πώς, πού και γιατί της θέσης και της κίνησης ηρώων, αντιπάλων και όπλων μέσα στο χώρο και στο χρόνο του πλάνου και του μοντάζ. Μέχρι εδώ, όμως, η γκρίνια. Γιατί δε θέλω να παρεξηγηθώ. Αφενός, από το πρώτο επεισόδιο του 2ου κύκλου, «A Scandal in Belgravia», η σειρά απογειώνεται ιλιγγιωδώς. Αφετέρου, έτσι και αλλιώς, ο «Sherlock», παρά τις όποιες ελλείψεις του, δεν είναι μόνο ένα απίθανο, συναρπαστικά ανανεωτικό πορτρέτο δύο πασίγνωστων, χιλιο-επαναπροσδιορισμένων ηρώων, αλλά και μια πράγματι, «απίστευτα μοντέρνα, γρήγορων ρυθμών, με κινητήριο δύναμη τους διαλόγους» σειρά – διεγερτική απόλαυση τόσο για τους φανατικούς του Ντόιλ, όσο και για όλους τους άλλους, λιγότερο ή περισσότερο, άσχετους με αυτόν.

Όπως ο Δόκτωρ Γουότσον του Ντόιλ, έτσι και ο Δόκτωρ Γουότσον των Γκέτις και Μόφατ είναι βετεράνος ενός πρόσφατου πολέμου του Αφγανιστάν. Ο μεν έπασχε από πολεμικό τραύμα πότε στον ώμο και πότε στο πόδι, καθώς ως προς αυτό, ο δημιουργός του αποδείχθηκε επανειλημμένα αναποφάσιστος και ασυνεπής. Ο δε είναι τραυματισμένος στον ώμο, αλλά πάσχει από ψυχοσωματικό πόνο στο πόδι (ιδέα πλοκής που αποτελεί ένα μόνο από τα αναρίθμητα, σπαρμένα σε κάθε πτυχή της σειράς, ειδικά αφιερωμένα στους μύστες του Ντόιλ inside jokes ή κλεισίματα του ματιού). Όπως στην πρώτη-πρώτη έντυπη ιστορία με πρωταγωνιστή το Σέρλοκ Χόλμς, «A Study in Scarlet», έτσι και στο πρώτο επεισόδιο του «Sherlock», «A Study in Pink» (sic), ο Τζον Γουότσον είναι αυτός που μας υποδέχεται και μας συστήνει στο Σέρλοκ Χολμς, τον οποίο τότε, όπως και τώρα, συναντά στο Νοσοκομείο του Αγίου Βαρθολομαίου, ως υποψήφιο συγκάτοικο, μετά από παρότρυνση φίλου. Και οι εύστοχα εκσυγχρονισμένες, πιστές στο πρωτότυπο, σεναριακές λεπτομέρειες δε σταματούν εδώ… Οι Χολμς και Γουότσον, που παραδόξως γίνονται καλοί συνεργάτες και ακόμα καλύτεροι φίλοι, συγκατοικούν και τώρα στην οδό Μπέικερ, όπου η κυρία Χάντσον, όμως, δεν είναι η οικονόμος τους, αλλά η σπιτονοικοκυρά τους. Ο επιθεωρητής Λεστράντ είναι και πάλι το ανεπίσημο «αφεντικό» του Χολμς όταν συνεργάζεται με τη Σκότλαντ Γιάρντ, αν και η αχαλίνωτη αναίδεια του τελευταίου διατηρεί τη σχέση τους διαρκώς στην κόψη του ξυραφιού. Ο Γουότσον δεν αφηγείται πια τις περιπέτειές τους στο περιοδικό The Strand, αλλά στο προσωπικό του blog. Απόλυτη νέμεση του Χολμς είναι και πάλι ο Μοριάρτι, ως… πολυεθνικός, ακριβοπληρωμένος και high-tech επαγγελματίας εγκληματίας. Και Η γυναίκα για τον Χολμς αποδεικνύεται και τώρα η dominatrix – απατεώνας – καλλιτέχνις της υψηλής κοινωνίας εδώ, Αϊρίν Άντλερ (η Λάρα Πόλβερ από το «Da Vinci’s Demons»).

Τίποτα από τα παραπάνω δεν αφήνει γεύση μπαγιάτικου, ξαναζεσταμένου φαγητού. Το τυπικά βρετανικό και καίριο, φλεγματικό χιούμορ που διαποτίζει τους διαλόγους – πολυβόλα ευφυΐας δεν είναι μόνο ηδονικά γοητευτικό, αλλά και σε εμπλέκει στα δρώμενα που σχολιάζει χτίζοντας μέχρι και… σασπένς (αφού, αν μη τι άλλο, καρφώνεσαι στην οθόνη για να δεις τι άλλο θα ειπωθεί στη συνέχεια). Η σκηνοθεσία εικονοποιεί αρχικά τα SMS και μετά τις παρατηρήσεις, τη διαδικασία με σκέψεις και αποσπάσματα από το blog του Γουάτσον, είτε με στακάτο παρατιθέμενα (από το… εξακύλινδρο μοντάζ) close-up σε λεπτομέρειες, είτε με γράμματα στρατηγικά τοποθετημένα μέσα στο πλάνο, για να σε συμπαρασύρει αμαχητί μέσα στο μυαλό (και πολύ αργότερο και μέσα στην καρδιά) τόσο του Χολμς, όσο και του Γουότσον. Είναι, όμως, ο τρόπος που οι – σε ιδανική, κοφτερή, μεταξύ τους αρμονία – Μπένεντικτ Κάμπερμπατς (ο Καν του νέου φιλμικού «Star Trek Into Darkness») και Μάρτιν Φρίμαν («Χόμπιτ: Ένα Αναπάντεχο Ταξίδι») ενσαρκώνουν τους επώνυμους, ετερώνυμους ήρωές τους, που ενδέχεται να αναδείξει το «Sherlock» σε αθεράπευτο πάθος σου, ή ακατανίκητο εθισμό σου. Η σχεδόν σοφή, ερμηνευτική ευστοχία του Κάμπερμπατς ειδικά, δύσκολα χωρά σε λόγια. Δεν είναι μόνο ότι σε πείθει πως ο ρόλος του Χολμς είναι γραμμένος στο κάρμα του. Ούτε ότι παίρνει έναν εμβληματικό, ονομαστό χαρακτήρα και καταφέρνει, χωρίς να τον προσβάλει ή προδώσει, να τον αναδείξει σε καινούργια, ολόφρεσκη εμπειρία. Είναι που ως Χολμς είναι κυριολεκτικά αγνώριστος, σα να μην έχει παίξει ποτέ και πουθενά αλλού, κανέναν άλλον. Πρωτόγνωρος, ανεπανάληπτος, μοναδικός. Ή όπως του είπε σαν ξεμυαλισμένη θαυμάστρια η Μέριλ Στριπ στα παρασκήνια των Χρυσών Σφαιρών του 2011, «Θεέ μου, είμαι τρελή fan! Σε λατρεύω ως Σέρλοκ. Πώς σκατά τα καταφέρνεις, γαμώτο;»!

Το «Sherlock» προβάλλεται κάθε Δευτέρα στις 21:00, αποκλειστικά από το Cinema 1HD του OTE TV.