της Κατερίνας Ανδρεάκου

Το 1977 τα δύο Voyager άφησαν πίσω τους τον μικροσκοπικό μας πλανήτη για το μεγαλύτερο ταξίδι που έχει κάνει ποτέ οποιοδήποτε αντικείμενο κατασκευασμένο από άνθρωπο. Αρχικός στόχος, η προσέγγιση και φωτογράφιση των τεσσάρων πιο μακρινών από τη Γη πλανητών: του Δία, του Κρόνου, του Ουρανού και του Ποσειδώνα. Έπειτα, και για να χρησιμοποιήσουμε την τόσο ταιριαστή εδώ ατάκα του Buzz Lightyear, «στο άπειρο κι ακόμα παραπέρα», καθώς τα Voyager, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη Ιστορία, φεύγουν από την ηλιόσφαιρα και συνεχίζουν το διαστρικό τους ταξίδι στον γαλαξία.

Τούτο το ντοκιμαντέρ που αφηγείται την ιστορία τους είναι ιρλανδικής παραγωγής κι έχει συγκεντρώσει όσο περισσότερα εν ζωή άτομα συμμετείχαν, με διαφορετικούς τρόπους, στο απίστευτο ταξίδι σε (μέχρι τότε σχεδόν) αχαρτογράφητα μέρη του ηλιακού μας συστήματος, με τα δύο διαστημόπλοια να λειτουργούν ως φωτογράφοι και ερευνητές πλανητών που οι επιστήμονες έβλεπαν μονάχα σαν… θολές κουκίδες. Το αρχειακό υλικό και οι αυθεντικές φωτογραφίες από τα Voyager είναι αληθινά εκπληκτικά, ενώ η κλίμακα της φιλοδοξίας της αποστολής και (ακόμη περισσότερο) η σχεδόν ολοκληρωτική επιτυχία της (εξακολουθούν να) μοιάζουν σχεδόν ασύλληπτα γεγονότα στη σημερινή εποχή, στην οποία έχουμε σχεδόν παραιτηθεί από περαιτέρω μεγαλεπήβολες εξερευνήσεις του «παραέξω».

Είναι, λοιπόν, προφανές πως τουλάχιστον η θεματική του «Απώτατου Σημείου της Ανθρωπότητας» είναι άκρως ενδιαφέρουσα. Δυστυχώς, αυτό δεν μπορεί να ειπωθεί τόσο εύκολα και για το ίδιο το ντοκιμαντέρ, το οποίο ακολουθεί την κλασική (και πια βαρετή) γραμμική αφήγηση των περισσοτέρων του είδους του: πολλά… talking heads, κοντινά πλάνα συνεντευξιαζόμενων επιστημόνων και ανθρώπων που συνεισέφεραν στην αποστολή, μονότονο μουσικό χαλί και, ενδιάμεσα, η ψυχή του ντοκιμαντέρ, τα πλάνα αρχείου μέσα από τη NASA και το υλικό που έστελναν πίσω τα Voyager. Χωρίς αυτό το μοτίβο να είναι κακό, είναι σίγουρα λιγότερο ευφάνταστο από ό,τι αξίζει στο θέμα του. Οι συμμετέχοντες (οι περισσότεροι εξ αυτών ηλικιωμένοι, πια) κερδίζουν όχι μόνο τον σεβασμό αλλά και τη συμπάθεια, καθώς κουβαλούν μέσα τους ακόμα αυτόν τον παιδιάστικο ενθουσιασμό, την περηφάνεια αλλά και τη συγκίνηση για το έργο τους (αρκετές φορές δακρύζουν ενθυμούμενοι μια στιγμή θριάμβου, αγωνίας ή αποτυχίας). Μιλούν πολύ, όμως, και πολύ συχνά με λεπτομέρειες και επιστημονική διάλεκτο που μάλλον δεν χρειάζεται ένα ντοκιμαντέρ προορισμένο για ευρεία κατανάλωση, και που μόνο αληθινοί λάτρεις ή ειδικοί του θέματος θα εκτιμήσουν πλήρως… χωρίς να κοιτάξουν ποτέ το ρολόι τους καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του δίωρου ντοκιμαντέρ. Έτσι, παρόλο που η Έμερ Ρέινολντς έχει δημιουργήσει μια αληθινά ενδιαφέρουσα δουλειά για έναν πραγματικό, απτό θρίαμβο της ανθρωπότητας, περισσότερη πρωτοτυπία στη δομή και σίγουρα μεγαλύτερη οικονομία στο υλικό της, με τη μαγική χρήση του μοντάζ, θα προσέφερε ένα πιο αντάξιο στη θεματική της αποτέλεσμα.

Τα δυο Voyager βρίσκονται ακόμα εκεί έξω. Το 1 πέρασε στο έξω διάστημα το 2012, έχοντας διανύσει περίπου δώδεκα δισεκατομμύρια μίλια σε 35 χρόνια, ενώ το 2 ακόμα δεν έχει βγει από την ηλιόσφαιρα. Έχουν πια αποσυρθεί ως «φωτογράφοι» και απλώς ταξιδεύουν (όπως υποδηλώνει και το όνομά τους) σε μέρη όπου τίποτε άλλο φτιαγμένο στον πλανήτη Γη δεν έχει ξαναπάει – και ίσως παραμείνουν τα μοναδικά στην ανθρώπινη Ιστορία. Το αρχειακό πλάνο με τον χαρισματικό αστροφυσικό Καρλ Σέιγκαν να δείχνει στους δημοσιογράφους το πιο μακρινό φωτογραφικό πορτρέτο της Γης, τραβηγμένο από το Voyager καθώς τελείωνε την αποστολή χαρτογράφησης των μακρινών πλανητών, βάζει τα πράγματα στη σωστή προοπτική: μια μικροσκοπική, γαλάζια κουκίδα, που αρχικά η αναλυτής φωτογραφιών ομολόγησε πως πήγε να «καθαρίσει» ως άχρηστο pixel!

«Εκεί που όλοι όσοι γνωρίζετε ή που έχετε ακουστά, όλοι όσοι έχουν ζήσει ποτέ, εκεί έζησαν τη ζωή τους (…) η γαλάζια κουκίδα: το μόνο σπίτι που είχαμε ποτέ.» – Καρλ Σέιγκαν, 1934 – 1996