του Νίκου Παλάτου

Η εξιστόρηση της ζωής του Τζέι Ντι Σάλιντζερ έχει φαινομενικά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μιας και πρόκειται για συγγραφέα το λογοτεχνικό έργο του οποίου αριθμεί ουσιαστικά την έκδοση… ενός μόλις ολοκληρωμένου μυθιστορήματος (και αρκετών σύντομων διηγημάτων), προτού ο ίδιος επιλέξει να εξαφανιστεί από τα φώτα της δημοσιότητας, αρνούμενος να γράψει οτιδήποτε. Ήταν τέτοια, όμως, η ρηξικέλευθη γραφή του βιβλίου του εκείνου (με τον τίτλο του να τυγχάνει ενός μάλλον άτυχου λογοπαίγνιου για τις ανάγκες της ταινίας) και τέτοιος ο τρόπος με τον οποίο μίλησε (και θα συνεχίσει να το κάνει δια παντός) στις καρδιές των απανταχού εφήβων, που αυτό το ένα μυθιστόρημα ήταν υπεραρκετό για να δημιουργήσει την τόσο μεγάλη φήμη του συγγραφέα. Δυστυχώς, το σκηνοθετικό ντεμπούτο του ηθοποιού – και κυρίως σεναριογράφου – Ντάνι Στρονγκ αποτυγχάνει να βουτήξει στα βαθιά, μένοντας στην επιφάνεια της προσωπικότητας του Σάλιντζερ, ακολουθώντας έναν τυπικό, στα όρια του βαρετού τρόπο αφήγησης που έχουμε δει δεκάδες φορές σε ανάλογες βιογραφικές ταινίες.

Τα νεανικά χρόνια του συγγραφέα, που μας απασχολούν εδώ, κάθε άλλο παρά τυπικά είναι, ώστε να δικαιολογούν μια τέτοια αντιμετώπιση. Αφού εγκατέλειψε το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, γράφτηκε σε αυτό του Κολούμπια προκειμένου να παρακολουθήσει τα σεμινάρια συγγραφής του καθηγητή αλλά και εκδότη που περιοδικού Story Γουίτ Μπάρνετ, ο οποίος διακρίνοντας το ταλέντο του έγινε καθοδηγητής και μέντοράς του. Η ταραχώδης σχέση των δύο θα άξιζε να βρίσκεται στο επίκεντρο της ιστορίας (με τον Κέβιν Σπέισι να παίζει τέτοιους ρόλους στα δάχτυλα, ανεβάζοντας φανερά τον δείκτη του ενδιαφέροντος στις σκηνές όπου εμφανίζεται), πλην όμως αυτή περιγράφεται με έναν εντελώς ρηχό τρόπο που δεν δείχνει ικανός να μπορεί να πάρει όλο το φιλμ πάνω του. Ο Σάλιντζερ προσπαθεί να κατανοήσει τα μυστικά του ορθού τρόπου διήγησης ενός πετυχημένου μυθιστορήματος, αναγκασμένος να υπομένει τις συχνά μειωτικές για τον ίδιο παιδαγωγικές μεθόδους του Μπάρνετ. Η ρήξη στις σχέσεις τους φωνάζει πως θα έρθει, όμως αντί αυτής της άκρως πιο ενδιαφέρουσας κατεύθυνσης το σενάριο ακολουθεί μια «λίγο απ’ όλα» διαδρομή, αναλωνόμενο στον άνευ ανταπόκρισης έρωτά του για την Ούνα Ο’Νιλ (η οποία επέλεξε για άντρα της ζωής της τον Τσάρλι Τσάπλιν, σε ένα από τα τεράστια σκάνδαλα της εποχής), τις κόντρες του με τον πατέρα του ο οποίος δεν συμμεριζόταν το πάθος του γιου του για τα γράμματα και, ασφαλώς, τη στράτευσή του κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτά που έζησε και είδε ο Σάλιντζερ στο μέτωπο και κυρίως κατά την απόβαση στη Νορμανδία αλλά και αργότερα την απελευθέρωση των Εβραίων από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, έπαιξαν σίγουρα καθοριστικό ρόλο στην ούτως ή άλλως εύθραυστη ψυχοσύνθεσή του. Ο συνδυασμός, όμως, έλλειψης σκηνοθετικής έμπνευσης από τη μία και… budget από τη άλλη κάνουν χώρο στον απείρως πιο «εύκολο» zen διαλογισμό, που πέφτει ουρανοκατέβατος ως ένας εκ των βασικών λόγων του κλεισίματος στον εαυτό του.

Ο άλλος λόγος – και πιο σημαντικός ίσως, όπως περιγράφεται εδώ – έχει να κάνει με τις συνέπειες της τεράστιας επιτυχίας του βιβλίου του, την οποία ο Σάλιντζερ ουδέποτε φαίνεται πως μπόρεσε να διαχειριστεί. Ακόμα και σε αυτό το κομμάτι, όμως, το φιλμ δεν μπορεί να δικαιολογήσει επαρκώς την απόφαση του ήρωα να απομονωθεί σε ένα μικρό χωριό της εξοχής του Νιου Χάμσαϊρ, αφού πέραν της εμφάνισης κάποιων παθιασμένων οπαδών του έργου του, δεν υπάρχει κάτι που να πείθει τον θεατή πως ο «τρόμος» που εισέπραττε συχνά-πυκνά ήταν τέτοιος που τον εξανάγκασε στη φυγή. Ο Χόλντεν Κόλφιλντ, ο δεκαεξάχρονος ήρωας του «Φύλακα στη Σίκαλη», δεν μπορεί να προσαρμοστεί στον κόσμο γύρω του, καθώς αισθάνεται προδομένος από τους ενήλικες, την υποκρισία των οποίων απεχθάνεται. Όλους αυτούς τους αποκαλεί συνεχώς ψεύτικους («phonies»), λέξη που πιθανότατα θα χρησιμοποιούσε και για τούτη τη βιογραφία του δημιουργού του.