του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Με το «Μια Γυναίκα Μόνο Ξέρει», ο Ρασίντ Μπουσαρέμπ αφήνει πίσω του τη γαλλική γλώσσα (και το υποψήφιο για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας «Πέρα από τον Νόμο») και κινηματογραφεί ένα φαινομενικά αταίριαστο ζευγάρι (όπως στο αμέσως προηγούμενό του φιλμ, «London River») να διασχίζει την αμερικανική ύπαιθρο με προορισμό (τι άλλο;) το όνειρο. Μόνο που, ταυτόχρονα, αφήνει πίσω και την πολυπλοκότητα των χαρακτήρων ή την αναλυτική εξέταση των καταστάσεων και παρουσιάζει μια ταινία που είναι περισσότερο τυποποιημένη από όσο θα της άξιζε.

Ας προσπαθήσουμε να μην αναφερθούμε στις προφανείς συγκρίσεις με εκείνη την ταινία των αρχών της δεκαετίας του ’90, με το χαρακτηριστικό γυναικείο δίδυμο, το κάμπριο αυτοκίνητο και τον ξανθό, όμορφο συμπρωταγωνιστή πριν η δόξα τού χτυπήσει την πόρτα… Ναι, η αρχική ιδέα της γυναικείας χειραφέτησης και της ουσιαστικής αυτο-ανακάλυψης δηλώνει και εδώ το «παρών», όμως, πέρα από τις προθέσεις, οι δύο ταινίες δε μοιράζονται πολλά ακόμη πράγματα, ούτε σε περιεχόμενο αλλά ούτε και σε (μελοδραματικό) τόνο.

Το «Μια Γυναίκα Μόνο Ξέρει» αποδεικνύεται τόσο συγκρατημένο στο συναίσθημα ώστε να μη γίνεται γραφικό, επαρκώς γοητευμένο από τις πρωταγωνίστριές του ώστε να αναδεικνύει την ομορφιά τους και αρκετά συγκεντρωμένο ώστε να περνάει ένα σαφές μήνυμα. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι όλα αυτά είναι τόσο γνώριμα (για παράδειγμα, η Μέριλιν απολύεται και πετυχαίνει την ίδια μέρα τον άνδρα της με μια άλλη γυναίκα «στο ίδιο τους το κρεβάτι!»), που το όλο εγχείρημα χαρακτηρίζεται από μια γενική αδιαφορία.

Ειδικότερα το σενάριό του, χωρίς να είναι, ομολογουμένως, κάτι το τραγικό, δεν κατέχει τη δύναμη για να σε παρασύρει στην περιπέτειά του. Οι Σιένα Μίλερ και Γκολσιφτέ Φαραχανί κάνουν ό,τι μπορούν με αυτά που καλούνται να ερμηνεύσουν και, όντως, σχηματίζουν ένα δίδυμο που εκφράζει ικανά τις αντιθέσεις του δυτικού και ανατολικού κόσμου (θεωρητικά, το φιλμ είναι το πρώτο σε μια τριλογία που στόχο έχει να εκφράσει ακριβώς αυτό). Η δραματουργική δύναμη, όμως, αποδεικνύεται μάλλον ισχνή. Τα κλισέ στάδια της μεταξύ τους σχέσης αναπτύσσονται χωρίς εκπλήξεις και ούτε το φινάλε ανατρέπει τις προσδοκίες. Την εμφάνισή τους κάνουν, φυσικά, και τα… φαλλοκρατικά γουρούνια, και τα μυστικά που κρατά η μία από την άλλη, και η συγκίνηση, όταν αποκαλύπτουν πράγματα για τους εαυτούς τους, και τα διαλείμματα μακριά από το τιμόνι, που δίνουν το έναυσμα για ακόμη περισσότερες περιπέτειες. Αν το αυτοκίνητο πέφτει αυτή τη φορά στον γκρεμό ή όχι, θα πρέπει να το ανακαλύψετε μόνοι σας.

Αυτό, όμως, που με ενόχλησε ιδιαίτερα στην ταινία, ήταν το γεγονός ότι για ένα φιλμ που υποστηρίζει (δίκαια) τόσο έντονα τη γυναικεία χειραφέτηση, υπήρχαν κάποιες αντιφατικές στιγμές που δεν ταίριαζαν με το γενικότερο πλαίσιο. Για παράδειγμα, όταν η Μέριλιν αποφασίζει να αντιμετωπίσει τον άνδρα της, υποστηρίζει έξαλλη ότι «θυσίασε τα καλύτερα χρόνια της γι’ αυτόν. Δέκα ολόκληρα χρόνια και εκείνος δεν της έδωσε τίποτα. Ούτε καν ένα παιδί». Δε γνωρίζω αν ήταν, όντως, στόχος η μπερδεμένη αποτύπωση του χαρακτήρα, όμως, ανησυχώ ότι ήταν ακόμη μια ένδειξη «ασφαλούς» και τυποποιημένου σεναριακού γραψίματος. Διότι όταν αποφασίζεις να βάλεις τις ηρωίδες σου να σπάσουν τις κοινωνικές συμβάσεις, δεν υποπίπτεις σε ασφαλή, αποδεκτά πρότυπα.

Αν εξαιρέσει κανείς αυτές τις αρνητικές στιγμές, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα για να μισήσει στο «Μια Γυναίκα Μόνο Ξέρει», μόνο που δεν υπάρχει και σχεδόν τίποτα για να αγαπήσει, επίσης. Μπορεί πάντα, όμως, να κλείσει τα μάτια και να αφεθεί στους ανατολίτικους ήχους του soundtrack, οι οποίοι κάνουν καλύτερα από όλα τη δουλειά τους!