του Νίκου Παλάτου

Επιστρέφει στην πολεμική θεματολογία έπειτα από το εξαιρετικό «Πρόσωπο της Ομίχλης» (2012) ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Σεργκέι Λοζνίτσα. Με τούτη την μόλις τέταρτη ταινία μυθοπλασίας στην πολυετή καριέρα του, ο ειδικευμένος στα ντοκιμαντέρ Ουκρανός εξετάζει τον σύγχρονο εμφύλιο πόλεμο στην πατρίδα του, όχι όμως μέσω μιας αφηγηματικής ιστορίας (όπως στο προαναφερθέν περί του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου δράμα του) αλλά επιλέγοντας έναν σπονδυλωτού τύπου χαρακτήρα. Σε μεγάλα κομμάτια της δίωρης διάρκειάς της, η ταινία του αφήνει μια ντοκιμαντερίστικη αύρα, όμως η απουσία εμφανούς σεναριακού ιστού (πέραν φυσικά της πολεμικής θεματικής) και μαζί η αδιαφορία του Λοζνίτσα να δώσει κάποιες εξηγήσεις περί των βασικών γεγονότων της ενδοουκρανικής σύρραξης στους μη γνώστες αυτών, κάνουν το αποτέλεσμα να στέκει απόμακρο για τον θεατή.

Η εναρκτήρια σεκάνς μπλέκει τα όρια μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Καστ ηθοποιών που ετοιμάζεται για γύρισμα ειδοποιείται από τη βοηθό σκηνοθέτη να την ακολουθήσει γρήγορα έξω στην ύπαιθρο, αφήνοντας να εννοηθεί πως πρέπει όλοι να βιαστούν ώστε να μείνουν πιστοί στο πρόγραμμα. Ο βομβαρδισμός που ακολουθεί δεν γίνεται σαφές εάν αποτελούσε μέρος των γυρισμάτων ή ήταν μία αληθινή πολεμική επιχείρηση. Η συνέχεια αποτελείται από ανάλογα – λιγότερο ή περισσότερο αυτοτελή – sketch, όπου μεταξύ άλλων μια οργισμένη γυναίκα εισβάλλει στην αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου και αδειάζει έναν κουβά κοπριά στο κεφάλι ενός εμβρόντητου κυρίου θεωρώντας τον υπεύθυνο για ανακριβές άρθρο που έχει γραφτεί για εκείνη στον τοπικό Τύπο, ένας μπαγαμπόντης αξιωματούχος κάνει τα κουμάντα του με τις ιατρικές προμήθειες μαιευτηρίου, ένας Ουκρανός στρατιώτης αφήνεται στις ορέξεις ενός αυτόκλητου λαϊκού δικαστηρίου κ.ο.κ.

Ο Λοζνίτσα δεν ξεκαθαρίζει σε καμία στιγμή ποιο είναι όλο αυτό το πλήθος προσώπων που εμφανίζεται στις βινιέτες του, ούτε καν ποιος πολεμάει ποιον, επιμένοντας να τονίζει με έναν πιο συχνά σατιρικό και σουρεαλιστικό τρόπο (η ιστορία με το απαλλοτριωμένο αυτοκίνητο είναι η πλέον χαρακτηριστική), παρά με έναν βαρύ δραματικό (η περίπτωση του λιποτάκτη στρατιώτη) την τρέλα του πολέμου. Σε κάθε περίπτωση, είτε στρατιώτες είτε πολίτες, ένοχοι ή αθώοι, όλοι οι ευρισκόμενοι στην περιοχή αποτελούν πιθανό στόχο, φοβούμενοι πως ανά πάσα στιγμή ενδέχεται να χάσουν τη ζωή τους. Το απρόβλεπτο του πολέμου περιγράφεται σχετικά εύστοχα στο φιλμ, καθώς βόμβες σκάνε αναπάντεχα εδώ κι εκεί, όποτε όμως μια δυναμική κανονικής αφήγησης φαίνεται πως πάει να αναπτυχθεί, αυτή απότομα διακόπτεται μιας και πρέπει να περάσουμε στην επόμενη σύντομη ιστορία. Το πώς η χώρα οδηγήθηκε σε τούτη τη σύρραξη, τα ρωσικά συμφέροντα, η εφορμώσα υπερεθνικιστική ουκρανική ακροδεξιά, γενικά ό,τι έχει να κάνει με τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση απουσιάζει (τουλάχιστον σε εμφανές επίπεδο) από την ταινία, με τα αφηρημένα σχόλια περί φασισμού να εμφανίζονται τόσο καλυμμένα, που ο θεατής πρέπει να είναι μυημένος στη πρόσφατη ιστορία της Ουκρανίας ώστε να τα εμπεδώσει πλήρως.