του Ηλία Φραγκούλη

Αμέσως μετά το «Ημερολόγιο μιας Καμαριέρας» (1964), ο Λουίς Μπουνιουέλ απογειώνει το πάντρεμα της κοινωνικής κριτικής με τον ερωτισμό και την φετιχοποίηση του γυναικείου αισθησιασμού, σκηνοθετώντας ένα από τα κορυφαία έργα της καριέρας του, την «Ωραία της Ημέρας». Εδώ έχει την τύχη να συνεργαστεί (δύσκολα, στην πραγματικότητα) με την Κατρίν Ντενέβ, ήδη τεράστια star και αναγνωρισμένη παγκοσμίως, ώστε να γίνει το απόλυτο «διαβατήριο» για την εμπορική επιτυχία του φιλμ, το οποίο τιμήθηκε με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας εκείνης της χρονιάς.

Η εναρκτήρια σεκάνς ίσως δεν θα μπορούσε να γυριστεί σήμερα ή θα προκαλούσε σάλο και οργή από… γυναικείες οργανώσεις! Ο διάλογος ενός παντρεμένου ζευγαριού διακόπτεται, όταν εκείνος της εξομολογείται πως νιώθει μια ψυχρότητα από μέρους της. Έξαφνα, ο σύζυγος ζητά από τους δύο οδηγούς της άμαξας στην οποία επιβαίνουν να την κατεβάσουν δια της βίας, την οδηγούν σ’ ένα ερημικό σημείο του δάσους, της σκίζουν τα ρούχα, την εξευτελίζουν λεκτικά, τη μαστιγώνουν και, στο φινάλε, εκείνος καλεί τους δύο άνδρες να κάνουν ότι θέλουν μαζί της, σαν να είναι «δική τους»! Αμέσως μετά, η Σεβερίν βρίσκεται στην κρεβατοκάμαρα του σπιτιού της και ο Πιερ την ρωτά… που τρέχει ο λογισμός της. Εκείνη του απαντά πως σκεφτόταν τους δυο τους, πάνω σε μια άμαξα. Το πλάνο αποκαλύπτει δύο χωριστά, μονά κρεβάτια. Ο Πιερ της λέει ότι η ευτυχία του ενός χρόνου που είναι παντρεμένοι θα εορταστεί μ’ ένα ταξίδι έκπληξη, ακριβώς την επόμενη μέρα. Φιλιούνται. Εκείνος δοκιμάζει να μεταφερθεί στο δικό της κρεβάτι, με ερωτική διάθεση. Εκείνη τον αρνείται. Την καληνυχτίζει απογοητευμένος. Σε λιγότερα από οκτώ λεπτά χρόνου, ο Μπουνιουέλ τα έχει πει όλα!

Το ζευγάρι ζει καθημερινά σχεδόν «χωριστά». Μεγαλοχειρουργός σε νοσοκομείο των Παρισίων εκείνος, μέσα στη βαρεμάρα όλη μέρα μέχρι να επιστρέψει ο «άντρας του σπιτιού» εκείνη. Σε μια γυναικεία κουβέντα, η Σεβερίν παίρνει τη σκανδαλώδη πληροφορία πως κάποια γνωστή της εργάζεται κρυφά σε μπουρδέλο. Το νέο εξάπτει την περιέργειά της, μαθαίνει πως μπορεί να βρει ένα από αυτά τα «σπίτια» και το επισκέπτεται με πλήθος ενδοιασμών. Λίγο πριν χτυπήσει το κουδούνι της μαντάμ Αναΐς, ο Μπουνιουέλ «τρολάρει» ηρωίδα και θεατές με ένα flashback από την παιδική ηλικία της Σεβερίν, στο οποίο εκείνη αρνείται τη Θεία Κοινωνία!

Η Σεβερίν θα δεχτεί την πρόκληση και θα ζητήσει από τη μαντάμ Αναΐς να εργάζεται στο «σπίτι» μονάχα στις λιγοστές ώρες που μπορεί να απουσιάζει από τη συζυγική της εστία, έτσι η δεύτερη θα της δώσει το παρατσούκλι «Ωραία της Ημέρας» και θα την πασάρει αμέσως στον πρώτο εύκαιρο πελάτη. Οι περισσότεροι από αυτούς εκπληρώνουν (επίσης) τις διάφορες φαντασιώσεις τους, οι οποίες συνθέτουν με εξαιρετικές δόσεις ειρωνείας το μη ρεαλιστικό παιχνίδι του Μπουνιουέλ, που σταδιακά διαγράφει τη συνοριακή γραμμή ανάμεσα στο πραγματικό και το φαντασιακό. Ο σαδομαζοχισμός, τα φετίχ και τα gadgets, η λύτρωση μέσα από τον ερωτισμό, μπλέκονται στην εσωτερική πάλη της Σεβερίν που δεν είναι ικανή να διαλέξει τον ρόλο της ζωής της. Γυναίκα πουτάνα ή γυναίκα… εκείνου; Ποιος είναι ο πιο απαξιωτικός ρόλος, τελικά;

Δίχως ίχνος μουσικής, με την αισθητική ματιά του Σασά Βιερνί στη φωτογραφία, τη γκαρνταρόμπα του Ιβ Σεν Λοράν για τη star του φιλμ και την Ντενέβ να διχάζει την προσωπικότητά της ως Σεβερίν, σαν την απόλυτη ανδρική φαντασίωση της ξανθιάς που σε κάνει να θέλεις να αυνανιστείς (διόλου τυχαία, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ δήλωνε μεγάλος fan της ταινίας), η «Ωραία της Ημέρας» παραμένει ένα αριστούργημα διαχείρισης της κόντρας ανάμεσα στο σεξ και την ηθική, ειδικότερα στο πλαίσιο του αστικού καθωσπρεπισμού, και η σουρεαλιστική διάθεσή της απέναντι στον ρεαλισμό της επιτρέπει να παραμένει αγέραστη. Και παντοτινά αυθάδης. Τόσο, που ούτε καν ο ίδιος ο Μπουνιουέλ δεν ήταν σε θέση να εξηγήσει τι σημαίνει το φινάλε της!