του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Σε αντίθεση με τις τελευταίες τελετές έναρξης του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, δεν υπήρξαν ούτε διαδηλώσεις έξω από το Ολύμπιον, ούτε αντιδράσεις κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της επίσημης έναρξης. Σε πλήρη εναρμονισμό, όμως, με τις συνήθειες του «μεγάλου αδελφού», η τελετή έναρξης του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ ήταν μάλλον λιτή, με κεντρικό άξονα τις καθιερωμένες ομιλίες του Δημήτρη Εϊπίδη, Διευθυντή του Φεστιβάλ, και του Γιάννη Μπουτάρη, ο οποίος, πέρα από Δήμαρχος της πόλης και Πρόεδρος του Δ.Σ. του Φεστιβάλ Κινηματογράφου, αποτελεί και το αντικείμενο μιας από τις πιο αναμενόμενες ταινίες του προγράμματος, του «Ένα Βήμα Μπροστά».

Και οι δυο επικεντρώθηκαν στην επετειακή σημασία της φετινής διοργάνωσης ενός θεσμού, που κατάφερε, κατά τα λεγόμενα του κυρίου Εϊπίδη, να ξεπεράσει την αρχική επιφυλακτικότητα και να επικοινωνήσει με το κοινό που τον στήριξε, ξεκινώντας από 68 ταινίες και καταφέρνοντας φέτος να εξασφαλίσει πάνω από 170. Ως συμπλήρωμα στο φετινό πρόγραμμα και τονίζοντας την ιστορική πορεία του Φεστιβάλ, θα ξαναδούμε στις αίθουσες και τις πιο κομβικές προβολές των τελευταίων 15 χρόνων, το σύνολο των οποίων θα αποτελέσει και σχετικό αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, από τις 28 Μαρτίου έως τις 7 Απριλίου.

Από την τελετή, φυσικά, δεν απουσίασε η κρατική παρέμβαση (εδώ γελάτε…), με τη Γενική Διευθύντρια Σύγχρονου Πολιτισμού (ποια;), Ζωή Καζαζάκη, να λαμβάνει το λόγο για να παρουσιάσει μια αδιάφορη ομιλία επιπέδου έκθεσης γυμνασίου, σχετικά με την σημασία του Φεστιβάλ για την Ελλάδα του σήμερα και την «εναλλακτική πληροφόρηση που ρίχνει φως σε πολυσήμαντα κοινωνικοπολιτικά φαινόμενα». Αερολογίες που έγιναν αντιληπτές από την πλειοψηφία του κοινού, προσφέροντας στιγμές συλλογικής αμηχανίας.

Η τελετή έληξε με την προβολή του ντοκιμαντέρ «Πρώτη Θέση», που, παραδόξως, ήταν πολύ ανάλαφρο σε σχέση με το σύνολο των ταινιών που έχουν προγραμματιστεί για φέτος. Η ταινία ακολουθεί την πορεία μιας ομάδας παιδιών στην προετοιμασία τους για το μεγαλύτερο grand prix… μπαλέτου, το οποίο τους προσφέρει όχι μόνο υποτροφίες αλλά και τη δυνατότητα να τραβήξουν την προσοχή αντιπροσώπων από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως ομάδες μπαλέτου. Χωρίς να ξεπερνά τη συνήθη δομή ενός ντοκιμαντέρ αυτής της θεματικής, η οποία επικεντρώνεται αναμενόμενα στα όνειρα, τις φιλοδοξίες αλλά και τις ατυχίες των παιδιών, η ταινία καταφέρνει να διατηρήσει το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος, κυρίως επειδή την παράσταση κλέβουν απρόσμενα οι… γονείς των χορευτών! Είτε επειδή πρόκειται για ανθρώπους που δεν έχουν να προσφέρουν την κατάλληλη εκπαίδευση στα παιδιά τους είτε επειδή είναι τόσο αποφασισμένοι να τα δουν να πετυχαίνουν (ακόμα και όταν τα ίδια δεν επιθυμούν τέτοιο βαθμό αφοσίωσης στο… άθλημα), οι γονείς αποτελούν μια σημαντική συνιστώσα στο τελικό αποτέλεσμα των πορτρέτων, που προσφέρει ακόμα περισσότερη δυναμική στο τελικό αποτέλεσμα. Το κοινό, πάντως, φάνηκε να το απολαμβάνει.

Ταυτόχρονα, στις υπόλοιπες αίθουσες, ταινίες από όλα τα τμήματα του προγράμματος ξεκίνησαν σιγά σιγά τις προβολές τους. Το «Μια Φυσιολογική Ζωή» της Μικάλα Κροχ, παρακολουθεί την προσπάθεια μιας οικογένειας να διατηρήσει τους φυσιολογικούς ρυθμούς της, παρά το γεγονός ότι η μία κόρη της οικογένειας πάσχει από μικρή από λευχαιμία. Η Κροχ χειρίζεται το θέμα απόλυτα ευθεία, προσπαθώντας να συγκινήσει με επίπονα κοντινά στο πρόσωπο της μικρής ασθενούς, όμως, κάποια «κινηματογραφικά» κόλπα στη σκηνοθεσία σώζουν το ντοκιμαντέρ από το απόλυτο μελό. Ακόμα και όταν το φιλμ αρχίζει να μοιάζει υπερβολικά με ταινία μυθοπλασίας, η Κροχ φροντίζει διακριτικά να αφήσει τη σκιά της κάμερας να φανεί στο πλάνο, υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για πραγματική ιστορία.

Παράλληλα, ο Γιάννης Χαριτίδης παρουσίασε στο κοινό της αίθουσας «Τώνια Μαρκετάκη» το πρώτο cut του ντοκιμαντέρ «Φωνές από το Υπόγειο». Το φιλμ επιχειρεί να δημιουργήσει ένα κολάζ από μαρτυρίες γύρω από την underground ελληνική σκηνή των δεκαετιών του 1960 και του 1970, σε λογοτεχνία, κινηματογράφο και εικαστικά. Αν και η ταινία βρίσκεται ακόμα στο στάδιο του μοντάζ, με τουλάχιστον δύο ακόμα βδομάδες δουλειάς, κατά τα λεγόμενα του Χαριτίδη, και με ανάγκη επιπλέον επεξεργασίας στο θέμα του ήχου, ο σκηνοθέτης θέλησε να κάνει την πρεμιέρα της στο πλαίσιο του Φεστιβάλ, κυρίως ωθούμενος από τη μεγάλη εκτίμηση που τρέφει για το Δημήτρη Εϊπίδη, ο οποίος τυχαίνει και αναφοράς μέσα στην ταινία. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι ο Χαριτίδης επικεντρώθηκε σε μια περίοδο της ελληνικής πραγματικότητας που δεν έτυχε μεγάλης κάλυψης στο παρελθόν, όμως, η τελική αφήγηση καταλήγει να είναι συγκεχυμένη, ίσως περισσότερο «ωραιοπαθής» από όσο θα ήθελε. Επίσης, δεν καταφέρνει να παρουσιάζει, σε κάποιον μη εξοικειωμένο με το θέμα, ένα επαρκές πλαίσιο ώστε να γίνει απολύτως κατανοητή. Σε κάθε περίπτωση, όμως, διατηρούμε τις επιφυλάξεις μέχρι την τελική μορφή της ταινίας.

Από το πρωί του Σαββάτου, οι προβολές έχουν ήδη τραβήξει το ενδιαφέρον του κόσμου. Επιπλέον, ειδικά η φετινή διεξαγωγή του Φεστιβάλ κατά τη διάρκεια δύο εορταστικών τριημέρων δημιουργεί ένα ιδιαίτερο πείραμα, που θα ορίσει τι θα είναι ισχυρότερο: η έξοδος των πολιτών λόγω της Καθαράς Δευτέρας ή η πολιτιστική εναλλακτική του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, που θα τους κρατήσει εντός; Η απάντηση θα δοθεί στο τέλος του δεκαημέρου.