του Νίκου Παλάτου

Με το «Master Gardener» ο Πολ Σρέιντερ συμπληρώνει μία άτυπη τριλογία παρόμοιας θεματολογίας έργων, που άνοιξε με τις «Ακρότητες» (2018) και συνεχίστηκε με τον «Μετρητή Καρτών» (2021). Το αγαπημένο του μοτίβο, ενός βασανισμένου από το ενοχικό του παρελθόν ήρωα, επανακάμπτει σε τούτο το εγχείρημα, κουβαλώντας στον σεναριακό του σκελετό όχι μόνο τους συνήθεις ενδοσκοπικής ηθικής προβληματισμούς του, αλλά και μια έντονη, όσο και λανθάνουσα αλληγορία. Σε αμφότερους τους τομείς… βρίσκει τοίχο.

«Η κηπουρική είναι η πίστη για το μέλλον – μια πεποίθηση ότι τα πράγματα θα συμβούν σύμφωνα με το σχέδιο», ακούγεται να λέει ο βασικός ήρωας Νάρβελ Ροθ στην αρχή του φιλμ, σε ένα από τα πολλά τσιτάτα με τα οποία γεμίζει το προσωπικό του ημερολόγιο. Δεν χρειάζεται να διαθέτει κανείς μαντικές ικανότητες για να καταλάβει πως αυτό που με τόση σιγουριά καταγράφει ως προσωπική εξομολόγηση ο καλός κηπουρός… δεν πρόκειται να ισχύσει, καθώς τα (όποια) σχέδιά του θα στραβώσουν άσχημα. Η σχολαστικότητα με την οποία φέρει εις πέρας την εργασία του, τον έχει καταστήσει απαραίτητο εργαλείο για την κυρία Χέιβερχιλ, την πάμπλουτη ιδιοκτήτρια του ιστορικού κτήματος Gracewood Gardens, η οποία όπως φαίνεται έχει αναπτύξει ιδιαίτερα μεγάλη προσήλωση με την εικόνα των κήπων της έπαυλής της, διοργανώνοντας σ’ αυτούς ένα ετήσιο, φαντασμαγορικό φιλανθρωπικό gala. Η σχέση τους (η οποία δεν περιορίζεται αποκλειστικά στις κηπουρικές εργασίες), όμως, θα δοκιμαστεί από την άφιξη της Μάγια. Η δευτερανιψιά της περήφανης εργοδότριας του Νάρβελ, αν και αρχικά νιώθει άβολα με το γεγονός της αναγκαστικής της εκπαίδευσης στην κηπουρική ως μέσο απεξάρτησης από τις αμαρτίες του πρόσφατου παρελθόντος της, σταδιακά αποκτά μεγάλο ενδιαφέρον τόσο για τη δουλειά όσο και για τον μέντορά της. Ο ταραχώδης βίος που και οι δυο κουβαλάνε μέσα τους εδώ και χρόνια θα βγει στην επιφάνεια, θέτοντας τις αναμεταξύ σχέσεις όλων τους σε κίνδυνο.

Ο Σρέιντερ δεν καταφέρνει σε κανένα σημείο της ταινίας του να ξεφύγει από τη σχηματικότητα με την οποία (εξαρχής) έχει οριοθετήσει την πλοκή. Η γρήγορη αποκάλυψη πως ο Νάρβελ δεν είναι απλά ένας μοναχικός άνδρας με ενοχές, αλλά πρώην νεοναζί που τελεί υπό καθεστώς αστυνομικής προστασίας (μάλλον επειδή «κάρφωσε»), δίνει στο φιλμ έναν τόνο αστυνομικού θρίλερ με ψυχολογικού τύπου προεκτάσεις, ενταγμένων πλήρως στο πλαίσιο των βασανισμένων ψυχών που «στοιχειώνονται» από το παρελθόν τους. Το που οδεύει η προστατευτικότητα με την οποία ο «δάσκαλος» περιβάλλει την κακοποιημένη «μαθήτριά» του είναι (ατυχώς) δεδομένο, όμως, ο τρόπος με τον οποίο έρχεται στην επιφάνεια του καταστασιακού είναι εντελώς άτσαλος. Όπως άτσαλος είναι ο δεσμός τον οποίο συνάπτουν Μάγια και Νάρβελ, με μία σημαντική λεπτομέρεια: το χρώμα του δέρματος εκείνης είναι μαύρο. Μπορεί όλοι να έχουν δικαίωμα σε μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή, εν τούτοις, η έννοια της συγχώρεσης όπως εκλαμβάνεται εδώ, οδηγεί σε μία καταγέλαστη ερωτική σκηνή, που η αφέλειά της με άφησε με το στόμα ανοιχτό!

Σε ένα δεύτερο επίπεδο και μέσω της σχέσης του Νάρβελ με τη μαντάμ Χέιβερχιλ, ο Σρέιντερ θέτει θέματα εξουσίας, υποταγής και συμμόρφωσης. Η υπερόπτης πλούσια που θεωρεί πως άπαντες είναι υποχείριά της (σε… οποιαδήποτε ανάγκη της), μοιάζει να δίνει ένα άλλου τύπου νόημα στη βγαλμένη ωσάν μέσα από τις μέρες του Εμφυλίου Πολέμου όψη της έπαυλής της. Ενώ η σχέση ανάμεσα στους δύο φαίνεται στην αρχή να διακρίνεται από έναν (επαγγελματικό) αλληλοσεβασμό, στη συνέχεια κινείται προς τη σφαίρα του ακατανόητου, καθώς ο Σρέιντερ σταθερά υπονοεί πολλά και διάφορα (το περιστατικό με το σκυλάκι στη βεράντα, το απρόσμενο ερωτικό κάλεσμα), αδυνατώντας να μετουσιώσει τις σκόρπιες ενδείξεις προθέσεων σε αληθινούς σκοπούς, που θα διατηρούσαν μια κάποια συνοχή στην εξέλιξη της ιστορίας. Η κατατονία της αλληγορίας που θέλει τη ζωή ενός κηπουρού ν’ ακολουθεί πορεία παρόμοια μ’ εκείνη του κήπου που φροντίζει (σπόρος, ανθοφορία, σήψη και… πάλι απ’ την αρχή), παρασύρει και ολόκληρο το φιλμ, το οποίο βυθίζεται υπό το βάρος της σεναριακής ανεπάρκειας (και προβλεψιμότητας), καταλήγοντας οι κηπουρικές συμβουλές που δίνονται κάθε τόσο να είναι απείρως πιο σαφείς από τις αμφισβητήσιμες επινοήσεις μιας εγκληματικής εκδίκησης.