του Ηλία Φραγκούλη

Το νέο φιλμ τού Πάολο Σορεντίνο προωθείται με ένα poster που απεικονίζει έναν γυναικείο κώλο. Άθελά του, το marketing της παραγωγής είτε αποφάσισε πως ο σωστότερος τρόπος να διαφημίσει το έργο είναι λες και επρόκειτο για ιταλική σεξοκωμωδία της δεκαετίας του ’70 είτε διότι είδε το τελικό «προϊόν» και, σαφώς πλην εμμέσως, λέει στον σκηνοθέτη πως η ταινία του είναι «του κώλου». Ένα δίκιο το έχουν οι άνθρωποι. Και προφανώς δεν θα διαφωνήσω, καθώς η γνώμη μου για τον φιλμικό κόσμο του Σορεντίνο είναι δημοσίως και γραπτώς γνωστή, από την εποχή του «Εκεί που Χτυπά η Καρδιά μου» (2011), πόσω μάλλον και από την τέλεια… απάτη της «Τέλειας Ομορφιάς» (2013). Διότι εδώ έχουμε να κάνουμε με τον μεγαλύτερο ίσως φεστιβαλικό απατεώνα του σήμερα, στον οποίο πιστώθηκε εγκληματικά κι ένα Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας (τα οστά του Φεντερίκο Φελίνι ακόμη φέρνουν τούμπες στο φέρετρο…) που του επιτρέπει να δοκιμάζει με τη «Νιότη» ένα δεύτερο πέρασμα προς την αγγλόφωνη αγορά. Με τον κώλο. Πρωτίστως.

Από τη στιγμή που η «… Ομορφιά» αντιμετωπίστηκε ως επιτυχία, ο Σορεντίνο κόβει και ράβει μια παρόμοια «συνταγή» αμπελοφιλοσοφίας, στην οποία ένας κεντρικός ήρωας (ο γερασμένος και παραδομένος από τη ζωή κύριος Μπάλιντζερ, του χαμηλών τόνων και μάλλον απαθέστατου υποκριτικά Μάικλ Κέιν) περιφέρεται σε ένα ξενοδοχείο – σανατόριο παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω του, διαβάζοντας την εφημερίδα του και «διευθύνοντας» α λα ορχήστρα… τα καμπανάκια των αγελάδων σ’ ένα λιβάδι! Όπως και με την «… Ομορφιά», το σενάριο δεν χτίζεται πάνω σε μια ιστορία που έχει σκοπό να μας αφηγηθεί ο Σορεντίνο, αλλά σε μικρά στιγμιότυπα, μια συρραφή σκηνών που προσπαθούν ν’ αποκτήσουν λόγο ύπαρξης μέσω κάποιων ευφυολογημάτων, τσιτάτων και «σοφίας» παρόμοιας με το λεκτικό περιεχόμενο ενός… fortune cookie.

Η «Νιότη» είναι ένα γκροτέσκο luxury resort εικόνων δίχως κανένα νόημα και ο Σορεντίνο είναι κάτι σαν τον επαρχιώτη ρεκλαματζή που ήρθε στην «πρωτεύουσα», του δώσανε ένα καλό budget και δύο γερανούς (εδώ και ολίγους διεθνώς αναγνωρίσιμους πρωταγωνιστές) κι εκείνος είπε «Θα σας δείξω εγώ»! Ουσιαστικά, και στις δύο προηγούμενες ταινίες του, μας… «δείχνει» πράγματα, με μια ψωροπερηφάνεια αεριτζίδικη και αρκετά ντεμοντέ, επίσης. Με αισθητική δεκαετίας ’90, για lifestyle κατανάλωση τόσο γερασμένη όσο και τα πρόσωπα των περισσότερων από τους ήρωές του εδώ.

Η προφανής «μούσα» είναι και πάλι ο Φελίνι, με έναν προσανατολισμό προς «8 ½» μεριά, αλλά η σύγκριση άμεσα σε κάνει να τρομάζεις με την πτώση των αξιών στον σύγχρονο κόσμο, την κατάπτωση της κουλτούρας και κάθε έννοιας πολιτισμού, ακόμη και εκείνου της pop-ular κατανάλωσης. Χωρίς να έχει το χιούμορ της αυτοκριτικής, ο Σορεντίνο κάνει πως χλευάζει και τη βιομηχανία του σινεμά, προσθέτοντας έναν ξεπεσμένο Αμερικάνο σκηνοθέτη (Χάρβεϊ Καϊτέλ) που βιώνει την «ονείρωξη» μιας επόμενης και σημαντικότερης (χα!) στη φιλμογραφία του ταινίας, σέρνοντας από πίσω ένα μάτσο βοηθούς που αναζητούν μαζί του το ιδανικό (αλλά ανύπαρκτο) φινάλε για το σενάριο. Βάλε κι έναν ηθοποιό (Πολ Ντέινο) που όλοι «αναγνωρίζουν» εξαιτίας παλαιότερου ρόλου του ως… robot, ο οποίος προβάρει τον Χίτλερ (!) για ευρωπαϊκή παραγωγή και καταλαβαίνεις το δραματικό επίπεδο των αναφορών. Πιο σύντομη η εμφάνιση της παλιάς star (η Τζέιν Φόντα διασώζεται γιατί είναι η Τζέιν Φόντα), η οποία ήξερε καλύτερα τι θα πει… πουτανιά παρά ταλέντο υποκριτικής: είναι η μόνη φιγούρα που αντιπροσωπεύει σωστά το φελινικό όραμα (ως θηλυκό, διάβολε!), έστω και σε… λάθος αναλογίες σωματότυπου.

Μερικές μέρες έχουν περάσει από τη θέαση της «Νιότης» και… δεν θυμάμαι σχεδόν τι είδα! Στιγμιαία, μειδιώ με την ανάμνηση της σκηνής όπου η Μις Υφήλιος (αυτή με τον κώλο) ρεζιλεύει με την εξυπνάδα των απαντήσεών της τον νεαρό star του Χόλιγουντ ο οποίος πήγε να την μειώσει επειδή… αυτό θέλουν τα στερεότυπα για τις γυναίκες που συμμετέχουν σε καλλιστεία. Το διανοουμενίστικο κοινό τού Σορεντίνο ίσως γελάσει. Μα, «οι διανοούμενοι δεν έχουν γούστο», καταλήγει ειρωνικά ο κύριος Μπάλιντζερ. Καλό, ε;