του Άγγελου Μαύρου

Ανισοβαρώς έρπον ανάμεσα σε ερευνητικά και βιωματικά παραδιδόμενο μάθημα Ιστορίας για να θυμούνται οι παλιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι (εν γένει πολύτιμο), ελαφρώς μόνο καμουφλαρισμένη κριτική της ΜΜΕ πραγματικότητας της Ψωροκώσταινας (εκ του προχείρου στρατόπεδο συγκέντρωσης προβληματικής) και κώδωνα κινδύνου έναντι της ιλαροτραγικής εκκόλαψης του εθνικοσοσιαλιστικού αυγού του φιδιού στην ημεδαπή (μαζί του, όλοι οι καλοί χωράνε), το νέο με καταφύγιό του τις αίθουσες στρατευμένο εγχείρημα του κου tvxs.gr ενισχύει ευπρόσδεκτα – και συχνά ανασκαπτικά αποκαλυπτικά – το μέτωπο εναντίον των Ρωμιών θιασωτών της Σβάστικας, αλλά ενώπιόν του η πολιτική επιστήμη (και, δυστυχώς, η Έβδομη Τέχνη) σηκώνει εξίσου τα χέρια ψηλά.

Η σωστική βοήθεια και το bunker του φιλμ είναι το ολοζώντανο λαϊκό ηρώο του. Ανασυντεθειμένο από διηγήσεις των, ένεκα συγκυρίας ή ηλικίας, τυχερών των μαζικών εγκλημάτων πολέμου των Ναζί στα Καλάβρυτα, το Δίστομο, το Χορτιάτη (πρέπει να είναι η πρώτη φορά που επισημαίνονται στη μεγάλη οθόνη τόσο εμπεριστατωμένα, ιδίως όσον αφορά τα δικά μας «τάγματα ασφαλείας» των Γερμανών, και γλαφυρά τα συμβάντα στο σαλονικιώτικο τοπόσημο φρίκης) και της Τελικής Λύσης στα κρεματόρια, το χρονικό των παθών των αληθινών Ελλήνων (στον αντίποδα των καπηλευόμενων τη λέξη) της ταινίας συναρπάζει και συγκλονίζει με καταθέσεις που αγγίζουν λεκτικά τα όρια του splatter.

Ως λιγότερο νικηφόρα αποτιμώνται η «reality» πρώτη γραμμή της ανάδρασης των συμπατριωτών τους εφήβων θεατών της έρευνας (αναμενόμενες η έκπληξη, η συγκίνηση, η ενεργοποίηση, ένας ψελλιζόμενος αντίλογος που εκτίθεται, όλα βιντεϊκά τηλεοπτικού «Χτυποκάρδια στα Θρανία» chic), το ξεκουκούλωμα της «κίτρινης» πώλησης από τα media της υποτιθέμενης υποστήριξης της Χρυσής Αυγής στις εκεί κάλπες (ουσιαστικά προκύπτει ως αποκάλυψη των κατοίκων κι όχι του ντοκιμαντέρ), και το ξεμπρόστιασμα από το γελοία σαθρό της επιχειρηματολογίας ως το ανατριχιαστικά χιτλεροφέρνον των πρακτικών της (ο γιος του Υπουργού Προπαγάνδας της κατοχικής Κυβέρνησης, μέλος του κόμματος, μασάει τα λόγια του long play ενώ footage της δράσης τού εδώ επίδοξου σημερινού Φύρερ και του Ράιχ του χτυπούν τις μπότες τους).

Στρουκτουραλιστικά πιο συρραφοφανές στο «τότε – τώρα, φασίστες – θύματα» δομικό τρένο τού ψιλο-ολέθρου του και εικαστικά πιο ντιβίστικα ψηφιακό εξαιτίας της betaτζίδικης πρωτογενούς ριγέ στολής του και του αισθητικά αβασάνιστου στησίματος συνεντεύξεων, το φιλμ γκετοποιείται και σε μια ακόμα συνιστώσα της «εικονικής» πραγματικότητάς του. Είσαι πιστός της τεκμηρίωσης, επιστημονικής ή κινηματογραφικής; Θα αισθανθείς ότι χρησιμοποιείται εκνευριστικά κατά κόρον επενδυτικό αρχειακό υλικό, συχνά απλώς «όμορα» κατάλληλο και διατιθέμενο πλέον εκτός ιδρυμάτων / συλλογών / ειδησεογραφικών πρακτορείων ελεύθερο (και δικαιωμάτων), χωρίς να εντοπίζεται σχεδόν το παραμικρό για την ταυτότητα και την προέλευσή του a posteriori στα ζενερίκ τέλους. Το πιο χτυπητό: θραύσματα επικαίρων από τα γεγονότα μετά το Βισύ ντύνουν αναφορές για τον εγχώριο δοσιλογισμό του ‘40. Εν αντιθέσει, αλλά εξίσου ημιαποτυχημένα, πενιχρές σκηνές απ’ το συναφούς θεματολογίας μυθοπλαστικό «Με τη Λάμψη στα Μάτια» του Γλυκοφρύδη (εδώ υπάρχει λεζάντα – και άδεια παραχώρησης…) περνάνε στο ντούκου.

Φυσικά, ο Σάμιουελ Μπάρμπερ, ο Ερίκ Σατί κτλ. στη μουσική υπόκρουση (επίσης άφαντοι στους τίτλους) ενορχηστρώνουν το blitzkrieg, που ισοπεδώνει αισθηματολογικά τις «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» και auteur αξιώσεις του δημιουργού στη σκηνή της γιαγιάς, η οποία αναθυμάται με αναφιλητά. Εδώ ο Κούλογλου βάζει ταφόπλακα στη σκηνή με τον ίδιο να της σφίγγει το χέρι για συμπαράσταση και την τάξη να χειροκροτεί – πλάνο για παράσημο (αυτολιβανίσματος, όχι ανδρείας, πόσω μάλλον άσκησης του δημοσιογραφικού λειτουργήματος). Απ’ το μυαλό των «Εξομολόγηση Ενός Οικονομικού Δολοφόνου» και «Ολιγαρχία», περιμέναμε, πια, έναν διαλεκτικό συμμαχικό θρίαμβο κι όχι την, από αρκετές απόψεις χωρίς αντίσταση, περαιτέρω αιχμαλωσία του σε καταφερτζίδικες αλλά λίγο γκεσταπίτικα ρεβιζιονιστικές μεθόδους του Μάικλ Μουρ. Τιμητής στο – δοξασμένο, σύμφωνοι – σκορποχώρι;