του Παναγιώτη Παναγόπουλου

Έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα σκηνοθετική ανάπτυξη το «Transit». Ασυνήθιστη και παράξενη, μπορεί να γοητεύσει, να ξενίσει ή να απωθήσει. Σε ορισμένα σημεία λειτουργεί, σε άλλα όχι. Αδιάφορη, πάντως, δεν είναι σε καμία περίπτωση. Το σενάριο της ταινίας βασίζεται σε ένα μυθιστόρημα της Άννα Σέγκερς από το 1944, το οποίο περιγράφει την προσπάθεια μιας ομάδας Γερμανών να αποδράσουν από τη Γαλλία που βρίσκεται υπό γερμανική κατοχή, το 1942.

Αυτό νομίζουμε ότι βλέπουμε στα πρώτα λεπτά του «Transit», με δύο άνδρες να συζητούν για το πώς μπορούν να ξεφύγουν από το Παρίσι, καθώς πλησιάζουν ταχύτατα οι Γερμανοί για να το καταλάβουν. Λίγες στιγμές αργότερα, όμως, έρχεται η σύγχυση. Τα ρούχα που φορούν οι χαρακτήρες είναι «άχρονα», αλλά όλο το περιβάλλον είναι σύγχρονο. Δεν έχει καμία σχέση με το Παρίσι του ’40. Αντί για στρατιώτες, κυκλοφορούν αστυνομικοί των ειδικών δυνάμεων, αντί για στρατιωτικά αυτοκίνητα βλέπουμε περιπολικά, η φωτογραφία δεν έχει ίχνος κόκκου, σέπιας ή «εποχής». Είναι σημερινή και καθαρότατη.

Η συνέχεια δεν δίνει αμέσως σαφείς απαντήσεις. Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Γκέοργκ, δέχεται να παραδώσει δύο επιστολές στον Βάιντελ, έναν συγγραφέα επίσης Γερμανό, ο οποίος επίσης σκοπεύει να αποδράσει. Όταν ο Γκέοργκ τον εντοπίσει, θα είναι νεκρός. Έχει αυτοκτονήσει, αφήνοντας το τελευταίο του χειρόγραφο. Ο Γκέοργκ θα ανοίξει τις επιστολές. Η μία είναι η επιβεβαίωση ότι ο Βάιντελ και η γυναίκα του έχουν εξασφαλίσει visa για το ταξίδι του στο Μεξικό, όπου αναζητούν καταφύγιο. Η δεύτερη είναι από τη γυναίκα του, τη Μαρί, που τον έχει εγκαταλείψει, μα του ζητά να επιστρέψει κοντά της.

Παίρνοντας γρήγορες αποφάσεις, ο Γκέοργκ θα ταξιδέψει στη Μασσαλία, συνοδεύοντας έναν τραυματισμένο φίλο του, ο οποίος δεν θα καταφέρει να φτάσει ζωντανός. Στη Μασσαλία, ο Γκέοργκ θα συναντηθεί με τη γυναίκα και τον μικρό γιο τού νεκρού φίλου του και θα αρχίσει να κινείται στην πόλη, με την ταυτότητα του Βάιντελ. Άλλοι χαρακτήρες, που βρίσκονται όπως κι αυτός σε κατάσταση transit, θα γίνουν μέρος της καθημερινότητάς του. Ανάμεσά τους και ένας γιατρός, που έχει σχέση με τη γυναίκα του συγγραφέα. Του πραγματικού, εκείνου που αυτοκτόνησε στο Παρίσι. Η κατάσταση θα εξελιχθεί σε μια παράξενη ερωτική σχέση, σε ένα τρίγωνο (ή ακόμη και τετράγωνο…) στο οποίο εμπλέκονται ο Γκέοργκ, η Μαρί, ο γιατρός και ο Βάιντελ. Για τον Γκέοργκ σκοπός θα γίνει να σώσει τη Μαρί, χωρίς εκείνη να καταλάβει ότι έχει κλέψει την ταυτότητα του άντρα της.

Η απόφαση του Πέτσολντ να μεταφέρει (μερικώς) το story της ταινίας στο σήμερα αφήνει αρκετά περιθώρια ερμηνείας. Αναφέρεται στους σύγχρονους πρόσφυγες που έρχονται στην Ευρώπη, αντί για τους Ευρωπαίους της πρωτότυπης ιστορίας που αναζητούν καταφύγιο στην Αμερική; Μιλά για τη σημερινή, νέα εξάπλωση του φασισμού; Ίσως και τα δύο. Το «Transit» είναι ένα φιλμ που απαιτεί περισσότερη προσοχή και κόπο από τον θεατή, ώστε να μπορέσει να παρακολουθήσει τις αναφορές στο σήμερα και στο χθες. Σε συνδυασμό με την αφαιρετική αφήγηση και το voice-over (από έναν άλλο χαρακτήρα που αποκαλύπτεται αργότερα), η ταινία έχει μια ξεχωριστή προσέγγιση που όμως ταυτόχρονα κουράζει εξαιτίας της έλλειψης σαφήνειας. Σε ό,τι αφορά το καστ, ο βασικός πρωταγωνιστής, Φραντς Ρογκόφσκι, είναι πολύ σωστός ως φιγούρα (χαρακτηρίζεται κατά κόρον ως ο Γερμανός Χοακίν Φίνιξ), αλλά η εκφορά του λόγου του είναι κάπως ενοχλητική, ενώ το ερωτικό τρίγωνο θα μπορούσε να είναι και πιο πειστικό.