του Παναγιώτη Παναγόπουλου

Άνδρες με δερμάτινα ρούχα, στρατιωτικές ή αστυνομικές στολές, εργάτες, cowboys και ναύτες με τουρλωτά οπίσθια και τεράστια γεννητικά όργανα, χαμογελαστοί και υπερσεξουαλικοί. Το σύμπαν του Tom of Finland είναι πολύ συγκεκριμένο, φετιχιστικό όσο λίγα και ένα από τα πιο χαρακτηριστικά της gay κουλτούρας. Οι περιπέτειες των butch ηρώων του μπορεί σήμερα να βρίσκονται σε αμέτρητα mainstream προϊόντα (πέρα από τα αναμενόμενα ερωτικά αντικείμενα), από βότκα μέχρι καφέ και από ρούχα μέχρι γραμματόσημα των φινλανδικών ταχυδρομείων (!), ο ίδιος ωστόσο έζησε αρκετά ενοχικά χρόνια μέχρι να αποδεχτεί τον εαυτό του και να φτάσει στο σημείο να δει τη δουλειά του να αναγνωρίζεται πέρα από τον προφανή, στενό κύκλο.

Το σεξ είναι το βασικό στοιχείο στα σκίτσα τού Tom of Finland. Άλλωστε και ο ίδιος έλεγε ότι δεν αισθάνεται πως η δουλειά του είναι επιτυχημένη αν δεν έχει στύση βλέποντας το τελικό αποτέλεσμα. Για τον Τούκο Βάλιο Λάακσονεν (όπως ήταν το πραγματικό του όνομα), όμως, που γεννήθηκε το 1920 σε μια εξαιρετικά συντηρητική Φινλανδία και με την ομοφυλοφιλία εκτός νόμου για πολλές δεκαετίες ακόμη, το σεξ ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση που έβρισκε εκτόνωση με νυχτερινές βόλτες στο πάρκο ή σε κάποιο πολύ κλειστό περιβάλλον με συνθηματικούς κώδικες.

Ζώντας με την αδελφή του, με την οποία μοιραζόταν το ενδιαφέρον για το σχέδιο και τους άνδρες (όχι με μεγάλη χαρά από την πλευρά της), ο Τούκο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο εργάστηκε ως σχεδιαστής σε διαφημιστική εταιρεία, αλλά το βασικό του ενδιαφέρον ήταν τα ερωτικά comics. Φυσικά, δεν ήταν υλικό που μπορούσε να δημοσιεύσει. Έδειχνε τα σχέδιά του όταν προσπαθούσε να βρει έναν ερωτικό σύντροφο (όχι πάντοτε με επιτυχία) και τον περισσότερο καιρό τα είχε κρυμμένα. Ακόμη και σε μέρη – υποτίθεται – πιο ανοιχτά στη γενετήσια ελευθεριότητα, όπως το Βερολίνο, τα απροκάλυπτα προκλητικά σχέδιά του τον έβαζαν σε μπελάδες. Η απενοχοποίηση και η επιτυχία ήρθε όταν τα σχέδιά του δημοσιεύθηκαν στην Αμερική, τη «land of the free and the home of the brave». Από τα περιοδικά «φυσικής κατάστασης», όπως κυκλοφορούσαν καμουφλαρισμένες οι gay τσόντες της εποχής, οι ήρωες του Τούκο (που εν τω μεταξύ άλλαξε το όνομά του σε Τομ, στο οποίο προστέθηκε σταδιακά και το «of Finland»), έγιναν δημοφιλείς και σημείο αναφοράς της gay κουλτούρας που σταδιακά απελευθερωνόταν και διεκδικούσε μια όλο και πιο ευρύτερα ανοιχτή (και αποδεκτή) έκφραση της σεξουαλικότητας.

Πάντως, για έναν άνθρωπο με τόσο ενδιαφέρον για το σεξ στη ζωή και τη δουλειά του, η ταινία που σκηνοθέτησε ο Ντόμε Καρουκόσκι είναι… ελάχιστα σέξι. Το σεξ παρουσιάζεται κυρίως ως επιθυμία και απωθημένο, ακόμη και την περίοδο που ο Τούκο / Τομ είχε κατακτήσει την επιτυχία, με ξώφαλτσες αναφορές στην επιδημία του AIDS. Φοβήθηκε ο Καρουκόσκι μήπως η ταινία του βγει «τσόντα»; Μπορεί. Αλλά και η επιλογή της συμβατικής (συμβατικότερη δεν γίνεται, σε βαθμό να αποτελεί την πρόταση της Φινλανδίας για το φετινό ξενόγλωσσο Όσκαρ, δίχως να καταφέρνει καν να μπει στην «προκριματική» shortlist, πριν την τελική πεντάδα της κατηγορίας) βιογραφίας δεν είναι και η πιο ταιριαστή για τον κεντρικό χαρακτήρα τού φιλμ. Η καλή παρουσία του Πέκα Στρανγκ στον κεντρικό ρόλο κάνει την ιστορία αρκετά ενδιαφέρουσα στην παρακολούθηση, όχι όμως και συναρπαστική. Ο Τούκο δεν θα είχε στύση.