του Παναγιώτη Παναγόπουλου

Όταν διαβάζω κριτικές που αναζητούν απεγνωσμένα να δώσουν ιδεολογικό περιεχόμενο σε ταινίες που ούτε καν τους πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν με αυτόν τον τρόπο, στραβώνω τα μούτρα μου και σκέφτομαι «Τι μας λες, βρε φιλαράκο;». Η επιτομή τού «Τι μας λες, βρε φιλαράκο» πρέπει να είναι αυτό που κάνει ο Σλάβοϊ Ζίζεκ στον «Οδηγό Ιδεολογίας για Διεστραμμένους».

Κατά κάποιον τρόπο sequel του προ εξαετίας «The Pervert’s Guide to Cinema», αυτό το νέο ντοκιμαντέρ φέρνει ξανά κοντά το Ζίζεκ – με φρέσκια δημοσιότητα στην Ελλάδα, έπειτα από τα photocall δίπλα στον Τσίπρα – και τη Σόφι Φάινς για να συνεχίσουν να μπλέκουν σινεμά και ιδεολογία με τρόπους που άλλες φορές είναι διασκεδαστικοί και άλλες σε αφήνουν με το στόμα ανοιχτό και την έκφραση «What the fuck!» στο βλέμμα.

Ο Ζίζεκ, με την ανέκφραστη όψη και τη σλοβένικη προφορά στα αγγλικά (που θυμίζει λίγο Ντάφι Ντακ), «εισβάλλει» σε ένα πλήθος ταινιών και μιλάει ακατάπαυστα για το πώς το σινεμά είναι ένα μέσο προβολής ιδεολογίας. Όταν αρχίζει με σκηνές από το «Ζουν Ανάμεσά Μας» του Τζον Κάρπεντερ, το οποίο χαρακτηρίζει ως «ξεχασμένο αριστούργημα της χολιγουντιανής Αριστεράς», ο λόγος του έχει ένα νόημα, αφού είναι προφανές το μήνυμα με τις κρυφές εντολές που περνούν στον κόσμο από τους εξωγήινους καταληψίες.

Όταν, ωστόσο, φτάνει να εξηγεί τα «Σαγόνια του Καρχαρία» σαν έκφραση του φόβου της Αμερικής για τους μετανάστες ή άλλους πιθανούς εισβολείς, τότε η ανάλυσή του παίρνει μια κατεύθυνση που συχνά, ίσως, έχεις διαβάσει και σε κάποιες ιδεοληπτικές… ελληνικές κριτικές (χα!). Παρ’ όλα αυτά, η Φάινς έχει κάνει εξαιρετική δουλειά, μοντάροντας με ωραία ροή αποσπάσματα από ένα πλήθος ταινιών, από το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» και το «West Side Story», μέχρι το «Θρίαμβο της Θέλησης», τη «Μελωδία της Ευτυχίας», το «Full Metal Jacket» και τον «Τιτανικό», για να αναφέρουμε μερικές μόνο, τοποθετώντας το Ζίζεκ σε «ρόλους» μέσα σ’ αυτές, να ξαπλώνει στο ράντζο του «Ταξιτζή» ή να είναι ντυμένος καλόγρια.

Όλο αυτό είναι μέσα στο παιχνίδι της pop – φιγουρατζίδικης φιλοσοφίας που εκφράζει ο Ζίζεκ. Ακόμη και με αυτόν τον διασκεδαστικό τρόπο, όμως, πόσο μπορεί να αντέξει κανείς να τον ακούει non-stop, ενώ ταυτόχρονα ρουφάει και ξύνει τη μύτη του; Τα 134 λεπτά της ταινίας, όσο περνά η ώρα, φαίνονται όλο και πιο ατελείωτα, ειδικά όταν ο πρωταγωνιστής της αυτοακυρώνεται, λέγοντας ότι «η ιδεολογία είναι ένα κενό δοχείο στο οποίο χωρούν όλες οι πιθανές εξηγήσεις»!