της Κατερίνας Ανδρεάκου

Υπάρχουν οι μεγάλες, επικές, συνταρακτικές αληθινές ιστορίες που βρίσκουν με άνεση τον δρόμο τους στη μεγάλη οθόνη. Υπάρχουν, όμως, και κάποιες μικρές, αλλά απίστευτες αληθινές ιστορίες που μετατρέπονται σε βαθιά ανθρώπινες, τρυφερές κινηματογραφικές αφηγήσεις – και η πέρα για πέρα αυτοβιογραφική ιστορία του λατρεμένου Άγγλου συγγραφέα Άλαν Μπένετ είναι μια από αυτές.

Τέλη δεκαετίας του ‘60 στο Swingin’ London, και μετά τις πρώτες του θεατρικές επιτυχίες, ο Μπένετ μετακομίζει στο Κάμντεν, όπου σύντομα γνωρίζει την εκκεντρική και αμετανόητα αντικοινωνική κυρία Μπένετ, κάτοικο του… van στο πεζοδρόμιο απέναντι από το νέο του σπίτι. Όταν οι (κατά βάση) νεόπλουτοι γείτονες και ο δήμος αποφασίζουν πως την ανέχτηκαν αρκετά, η κυρία Σέπερντ βρίσκεται υπό τον καλοκάγαθο οίκτο τού συγγραφέα, ο οποίος της παρέχει το parking του ως προσωρινή λύση. Στα επόμενα… δεκαπέντε (!) χρόνια διαμονής της εκεί, η κυρία Σέπερντ θα παραμείνει ως επί το πλείστον μη συνεργάσιμη, αγενής και αινιγματική, όμως κάποια κομμάτια του puzzle της καλοκρυμμένης ζωής της θα δουν αναπόφευκτα το φως, δημιουργώντας έναν παράξενο συναισθηματικό δεσμό μεταξύ των δύο γειτόνων και δίνοντας έμπνευση στο συγγραφικό κομμάτι του Μπένετ να καταγράψει λογοτεχνικά αυτή την περίεργη, πολυετή εμπειρία του.

Βασισμένη, λοιπόν, στο ομώνυμο θεατρικό του Μπένετ, η κινηματογραφική μεταφορά βρίσκει τον συγγραφέα / σεναριογράφο και τον σκηνοθέτη, Νίκολας Χάιτνερ, να ξανασυνεργάζονται, μετά τις θεατρικές και κινηματογραφικές προσαρμογές των έργων του πρώτου, «Η Τρέλα του Γεωργίου του 3ου» (1994) και «The History Boys» (2006) (από το τελευταίο, μάλιστα, όλο το εν ζωή πρωταγωνιστικό καστ εμφανίζεται εδώ σε ρόλους!). Κι ενώ ο Χάιτνερ είναι ένας από τους πιο καταξιωμένους θεατρανθρώπους, είναι από τους λίγους του «είδους» του που οι κινηματογραφικές του προσπάθειες δεν πλήττονται από τη γνώριμη στατική θεατρικότητα. Καταφέρνει να αποδώσει τη σωστή κινηματογραφική ροή και κατανοεί τις αφηγηματικές διαφοροποιήσεις στις σκηνοθετικές μεθόδους τού θεάτρου και του σινεμά, παραδίδοντας μια μικρού βεληνεκούς μεν, μεγάλης συναισθηματικής «καρδιάς» δε ταινία, που ισορροπεί μονίμως (όπως άλλωστε όλα τα κείμενα του Μπένετ) ανάμεσα στην κωμωδία και την τραγωδία της καθημερινής μας ζωής. Το γεγονός πως η ταινία γυρίστηκε εξολοκλήρου στο αληθινό σπίτι τού Μπένετ (με τον συγγραφέα / σεναριογράφο συχνά παρόντα) και στον ίδιο δρόμο, στο Γκλόστερ Κρέζεντ του Κάμντεν, κάνει την εμπειρία ακόμα πιο ξεχωριστή.

Όλα τα «σήματα κατατεθέντα» της γραφής τού Μπένετ είναι εδώ – η συγκρατημένη του προσωπικότητα, η σεξουαλική του καταπίεση (κρυφά ομοφυλόφιλος λόγω εποχής και συνεσταλμένου χαρακτήρα μέχρι τουλάχιστον τη μέση ηλικία του), η αυτοπροκαλούμενη μοναχικότητα, η αναπόφευκτη «μοίρα» της συναναστροφής κυρίως με ηλικιωμένα πρόσωπα (ο Μπένετ έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του με τη μητέρα του, και μετά ήρθε… η κυρία Σέπερντ!), αλλά και το κυνικό, μελαγχολικό χιούμορ και ο σαρκασμός ως αμυντικές ασπίδες.

Ο εξαίρετος – κυρίως θεατρικός – ηθοποιός Άλεξ Τζένινγκς ανάγει την ερμηνεία του ως Μπένετ σε κάτι πολύ περισσότερο από μια τέλεια μίμηση, ενώ η «σχάση» τού χαρακτήρα σε δύο alter-egos, ανθρώπου / συγγραφέα, είναι άκρως επιτυχημένο και απολαυστικό «κόλπο» των δημιουργών. Όσο για τη Μάγκι Σμιθ, πιθανότατα τη μεγαλύτερη ηθοποιό της γενιάς της (και μάλλον όχι μόνο), δεν υπάρχουν και πολλά καινούργια εγκώμια να πλέξουμε. Ο χαρακτήρας τής κυρίας Σέπερντ τής είναι γνώριμος από την πρώτη σχεδόν στιγμή, καθώς τον είχε ερμηνεύσει το 1999 στην παρθενική θεατρική παραγωγή του έργου, ωστόσο στην κινηματογραφική μεταφορά τής δίνεται η ευκαιρία να τον εξερευνήσει βαθύτερα, με τη βοήθεια της κάμερας του Χάιτνερ. Η εκκεντρικότητα (οριακή τρέλα;), το πείσμα, η αγένεια και φαινομενική αχαριστία απέναντι στους ανθρώπους που θέλουν πραγματικά να τη βοηθήσουν δεν είναι αρκετά δυνατές ασπίδες ώστε να μην προδίδουν εύθραυστες στιγμές συναισθηματικής αδυναμίας και αληθινού φόβου, ενώ το παρελθόν αποδεικνύεται ο χειρότερός της εχθρός / τιμωρός. Ασφαλώς, η Σμιθ είναι η απόλυτη «maître» του τέλειου πετάγματος ατάκας, και οι πιο σκοτεινές στιγμές γρήγορα δίνουν τη θέση τους στο απόλυτο κωμικό timing μιας σπουδαίας ηθοποιού που παραδίδει ακόμα ένα masterclass της Τέχνης της.