του Δημήτρη Δημητρακόπουλου

Το ντοκιμαντέρ του Τζανφράνκο Ρόσι έρχεται στην Ελλάδα με τη μεγαλύτερη διάκριση του τελευταίου Φεστιβάλ Βενετίας αλλά, δυστυχώς, και με μια από τις πιο «περιορισμένες» θεματικές τού διαγωνιστικού, παρά το γεγονός ότι, ως ντοκιμαντέρ, εξ ορισμού υπόσχεται να είναι περισσότερο άμεσο και οικουμενικό. Στο χαρτί, το «Sacro GRA» ακολουθεί ένα σύνολο ανθρώπων στην καθημερινότητά τους, καταγράφει μικρές αδιάφορες και χιουμοριστικές στιγμές της ζωής τους και ανοίγει το παράθυρο σε μια ολόκληρη κοινωνία πολύ κοντά (γεωγραφικά) στο θαύμα της «Ρώμης, αιώνιας πόλης» αλλά, ταυτόχρονα, τόσο μακριά από την καθιερωμένα προβεβλημένη λάμψη τής ιταλικής πρωτεύουσας. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό που καταφέρνει είναι απλά να παρουσιάσει ένα αποσπασματικό και ασύνδετο ψηφιδωτό ιστοριών, εκ των οποίων καμία δε λαμβάνει επαρκούς προσοχής με αποτέλεσμα η τελική αφήγηση να παραμένει συναισθηματικά αδιάφορη.

Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές, ένας μοναχικός νοσηλευτής που φροντίζει κυρίως θύματα τροχαίων ατυχημάτων στον αυτοκινητόδρομο, ένας ηλικιωμένος ψαράς χελιών που διαφωνεί σχετικά με τις σύγχρονες θεωρίες οι οποίες αφορούν την… αποδήμηση του είδους, ένα ζευγάρι (μάλλον) από πόρνες που διαμένει σε ένα τετράτροχο σπίτι μέσα στα χρέη, ένας παρατηρητής τού παράδοξου δάσους από φοίνικες γύρω από τον αυτοκινητόδρομο που καταγράφει καθημερινά τους ήχους από τα παρασιτικά έντομα τα οποία καταλαμβάνουν τα δέντρα κι ένας πατέρας με την κόρη του, κάτοικοι απρόσωπης, μαζικής πολυκατοικίας, μέσα σε ένα μικροσκοπικό διαμέρισμα, που δεν έχει καμία σχέση με την προηγούμενη αστική (όπως υπονοείται) ζωή τους.

Κι αν οι παραπάνω χαρακτήρες σου φαίνονται άκρως ενδιαφέροντες και ικανοί κινηματογράφησης, έχεις απόλυτο δίκιο. Εξάλλου, όλες οι ιστορίες έχουν την ευκαιρία να προκαλέσουν το μειδίαμα και να εκφράσουν την ειρωνεία ανάμεσα στη φαινομενική ισχύ μιας ανεπτυγμένης κοινωνίας και τον πραγματικό καθημερινό αγώνα των μελών που βρίσκονται στην αφάνεια (το διακριτικό χιούμορ του φιλμ ενισχύει αυτή την προσέγγιση).

Το πρόβλημα, όμως, δημιουργείται όταν ο θεατής συνειδητοποιεί ότι ο μόνος συνδετικός κρίκος μεταξύ των πρωταγωνιστών είναι ο κοινός γεωγραφικός άξονας. Η μεγάλη ποικιλία χαρακτήρων, η απουσία κεντρικής αφήγησης, η έλλειψη συνοχής και η εμμονή στην απλή παρατήρηση δυσχεραίνουν τη δημιουργία μιας στέρεης άποψης ή έστω ενός ολοκληρωμένου επιχειρήματος. Η κυκλική μορφή του περιφερειακού αυτοκινητόδρομου της Ρώμης δεν προδίδει, τελικά, την έλλειψη κατεύθυνσης μόνο στη ζωή των ηρώων του ντοκιμαντέρ αλλά και στο ίδιο το εγχείρημα, όπου το έξυπνο λογοπαίγνιο του τίτλου (ανάμεσα στα αρχικά GRA του αυτοκινητόδρομου και το «Sacro Grail» του Αγίου Δισκοπότηρου) αποδεικνύεται μάλλον παραπλανητικό.